“alloglotta” — Δυστοπία 4

«alloglotta»: δηλώνει αυτόν που κατασκευάζει μιαν άλλη γλώσσα, τη δική του προσωπική γλώσσα

[47] Ο δρόμος δεν είναι πλέον κατοικήσιμος: είναι απλώς ένας τόπος περάσματος προκειμένου να πάμε στη δουλειά ή για ψώνια. Οι κάποτε κοινοί χώροι χάνουν τη σχεσιακή και επικοινωνιακή τους δυνατότητα, οι λεωφόροι χωρίζουν τις γειτονιές, οι δρόμοι χωρίζουν τα σπίτια, οι σκάλες χωρίζουν τα πατώματα και οι γειτονιές κλείνονται στα διαμερίσματά τους και χωρίζονται από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο χώρος χωρίζεται από τον χρόνο και τη μνήμη· είναι φόρος τιμής στη λήθη.

[48] Σήκωσε διπλούς και τριπλούς τοίχους κόντρα στους τοίχους, στοίβες μέχρι τα ταβάνια, έστησε διαδρόμους και μικρά ξέφωτα όπου μπορούσε να σταθεί για λίγο όρθιος απολαμβάνοντας ένα τσιγάρο, να τεντώσει τα πόδια του καθιστός στο έδαφος ή ακόμη και να ξαπλώσει. Όμως, παρά την ιδιαίτερη μέριμνα που είχε επιδείξει κατά την περίοδο της εγκατάστασής του ως προς το ζήτημα της χωροθέτησης, δεν μπορεί, όπως αρχικά ήλπιζε, να απαλλαγεί από τις συνεχείς αναδιευθετήσεις, ακόμη και κάποιες μαζικές μετακινήσεις κιβωτίων. Κάθε τόσο προκύπτει η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου διαδρόμου, της διάνοιξης κάποιου περάσματος που οδηγεί νομοτελειακά σε μια σειρά από ακόμη πιο επίπονες, σχεδόν εξοντωτικές, συνολικές αναδομήσεις. Το γεγονός βέβαια ότι διαθέτει όλο τον χρόνο του σε αυτή την κοπιώδη εργασία, ότι έχει αφιερωθεί απερίσπαστος στη δημιουργία όλο και πιο περίπλοκων μορφωμάτων, μιας όλο και πιο λεπτής, παρακινδυνευμένης ισορροπίας περίτεχνων συσσωρεύσεων, ότι έχει δοθεί απόλυτα στους δαιδαλώδεις γεωμετρικούς σχηματισμούς των επιμελώς αριθμημένων κιβωτίων τα οποία φέρουν ετικέτες με αναλυτικές καταλογογραφήσεις, έως και διεξοδικές περιγραφές των περιεχομένων τους, σε γενικές γραμμές, τον ευχαριστεί. Μόνο περιστασιακά, λόγω υπερκόπωσης, προκύπτουν κάποια μεσοδιαστήματα παραίτησης. Τότε κοιτάζει με αδιαφορία μια πόρτα φραγμένη, ανακαλεί τη θέση ενός παραθύρου που βρίσκεται πίσω από τους θεόρατους όγκους των στοιβαγμένων κιβωτίων, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται η θολή ανάμνηση, ή ίσως το στιγμιότυπο ενός παλαιού ονείρου, πως κάποτε, πολύ καιρό πριν την εγκατάστασή του, πολύ προτού αρχίσουν όλα αυτά, είχε ανοίξει τα κιβώτια, είχε χώσει τα χέρια μέσα, μέχρι τον πάτο τους, και είχε ψηλαφίσει το κενό.

[49] Στην πραγματικότητα, το τοπίο δεν ήταν τοπίο αλλά «ένα ιδιαίτερο είδος ηλιοτυπίας» (Ναμπόκοφ), σαν αυτο-καταστρεφόμενη καρτ ποστάλ ενός κόσμου γεμάτου καταπιεστικό μεγαλείο, ο οποίος είχε αποτύχει στη διεκδίκηση της αθανασίας. Περιπλανιόμουν σε μια κινηματογραφική ταινία την οποία δεν μπορούσα να συλλάβω, αλλά ακριβώς εκεί που άρχισα να μπερδεύομαι, διέκρινα μια πράσινη ταμπέλα που εξηγούσε τα πάντα.

