Πόσο αληθεύουν αυτά, τι αντανακλούν πραγματικά τα εκλογικά αποτελέσματα και ποιες είναι οι μελλοντικές πιθανές εξελίξεις; Προτού μελετήσουμε το δεύτερο γύρο των εκλογών με τους δύο υποψήφιους που ήταν εκπρόσωποι εχθρών της επανάστασης, ας δούμε πρώτα τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των εκλογών με τους 13 κύριους υποψήφιους.
Παρά την εμφανιζόμενη διχοτομία μεταξύ του εκπροσώπου του παλιού αυταρχικού νεοφιλελεύθερου καθεστώτος και της αντιδραστικής Αδελφότητας, ο τρίτος υποψήφιος, ο κ. Χαμντίν Ελ Σαχάμπι, ένας αριστερός νασερικός, ήρθε πολύ κοντά, δίχως ισχυρό εκλογικό μηχανισμό. Υπάρχει, επομένως, μια τρίτη δύναμη που εκπροσωπεί τους πόθους εκατομμυρίων εξεγερμένων εδώ και ένα χρόνο νέων και εργαζομένων .
Αυτή η τρίτη δύναμη δεν έχει ηττηθεί. Στην πραγματικότητα, συνεχίζει να οργανώνεται και να διευρύνεται. Π.χ. το συνδικαλιστικό κίνημα που επί μισό αιώνα μονοπωλούταν από το παλιό αυταρχικό καθεστώς, έχει πλέον όχι μόνο δύο ανεξάρτητα συνδικάτα, όπως ίσχυε προεπαναστατικά, αλλά 600-800, τα οποία μεγαλώνουν και συναντούν τις εκατοντάδες νεολαιϊστικες ομάδες στην επαρχία και τα τοπικά λαϊκά συμβούλια που αντιπολιτεύονται εμπράκτως στις αντιδραστικές τοπικές Αρχές και μηχανισμούς και παίρνουν τις ζωές τους στα χέρια τους.
Είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι η έκβαση δεν έχει κριθεί και η κατάσταση στην Αίγυπτο εισέρχεται σε μια κρίσιμη φάση, της οποίας το μέλλον θα κριθεί και από περιφερειακούς και διεθνείς παράγοντες.
Το παλιό καθεστώς προσπάθησε να παρουσιάσει στην εγχώρια και διεθνή κοινή γνώμη μια εικόνα «ή εγώ ή η Μουσουλμανική Αδελφότητα και το χάος». Για εμάς, ωστόσο, οι δυο τους συνιστούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, δύο αντιδραστικές δυνάμεις που υποστηρίζουν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, μπορούν να καταπιέζουν το λαό ποικιλοτρόπως και να διατηρούν τις κυρίαρχες κοινωνικοοικονομικές πολιτικές άθικτες, σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Για να διερευνήσουμε, ωστόσο, τα αίτια της σημερινής κατάστασης και τις πιθανές εξελίξεις, πρέπει να σταθούμε στις πραγματικές αιτίες της επανάστασης του 2011.
Οι πραγματικές αιτίες της επανάστασης
Η επανάσταση ξέσπασε στις 25 Γενάρη υπό τα συνθήματα «Αξιοπρέπεια, δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη». Αυτά αντανακλούσαν τόσο μια δυσαρέσκεια για τα προβλήματα που ολοένα διογκώνονταν όσο και τα χαρακτηριστικά του ανερχόμενου κινήματος. Είναι η αλληλοδιαπλοκή των συνθημάτων που εξηγούν τα αίτια της εξέγερσης όσο και ο χαρακτήρας και οι πόθοι όσων παλεύουν για αυτά.
