Πήρα αφορμή από μία μουσική σύνθεση για να αναφερθώ σε μία μορφή του ώριμου Μεσαίωνα που οδηγήθηκε στην πυρά ως αιρετικός, όντας στην ουσία ο πρόδρομος της μεγάλης Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης.
Ο λόγος για τον Ιωάννη Χους, που έζησε στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα. Ήταν Βοημός στην καταγωγή, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πράγας, και ως μεταρρυθμιστής αντιστάθηκε στην αυθαιρεσία και στην διαφθορά της επίσημης εκκλησίας και των Παπών. Καταδικάστηκε σε θάνατο στην πυρά το 1415 στην Κωνσταντία της Βάδης-Βυτεμβέργης, με απόφαση της ιερατικής συνόδου.
Το μουσικό έργο το οποίο κάνει αναφορά στη δράση και στη θυσία του Χους, είναι από τον κύκλο των συμφωνικών ποιημάτων «Η πατρίδα μου» (Ma Vlast) του Βοημού συνθέτη, θεμελιωτή της τσέχικης εθνικής σχολής, Μπέτριχ Σμέτανα (1824-1884). Στη σύνθεση αυτή ο Σμέτανα εξυμνεί τη φύση, τους θρύλους και την ιστορία της πατρίδας του. Αποτελείται από έξι συμφωνικά ποιήματα με τους εξής τίτλους: α) Βίσεγκραντ, β) Μολδάβας, γ) Σάρκα, δ) Από τα δάση και τα λιβάδια της Βοημίας, ε) Ταμπόρ και στ) Μπλάνικ. Στο πέμπτο από τα συμφωνικά αυτά ποιήματα , το Ταμπόρ, εξυμνείται ο Ιωάννης Χους. Ο δε τίτλος (Ταμπόρ) παραπέμπει στην ομώνυμη πόλη της Νότιας Βοημίας και είναι δανεισμένος από την Καινή Διαθήκη και συγκεκριμένα από το όρος Θαβώρ, όπου έλαβε χώρα η Μεταμόρφωση του Χριστού, για να συνδεθεί με τη θεία μεταμόρφωση του ίδιου του Ιωάννη Χους ως καιομένου στην πυρά.
Το συμφωνικό ποίημα «Βίσεγκραντ», εξυμνεί την ομορφιά του κάστρου της Πράγας, ο περίφημος «Μολδάβας» την μαγεία του ρου του ποταμού Μολδάβα από τις πηγές του μέχρι την συμβολή του με τον Έλβα, η «Σάρκα» αναφέρεται στην ομώνυμη θρυλική μορφή της μεσαιωνικής ηρωίδας που αναβιώνει τον μύθο των Αμαζόνων, τα «Λιβάδια και δάση της Βοημίας», στην σαγήνη των τοπίων της Βοημίας, και ο «Μπλάνικ» το ιερό βουνό της Βοημίας, όπου έλαβε χώρα η μάχη των Βοημών ιπποτών κατά τον Μεσαίωνα εναντίον εχθρικών επιθέσεων, με αποτέλεσμα να κρατήσουν ελεύθερη την πατρίδα τους.
Ο Σμέτανα συνέθεσε πλήθος έργων για πιάνο, μουσική δωματίου και όπερες σπουδαιότερη των οποίων αναδείχθηκε η «Πουλημένη Μνηστή» (Prodana Nevesta). Δυστυχώς επί αρκετά χρόνια είχε προσβληθεί από ολική κώφωση και απεβίωσε σε ηλικία εξήντα ετών.
Ι.Ζ.
