Κανένας άλλος δεν ενέδωσε πιο πολύ από την ευρωπαϊκή Αριστερά στην ΤΙΝΑ, στο ότι δεν υπάρχει άλλος εναλλακτικός στο νεοφιλελευθερισμό δρόμος. Η ευρωπαϊκή Αριστερά έφτασε στο σημείο που κανένας δεξιός δεν έφτασε: να αυτοκτονήσει για χάρη του νεοφιλελευθερισμού! Οι περιπτώσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ελλάδας αποτελούν τα πιο τρανταχτά παραδείγματα αυτής της αυτοκτονικής πορείας της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Με πολύ μεγάλο κόστος για ολόκληρες τις κοινωνίες. Αυτοκτονίες σε όλη την ήπειρο, που επιτρέπουν σε κάποιους στοχαστές να υποστηρίζουν ότι το «κεφάλαιο Αριστερά» όπως το γνωρίζαμε έκλεισε.
Είναι εκπληκτικό αυτό που συμβαίνει. Στη Γαλλία, οι σοσιαλιστές χάνουν την εξουσία και μένουν εκτός αναμέτρησης για την προεδρία. Η επιρροή εξαϋλώνεται. Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Μιτεράν που ήταν πρόεδρος επί 15 συναπτά έτη (1981-1996)!
Αλλά ενώ η νεοφιλελεύθερη πολιτική τους καταρρέει, επιμένουν μέχρι τέλους στην εφαρμογή της ερχόμενοι σε ανοιχτή ρήξη και με τους πιο σταθερούς υποστηρικτές του μέχρι πρόσφατα πανίσχυρου Σοσιαλιστικού Κόμματος. ΤΙΝΑ και ξερό ψωμί για τη σοσιαλιστική νομενκλατούρα της Γαλλίας!
Στην Αγγλία, η κοινωνία είναι εξαιρετικά δυσαρεστημένη από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, κι αυτό εκφράστηκε με το Brexit και με την επανεκλογή του Κόρμπιν στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος, κόντρα στη λυσσαλέα αντίδραση της πλειοψηφικής νομενκλατούρας των νεοφιλελεύθερων «εργατικών», που τον θεωρούν ακραίο αν και ψήφισε μαζί τους υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε. των ολιγοπωλίων.
Στην Ιταλία, η Αριστερά που πριν από λίγα χρόνια ήταν ισχυρή σε όλα τα επίπεδα με ποσοστά πάνω από 30%, προκάλεσε τεράστια απογοήτευση στους παραδοσιακούς οπαδούς, φίλους και ψηφοφόρους της οι οποίοι στην κυριολεξία το έβαλαν στα πόδια!
Στις περισσότερες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, η κοινωνία που εξέλεξε στην εξουσία τα σοσιαλιστικά κόμματα, πρώην κομμουνιστικά, διαπιστώνοντας πόσο διεφθαρμένα και νεοφιλελεύθερα είναι, στράφηκε στην ακροδεξιά των αδερφών Κατσίνσκι στην Πολωνία ή του Ορμπάν στην Ουγγαρία.
Και στην Ελλάδα, το ΠΑΣΟΚ ξεφούσκωσε, ξέπεσε και σέρνεται, επειδή εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά δεν δείχνει να έχει καταλάβει τι του έχει συμβεί. Και σ’ αυτό το δρόμο ακολουθεί ο μεταλλαγμένος ΣΥΡΙΖΑ…
Εάν, όμως, είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό πώς ακριβώς συνέβη αυτή η μετάλλαξη και καθίζηση της Αριστεράς, από την πιο ριζοσπαστική και κομμουνιστική ως την πιο κεντρώα σοσιαλδημοκρατική, είναι πιο δύσκολο να γίνει κατανοητό πόσο αρτηριοσκληρωτική έγινε. Υποχωρητική και άκαμπτη σε σημείο που δεν την αγγίζει η αποδοκιμασία της κοινωνίας. Η κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμα και οι διαλύσεις και καταρρεύσεις των αριστερών κομμάτων, δεν έχουν σταθεί αρκετές για να αφυπνίσουν τους αριστερούς, να αντιληφθούν ότι οι πολιτικές τους είναι καταστροφικές, ότι η κοινωνία τους αποδοκιμάζει, τους απορρίπτει και τους σιχτιρίζει. Και επιμένουν στο νεοφιλελευθερισμό… Είναι πια αυτοί αριστεροί;
Και σαν να μην είναι αρκετό που απαξιώσανε και φθείρανε την Αριστερά, σπρώχνουν την κοινωνία στην άκρα Δεξιά, η οποία βλέποντας ότι η Αριστερά έχει εγκαταλείψει τους εργαζόμενους, υιοθετεί κομμάτια από τις αριστερές πολιτικές του παρελθόντος, σαν ριζοσπαστικές λύσεις, αναμιγνύοντάς τες με τα δικά της εθνοθρησκευτικά, ρατσιστικά και αναχρονιστικά πιστεύω. Ένας συνδυασμός επικίνδυνος.