Στη μεταπολεμική περίοδο και ειδικότερα τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, πολλά κράτη της περιοχής προσπάθησαν να δημιουργήσουν ανεξάρτητα εθνικά αστικά κράτη σε συμμαχία με το τότε «σοβιετικό μπλοκ», παίζοντας επί των αντιθέσεων μεταξύ των δύο μεγάλων στρατοπέδων. Ωστόσο, πολύ πριν από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, η ήττα από το οπλισμένο σαν αστακός από τις ΗΠΑ και άλλους Δυτικούς Ισραήλ, οδήγησε στην κατάρρευση της προσπάθειας και τη σταδιακή στροφή των καθεστώτων προς τη συμμαχία και καθοδήγηση από τις ΗΠΑ, με τη βοήθεια μάλιστα των ιδρυμάτων τους βοήθειας και άλλων διεθνών χρηματοπιστωτικών και αναπτυξιακών οργανισμών. Σε λίγα χρόνια, υπό τον Ανουάρ Σαντάτ, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, από κρατικά καθοδηγούμενη και επιδοτούμενη, η αιγυπτιακή οικονομία είχε πια μετατραπεί σε μια ανοιχτή αγορά όπου το ξένο και ντόπιο κεφάλαιο ανηλεώς αποκτούσε τον έλεγχο όλων των πόρων της χώρας.
Μια νέα, επομένως, ολιγαρχία, βαθμιαία σχηματίστηκε υπό το Σαντάτ και άνθισε, αποκτώντας τον πλήρη έλεγχο, υπό το Μουμπάρακ. Αυτή η νέα ολιγαρχία προέκυψε από την αλληλοδιαπλοκή της κρατικής εξουσίας με την επιχειρηματική τάξη και την πλήρη αδιαφάνεια: η διαφθορά έγινε η βασική μέθοδος για τη συσσώρευση πλούτου και την πρόσβαση στην κρατική εξουσία. Ωστόσο, όπως προανέφερα, πρέπει να δούμε την εξέλιξη της ολιγαρχίας αυτής εντός ενός ευρύτερου, παγκόσμιου πλαισίου. Γιατί οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές προωθήθηκαν από τη USAID, το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και αργότερα από την Ε.Ε., με το ΔΝΤ να καλεί σε λιτότητα και τη USAID και την Παγκόσμια Τράπεζα να προωθούν την πλήρως απελευθερωμένη οικονομία της αγοράς και τον περιορισμό του κράτους ως παρόχου αγαθών και υπηρεσιών.
Τα αποτελέσματα αυτών των πολιτικών, που υιοθέτησε η αιγυπτιακή ολιγαρχία και εφάρμοσε με το δικό της τρόπο, ήταν καταστρεπτικά για την αιγυπτιακή οικονομία συνολικά και για την πλειοψηφία του λαού. Η ανεργία έφτασε το 25%. Παράλληλα, η καταστολή ευρύτατων τμημάτων του πληθυσμού από την ασφάλεια και η αστυνομική βαρβαρότητα και τα βασανιστήρια έγιναν καθημερινά φαινόμενα.
Ανάπτυξη αγώνων
Απέναντι σε αυτά τα νεοφιλελεύθερα και αντιδημοκρατικά μέτρα, οι εργατικοί και νεολαιίστικοι αγώνες για τη δημοκρατία και ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό θέριεψαν, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια.
Μέχρι σήμερα, υπήρξαν πολλές επιτυχίες. Ο λαός κατέκτησε ένα χωρίς προηγούμενο ευρύ πεδίο άσκησης δημοκρατικών ελευθεριών. Το ολιγαρχικό κόμμα, η ασφάλεια και η αστυνομία υπέστησαν βαριά χτυπήματα, ακόμα και κάποια άρθρα του προσωρινού συνταγματικού πλαισίου άφηναν χώρο στην αμφισβήτηση της μονοπώλησης της προεδρίας. Ωστόσο, η σημαντικότερη ίσως νίκη είναι η αλλαγή των ίδιων των Αιγυπτίων. Οι διαδηλώσεις και οι καθιστικές διαμαρτυρίες, ειδικά στην Ταχρίρ τις πρώτες 18 ημέρες, συνθέτουν μια πλήρως διαφορετική εικόνα από αυτή που προσπαθούν να απεικονίσουν το καθεστώς και η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Πέραν της κατάκτησης υψηλού βαθμού πολιτικοποίησης στην πλατεία, οι ιστορίες ηρωισμού, αλληλεγγύης και η αίσθηση της κοινότητας που οικοδομήθηκε, θα μείνουν για πάντα στο μυαλό και την ψυχή του λαού. Ο σπόρος της ουτοπικής κομμούνας της Ταχρίρ θα αποτελέσει παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Για πρώτη φορά, μετά από μακρόχρονη ιστορία αυξανόμενου σεχταρισμού, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί πάλεψαν από κοινού υπό το σύνθημα «Μουσουλμάνοι-Χριστιανοί, είμαστε όλοι Αιγύπτιοι». Άντρες και γυναίκες, με μαντίλα ή χωρίς, στάθηκαν δίπλα-δίπλα για να αλληλοπροστατευθούν και να παλέψουν σε ίση βάση, χωρίς διακρίσεις και προστριβές. «Μαζί παλεύουμε, μαζί προτιθέμεθα να πεθάνουμε», φώναζαν τα πλήθη και φώναζαν στο Μουμπάρακ «Δεν φεύγουμε εμείς, φεύγεις εσύ».
