Του Ευτύχη Μπιτσάκη
Η κρίση της ελληνικής οικονομίας, αποτελεί «στιγμή» της συνολικής, δομικής κρίσης του όψιμου, παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Ας θυμηθούμε την κρίση των «τίγρεων» της Άπω Ανατολής παλαιότερα, της Αργεντινής, της Ιρλανδίας και της Ουγγαρίας. Και σήμερα είναι έτοιμες να καταρρεύσουν οι οικονομίες της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας.
Σε τι συνίσταται, λοιπόν, η ελληνική ιδιομορφία; Στο χειρισμό, πριν απ’ όλα, από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Με το ξέσπασμα της κρίσης ο πρωθυπουργός ανέβηκε στα κεραμίδια και διαλαλούσε προς όλες της κατευθύνσεις: «Τιτανικός, βουλιάζουμε». Με μια σειρά σπασμωδικές κινήσεις, λέγοντας άλλα κάθε φορά, κατέληξε στο ΔΝΤ: δάνεια με δυσβάστακτους όρους, παραβιάσεις του Συντάγματος, απώλεια της εθνικής ανεξαρτησίας. Ως και η κατά κανόνα σιωπηλή (σε περιόδους κρίσης) Ιεραρχία, μιλάει πλέον για κατοχή.
Ήταν, λοιπόν, μονόδρομος η καταστροφική πορεία, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση; Αρνητικές απαντήσεις έχουν ήδη δοθεί: Τριακόσια δισ. καταθέσεις λιμνάζουν στις τράπεζες. Ένα εσωτερικό ομολογιακό δάνειο θα συνέφερε τους καταθέτες, θα ελάφρυνε σημαντικά και το δημόσιο χρέος. Ακόμα: μείωση των εξοπλισμών, φορολογία των τραπεζών, φορολογία των off shore εταιριών, φορολογία της εκκλησιαστικής περιουσίας κ.λπ., κ.λπ. Τι έκανε η κυβέρνηση; Δισεκατομμύρια στις τράπεζες, αντί να τα δανείσει στους οφειλέτες των τραπεζών. Δάνεια επί δανείων. Και ψέματα για ανάκαμψη, όταν και ο λιγότερο υποψιασμένος πολίτης ξέρει ότι όταν μειώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις, έρχεται νομοτελειακά η κρίση της αγοράς που, με τη σειρά της, παρασύρει τον παραγωγικό τομέα στην καθοδική πορεία της οικονομίας. Συνέπεια: βάθεμα της κρίσης, νέα δάνεια και το φάσμα της χρεοκοπίας να είναι ήδη ορατό στον ορίζοντα. Εντέλει: η Ελλάδα, πειραματόζωο για την εφαρμογή ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ακυρώνουν κατακτήσεις κερδισμένες με αγώνες και αίμα.
Πώς φτάσαμε, λοιπόν, εδώ; Πώς η χώρα μας έφτασε σ’ αυτή την κατάσταση παρακμής: παραγωγικής, πολιτικής, ιδεολογικής; Πρώτα η οικονομία: «όλοι λοιπόν μαζί τα φάγαμε». Άθλια ρήση που αποσκοπεί στην καθολίκευση της ευθύνης, ενοχοποιώντας τα θύματα και απαλλάσσοντας τους ενόχους. Οι αιτίες της σημερινής κρίσης είναι πολλές. Βασική είναι η πολιτική που ακολουθήθηκε μετά τον πόλεμο και η οποία «νομοτελειακά» κατέληξε στη σημερινή παρακμή και σήψη. Δηλαδή;
Δηλαδή: στην κατοχή καταστράφηκε μεγάλο μέρος της παραγωγικής βάσης της χώρας και αποδεκατίστηκαν οι περισσότερο παραγωγικές ηλικίες (πείνα, αντίσταση, εκτελέσεις…). Η ορεινή και ημιορεινή οικονομία εξαρθρώθηκε με τον εμφύλιο και ο πληθυσμός αυτών των περιοχών κατέφυγε ή αναγκάστηκε να καταφύγει στις πόλεις (από τότε άρχισε η δημιουργία του καρκινώματος της Αθήνας και των άλλων πόλεων). Φτώχεια και τρομοκρατία ανάγκασαν μεγάλο μέρος από τους νέους να μεταναστεύσουν στον εξωτερικό. Η αδιαφορία του κράτους για τους αγρότες ολοκλήρωσε τη σχετική ερήμωση της υπαίθρου. Εν τέλει το «καραμανλικό» θαύμα, δηλαδή η μη βιώσιμη ανάπτυξη, συντελέστηκε σε βάρος της εργατικής τάξης (χαμηλά μεροκάματα) και των αγροτών. Κατάληξη: 15 με 17% η υλική παραγωγή. «Να γίνει η Ελλάδα ένα απέραντο ξενοδοχείο» (Σεφέρης).