Το αίσθημα επιβίωσης των κοινωνιών αποτρέπει τους ανθρώπους από το να αποδεχτούν την ΤΙΝΑ, ότι τάχαμου είναι νομοτελειακό οι πολλοί να φτωχαίνουν και οι λίγοι να πλουτίζουν σε βάρος τους. Και είναι τραγικό που αυτή τη μοιρολατρία υπερασπίζεται με σθένος η μεταλλαγμένη Αριστερά, ενώ την αντικρούει η άκρα Δεξιά.
Σε τέτοιο λάκκο έχει ξεπέσει η ευρωπαϊκή Αριστερά. Και ανοίγει το δρόμο στους Κασιδιάρηδες…
Διανοούμενοι στο βάλτο
Λίγο πολύ ξέρουμε πώς φτάσαμε ως εδώ. Μια σειρά από παράγοντες συνέτειναν σ’ αυτή τη βασανιστική καθίζηση της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και του ανατολικού μπλοκ είχε σίγουρα τον πιο καταλυτικό ρόλο. Το υπόδειγμα, ανολοκλήρωτο αλλά χειροπιαστό, εξέπεσε με παταγώδη θόρυβο αφήνοντας ένα τεράστιο κενό και μια πελώρια απογοήτευση. Αλλά η διάβρωση της Αριστεράς στην Ευρώπη είχε και ενδογενείς αιτίες, οι οποίες από ένα σημείο και μετά ήταν καθοριστικές. Ο καπιταλισμός με συσσωρευμένο πλούτο στην ακμή του, η σοσιαλδημοκρατία και το κοινωνικό κράτος σε άνθηση, η πρόοδος στα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλοι θετικοί παράγοντες άμβλυναν μεταπολεμικά τις ταξικές αντιθέσεις και ενσωμάτωναν την Αριστερά στο σύστημα.
Πρώτοι και καλύτεροι σ’ αυτή την ενσωμάτωση αποδείχτηκαν οι διανοούμενοι. Το σύστημα τους προσέφερε απλόχερα τις καλύτερες κοινωνικές θέσεις. Στα κόμματα εξουσίας, στα πανεπιστήμια, τα ιδρύματα, τους κοινωνικούς φορείς, τον κρατικό μηχανισμό και, ιδίως στα ΜΜΕ. Ο Ζοσπέν, ο Μπαρόζο, ο Κον Μπεντίτ, ο Φίσερ, ο Ναπολιτάνο και πολλοί άλλοι κομμουνιστές, μαοϊκοί, τροτσκιστές, ευρωκομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες έφτασαν στα ανώτατα κλιμάκια τις εξουσίας νοθεύοντας όλο και περισσότερο το κρασί τους μέχρι που θόλωσε. Και κάτω απ’ αυτούς, οι μεταλλάξεις και οι ενσωματώσεις μετριούνται σε χιλιάδες.
Η αντίληψη της ΤΙΝΑ (There is no alternative) είχε εμφιλοχωρήσει στην Αριστερά πριν από τη Θάτσερ. Ειδικά στο χώρο των διανοουμένων διαφαινόταν ότι η πεποίθηση που αποτελούσε την κινητήρια δύναμη της Αριστεράς, ότι ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός δεν αποτελούν ουτοπία και ο καπιταλισμός είναι απάνθρωπος και πεπερασμένος, ότι δεν μπορεί κανείς να συμφιλιωθεί μαζί του, και πρέπει να ανατραπεί, υποχωρούσε και εξασθενούσε. Η πεποίθηση αυτή αντικαταστάθηκε από την αμφιβολία και στη συνέχεια από τη διολίσθηση στην αντίθετη θέση ότι ο καπιταλισμός δεν νικιέται, παρά μόνο βελτιώνεται και εξανθρωπίζεται. Αυτό το εκφυλιστικό φαινόμενο της «αριστερής» ΤΙΝΑ εξαπλωνόταν με τον συμβιβαστικό εκτροχιασμό του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος και την ηττοπάθεια που διείσδυε στο κομμουνιστικό κίνημα. Όταν η Θάτσερ εξάγγειλε την ΤΙΝΑ σαν αξίωμα, ένα μέρος της Αριστεράς οχυρωνόταν πίσω από τον άκαμπτο δογματισμό και ένα μέρος της αποδεχόταν εκούσια το σύστημα που υποτίθεται ότι αντιπάλευε.