Ωστόσο, πραγματικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις δεν έχουν ακόμα θεσμοθετηθεί. Η παλιά εξουσία συνεχίζει, όπως και οι ίδιες κοινωνικοοικονομικές πολιτικές.
Οι κυρίαρχες δύο δυνάμεις, παλιό καθεστώς και Μουσουλμανική Αδελφότητα, υιοθετούν το νεοφιλελεύθερο κοινωνικοοικονομικό μοντέλο και δεν μπορούν να παράσχουν μια πραγματικά εναλλακτική λύση στον κόσμο. Επιπροσθέτως, εξυπηρετούν και οι δύο τα παγκόσμια συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου που διαφεντεύει τον κόσμο, είτε μέσω του απευθείας ελέγχου του είτε δίνοντας χώρο σε σεχταριστικές και φασιστικές λύσεις απέναντι στα αυξανόμενα παγκοσμίως επαναστατικά κινήματα.
Νέος συμβιβασμός
Ο αρραβώνας των υπολειμμάτων του παλιού καθεστώτος και των Αδελφών Μουσουλμάνων φαίνεται πως διαλύεται, αλλά τώρα προσπαθούν και οι δύο να ασκήσουν πίεση για να λάβουν μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας. Το πιθανότερο σενάριο είναι η επίτευξη ενός νέου συμβιβασμού των δυο τους, πάντοτε υπό την ηγεμονία της άδικης παγκόσμιας τάξης πραγμάτων και με την εφαρμογή των κυρίαρχων αλλά και αποτυχημένων κοινωνικοοικονομικών πολιτικών που οδήγησαν στην επανάσταση.
Στην πρώτη επέτειο της επανάστασης και αφότου οι δύο αντιδραστικές δυνάμεις κήρυξαν το τέλος της επανάστασης, εν καιρώ αρραβώνα μεταξύ τους, ένα μεγάλο κύμα επαναστατημένης νεολαίας και λαού βγήκαν στους δρόμους και απέδειξαν πως αυτή η τρίτη δύναμη υπάρχει και μεγαλώνει. Είναι η πραγματική επαναστατική δύναμη που ξεκίνησε την επανάσταση και θα συνεχίσει, σε αλληλεγγύη με τους αγωνιζόμενους λαούς του κόσμου, όπως τον ελληνικό, του οποίου ο αγώνας μας εμπνέει, καθώς δείχνει πως οι δημοκρατικές και αριστερές δυνάμεις συνιστούν μια μεγεθυνόμενη δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά και που αποδεικνύει πως ο αγώνας μας είναι ενιαίος, πως οι πλειοψηφίες των λαών του κόσμου έχουν κοινά συμφέροντα και καημούς, και πρέπει να συντονιστούν, για έναν διαφορετικό κόσμο, βασισμένο στην ελευθερία, την πραγματική δημοκρατία του λαού, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια.
* Ο Alaa Shukrallah είναι στέλεχος της Σοσιαλιστικής Λαϊκής Συμμαχίας.