Ήταν, λοιπόν, μόνο η μη βιώσιμη, όψιμη, στρεβλή, καπιταλιστική μεταμόρφωση της Ελλάδας μετά τον πόλεμο; Κατά την κατοχή και στη διάρκεια του Εμφυλίου συγκροτήθηκε το λεγόμενο «κράτος της υποτέλειας», κράτος-εχθρός του λαού. Η τότε και η σημερινή οικονομική και γενικότερη πολιτική επιλέχθηκε με σκοπό την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της μεταπρατικής αστικής τάξης μας και την ξένων «συμμάχων» και επικυρίαρχων. Επί Γεωργίου Παπανδρέου του Α’ εγκαινιάστηκε το μεταπολεμικό καθεστώς υποτέλειας. Επί Γεωργίου Παπανδρέου του Β’ εγκαινιάστηκε ένα νέο καθεστώς οικονομικής υποτέλειας και απώλειας της εθνικής ανεξαρτησίας. Η Ελλάδα είναι πλέον Νομαρχία και κυβερνάται από τους ανθύπατους της Ε.Ε.
Είναι, όμως, μόνον αυτά; Το κράτος, εχθρός του λαού, ήταν ταυτόχρονα κράτος ανίκανων ηγετών, κράτος ρεμούλας και διαφθοράς. Η πρώτη μεταπολεμική γενιά της μεγαλοαστικής τάξης μας τράφηκε με το αίμα των θυμάτων του Εμφυλίου, δηλαδή με τα δισεκατομμύρια δολάρια με τα οποία χρηματοδοτήθηκε ο αλληλοσπαραγμός των Ελλήνων. Μια σύντομη περίοδος ανάπηρης δημοκρατίας και μετά η χούντα και οι νεόπλουτοι της χούντας. Τέλος, η περίοδος του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ., και οι νέοι νεόπλουτοι, «σοσιαλιστές» και «εθνικόφρονες», άξεστοι, επιδειξιομανείς, προκλητικοί. Και από κοντά η ρεμούλα και η διαφθορά: Ολυμπιάδα, φιέστες, «έργα βιτρίνας», διαφθορά: Βατοπέδια, Vodafone, Siemens και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός. Και το μέγα σκάνδαλο: το ξεπούλημα του κρατικού τομέα της οικονομίας και ό,τι έμεινε, πιθανή λεία των «δανειστών» μας (διαστροφή εννοιών: τα ληστρικά δάνεια ονομάζονται βοήθεια. Ποιος βοηθάει ποιον, με επιτόκια 5,6,7 τοις εκατό; Να μας λείπει τέτοια «βοήθεια» και τέτοιοι προστάτες – για να θυμηθούμε τον Κάλβο).
Και τώρα, τι; Στάση πληρωμών; Έξοδος από το ευρώ; Έξοδος από την Ε.Ε.; Μια αυστηρά επιστημονική τεκμηρίωση για τις συνέπειες δεν έχει δοθεί, παρά τα επιμέρους επιχειρήματα. Να ελπίσουμε ότι οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί θα προτείνουν μια επιστημονικά θεμελιωμένη πρόταση υπέρ του λαού; Αλλά να μην ξεχνάμε: Στην επίθεση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού πρέπει να αντιπαραταχθεί η επίθεση του ευρωπαϊκού προλεταριάτου και συνολικά των λαών της Ευρώπης. Αντεπίθεση που θα αναχαιτίσει, στο μέτρο του δυνατού, την επερχόμενη καταστροφή, αλλά που δεν θα αποβλέπει στην αναγέννηση του έθνους-κράτους. Σήμερα, το εθνικό είναι οργανικά δεμένο με το διεθνικό, Ενωμένη Ευρώπη θα είναι μόνον η Ένωση των Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών της ηπείρου μας.
Και μέχρι τότε; Φεύγουμε ή δεν φεύγουμε από ευρώ και Ε.Ε.; Αλλά και στη μία και στην άλλη περίπτωση, το πρόβλημα είναι συνολικότερο: Η Ελλάδα είναι μία χώρα σε παρακμή: παραγωγική, οικονομική, πολιτισμική και ηθική. Και αν συνεχιστεί η σημερινή πολιτική, η πορεία προς την Αχερουσία είναι δεδομένη: Η οικονομική καταστροφή είναι αναπόφευκτη. Η παραγωγική βάση της οικονομίας θα φθίνει. Η παιδεία θα τείνει να μετατραπεί σε κατάρτιση. Οι νέοι θα ζουν με το άγχος της ανεργίας και της ανασφάλειας. Τα καλύτερα μυαλά θα πάρουν πάλι το δρόμο της ξενιτιάς. Η επιστημονική έρευνα θα φυτοζωεί και παρά την αντίσταση στο χώρο του πολιτισμού θα δεσπόζει η παρακμή, η απαισιοδοξία και οι χυδαίες μορφές του αστικού και του «λαϊκού» πολιτισμού.
Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι ευρύτερο: Ποιες δυνάμεις θα πρωτοστατήσουν για την παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση; Για μια αξιοβίωτη ανάπτυξη; Για μια προγραμματισμένη αποκέντρωση, ώστε να γίνει όσο είναι δυνατόν λιγότερο αβίωτη η πρωτεύουσα και οι άλλες πόλεις της χώρας; Η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ; Άπαγε της βλασφημίας. Παραγωγική ανασυγκρότηση και αξιοβίωτη ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει μόνο όταν έχεις απώτερο στόχο τον σοσιαλισμό. Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ιστορική ευθύνη της ελληνικής Αριστεράς.
Η ελληνική Αριστερά διαθέτει σημαντικό αριθμό έμπειρων οικονομολόγων και τεχνικών που θα μπορούσαν να έχουν εκπονήσει, σε συνεργασία με τους πολιτικούς, ένα σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας, με στρατηγικό στόχο τον σοσιαλισμό. Τι έκαναν, όμως, αυτά τα χρόνια οι «ηγεσίες» μας; Αντί για υπέρβαση των εσωκομματικών συγκρούσεων, διάσπαση το 1968. Έκτοτε, εμφύλιος πόλεμος.
Σήμερα όλοι σχεδόν οι πρωταγωνιστές εκείνης της τραγωδίας δεν υπάρχουν. Αντίστοιχα και τα τότε μίση τείνουν να σβήσουν. Αλλά η πολυδιάσπαση συνεχίστηκε και μετά την πτώση της χούντας για να φτάσει στο αποκορύφωμά της στις μέρες μας. ΚΚΕ, κύρια δύναμη. ΣΥΝ, με τάσεις. ΣΥΡΙΖΑ με συνιστώσες. Ριζοσπαστική Αριστερά, περισσότερες από δέκα οργανώσεις. Και η εχθρότητα, η πολεμική, ενίοτε και οι ύβρεις από την πλευρά της ηγεσίας του ΚΚΕ, συνεχίζονται.
Τι θα έπρεπε να γίνει μπροστά στην τραγική σημερινή πραγματικότητα; Κοινή δράση. Θεωρητικός διάλογος. Θεωρητικό-πολιτικό ξεκαθάρισμα, προϋπόθεση για ευρύτερες και ουσιαστικότερες συνεργασίες. Αντί γι’ αυτό, το ΚΚΕ συνεχίζει τη μοναχική πορεία του επιστρέφοντας στον σταλινισμό, ο ΣΥΡΙΖΑ επιβιώνει μεταξύ ζωής και θανάτου και οι οργανώσεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, παρά τη συγκρότηση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, συνεχίζουν να θεωρούν, καθεμιά τον εαυτό της, κληρονόμο της μαρξιστικής ορθοδοξίας.
Έτσι, η Αριστερά μας δίνει και κερδίζει μάχες, αλλά χάνει τον πόλεμο. Έχασε την ευκαιρία των προ-προηγούμενων εκλογών, όπως και των πρόσφατων δημοτικών. Είναι πολύ πιθανόν να έχουμε σύντομα εκλογές. Θα επιχειρήσει, σ’ αυτή τη περίπτωση, η Αριστερά (πλην ΚΚΕ, δυστυχώς) να συγκροτήσει μια εκλογική συνεργασία, ένα μέτωπο, που θα αποτελούσε ανάχωμα στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και που θα ήταν ίσως απαρχή για μονιμότερη συνεργασία;
Το ΚΚΕ βαδίζει μόνο και αμόλυντο. Το ΔΗΑΡΙ άραξε στις όχθες του ΠΑΣΟΚ. Θα επιβιώσει ο ΣΥΡΙΖΑ ή θα συνεχίσει τη μακρόσυρτη κρίση, που κανείς δεν τολμά να αναδείξει τις αιτίες της; Ο κόσμος μιλάει για ιδιοκτήτες μαγαζιών. Δεν δέχομαι αυτή την άποψη, αλλά ας τολμήσουν επιτέλους να μιλήσουν: ΣΥΡΙΖΑ ή ΣΥΝ; Στη δεύτερη περίπτωση το Αριστερό Ρεύμα, οι 11 λοιπές συνιστώσες, το Μέτωπο, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ο λαός των ανένταχτων, θα μπορούσαν να συγκροτήσουν ένα αντίπαλο δέος και μια ελπίδα για το μέλλον.
Είναι γνωστό ότι η κρίση δεν οδηγεί αυτόματα στην επανάσταση. Στη δεκαετία του ’3 0 γέννησε τον φασισμό και το ναζισμό. Σήμερα στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, ακροδεξιοί, νεοναζί, ρατσιστές κ.λπ., αποτελούν ένα προμήνυμα για όσους έχουν αφτιά για να συλλαμβάνουν το υπόκωφο βουητό της κοινωνίας. Θα συνεχίσουμε ικανοποιημένοι με τα «λίγα γραμμάρια ευτυχίας» μας;
Σχόλια