Στην Ελλάδα, το ΚΚΕεσ. έγινε το όχημα γι’ αυτή τη μαζική μετάλλαξη στους κόλπους της Αριστεράς. Επάνδρωσε με στελέχη το ΠΑΣΟΚ, επιδίωξε τη συμφιλίωση με τη Δεξιά μέχρι σημείου ισοπέδωσης των διαφορών και των αντιθέσεων και έστρωσε το έδαφος για την αποκομμουνιστικοποίηση της Αριστεράς. Αλλά η διάβρωση δεν άφηνε κανένα αριστερό σχηματισμό ανεπηρέαστο. Δεν είναι λίγα τα στελέχη του ΚΚΕ που εντάχθηκαν πανηγυρικά στο ΠΑΣΟΚ ή προσλήφθηκαν σε διευθυντικές θέσεις στα ΜΜΕ των ολιγαρχών, κατ’ ευθείαν ή περνώντας μέσα από τον Συνασπισμό, που λειτούργησε σαν πλυντήριο για πολλά στελέχη του κόμματος.
Είναι εντυπωσιακή η πορεία κορυφαίων στελεχών της Αριστεράς. Η εκφωνήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού στο Πολυτεχνείο, στέλεχος της ΚΝΕ, πρόσωπο-σύμβολο της εξέγερσης, έγινε Πρόεδρος του Συνασπισμού και με άνεση μεταγράφτηκε στο ΠΑΣΟΚ για να καταλήξει στέλεχος των μηχανισμών εξουσίας στις Βρυξέλλες. Αλλά και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, βασικός πρωταγωνιστής της εφαρμογής των Μνημονίων, θα ήταν παραλίγο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ εάν, σαν μοναδικός υποψήφιος αντίπαλος της Α. Παπαρήγα, είχε πάρει άλλες τρεις ψήφους στις εκλογές του 1991, που ανέδειξαν μ’ αυτή τη μικρή διαφορά τον «πρώτο κομμουνιστή της χώρας». Έκτοτε έχει διανύσει μια μεγάλη απόσταση…
Αυτή η αντίληψη της ενσωμάτωσης στον χειρότερο καπιταλισμό, στη βάση ενός «νεοαριστερού ρεαλισμού» που αποδέχεται την ενισχυμένη ΤΙΝΑ σαν μονόδρομο, μάσησε και ρούφηξε ένα μεγάλο κομμάτι των αριστερών διανοουμένων που στη φάση της αντιμνημονιακής πάλης του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούνταν βασική δύναμη στο δύσκολο αγώνα που βρισκόταν σε εξέλιξη, με αδίστακτους αντιπάλους, αλλά και ένα λαό που σηκωνόταν από τον καναπέ και εμπιστευόταν τους αριστερούς που έδειχναν αποφασισμένοι να αμφισβητήσουν, να συγκρουστούν και να ηγηθούν σε ένα αγώνα σκληρό αλλά δίκαιο και αναγκαίο.
Και τι έγινε; Προτίμησαν να γίνουν εξουσία. Αναλώσιμοι υπουργοί, βουλευτές, γραμματείς, διευθυντές και πρόεδροι οργανισμών, διαχειριστές του πιο επονείδιστου σχεδίου απαλλοτρίωσης της Ελλάδας. Στιγματισμένοι στον αιώνα τον άπαντα!
Ιδεολογία του συμβιβασμού με τον κυρίαρχο ταξικό εχθρό; Ενδοτικότητα; Ιδιοτέλεια; Καριερισμός; Εξουσιομανία; Κόμπλεξ κατωτερότητας; Μικροαστισμός; Πλάνη; Αποστασία; Προδοσία; Ή κοκτέιλ απ’ όλα αυτά;
Τελικά, ας ομολογήσουμε με βαθύ αίσθημα αυτοκριτικής, πόσο δεν ξέραμε τους παλιούς μας συντρόφους και υποτιμήσαμε τις ενδείξεις που υπήρχαν. Ήτανε γιαλαντζί αριστεροί ή κωλώσανε στην ανηφόρα; Και είναι θέμα Μαρξ ή θέμα Φρόιντ;
Το ρεζουμέ είναι ότι το κόστος για τον τόπο και την Αριστερά από τις αυτομολίες των αριστερών διανοουμένων είναι ανυπολόγιστο. Αυτοδιασύρθηκαν, αυτοαπαξιώθηκαν, αυτοκτόνησαν στη συνείδηση του λαού, όχι μόνο των αριστερών. Γιατί την ΤΙΝΑ πολλοί προσκύνησαν, αλλά λίγοι τους αγάπησαν…
Στέλιος Ελληνιάδης