ΟΙ ΦΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΕΔΩ ΠΙΑΝΟΥΝ ΤΟΠΟ

Αυτή η πανοραμική θέα του μηδενός έμοιαζε να περίκλειει αντίστροφα ερείπια, δηλαδή όλες τις καινούργιες κατασκευές που έμελλε κάποτε να κτιστούν. Εδώ πρόκειται για το αντίθετο των «ρομαντικών ερειπίων», γιατί τα κτίσματα δεν καταρρέουν αφού κτιστούν αλλά αντίθετα ανεγείρονται ήδη ως ερείπια, εκ των προτέρων. Αυτή η αντι-ρομαντική σκηνογραφία παραπέμπει σε μια ακυρωμένη έννοια του χρόνου και σε πολλά άλλα πράγματα που «η εποχή τους έχει παρέλθει».

[50] Η ανέγερση του κτηρίου στο Πεδίο του Ζέππελιν ξεκίνησε ευθύς αμέσως, ούτως ώστε να έχουμε τουλάχιστον έτοιμη την εξέδρα για το επερχόμενο Συνέδριο του Κόμματος. Για το σκοπό αυτό έπρεπε να καθαρίσουμε τον χώρο, απομακρύ- νοντας το αμαξοστάσιο των τραμ της Νυρεμβέργης. Πέρασα από τα απομεινάρια του αμαξοστασίου μετά την ανατίναξή του. Τα σίδερα του οπλισμού προεξείχαν απ’ τα μπετονένια συντρίμμια και είχαν ήδη αρχίσει να σκουριάζουν. Εύκολα μπορούσε κανείς να φανταστεί την περαιτέρω παρακμή τους. Αυτή η μελαγχολική θέα με οδήγησε σε ορισμένες σκέψεις, τις οποίες αργότερα εξέθεσα σε μια εισήγησή μου προς τον Χίτλερ, με τον εξεζητημένο τίτλο «Μια θεωρία της αξίας του ερειπίου». Η ιδέα ήταν ότι τα κτήρια σύγχρονης κατασκευής δεν ήταν παρά ελάχιστα κατάλληλα για να αποτελέσουν εκείνη τη «γέφυρα της παράδοσης» με τις μέλλουσες γενεές την οποία απαιτούσε ο Χίτλερ. Ήταν δύσκολο να φανταστείς ότι αυτοί οι σκουριασμένοι σωροί χαλασμάτων θα μπορούσαν να μεταδώσουν και να εμπνεύσουν το ηρωικό πνεύμα που ο Χίτλερ θαύμαζε στα μνημεία του παρελθόντος. Η «θεωρία» μου σκόπευε να αντιμετωπίσει αυτό το δίλημμα. Χρησιμοποιώντας ειδικά υλικά και εφαρμόζοντας συγκεκριμένες αρχές της στατικής, θα ήμασταν σε θέση να ανεγείρουμε κατασκευές οι οποίες, ακόμη και στο στάδιο της παρακμής, μετά από εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια –τέτοιος ήταν ο ορίζοντας των υπολογισμών μας–, θα ήταν σχεδόν όμοιες με τα Ρωμαϊκά πρότυπα.

Για να εικονογραφήσω τις ιδέες μου, είχα φτιάξει ένα ρομαντικό σχέδιο. Έδειχνε πώς θα έμοιαζε η εξέδρα επιθεώρησης στο Πεδίο του Ζέππελιν μετά την εγκατάλειψή της επί γενεές, καλυμμένη με κισσό, με τις κολόνες πεσμένες, με τους τοίχους να έχουν καταρρεύσει εδώ κι εκεί, αλλά με τα γενικά περιγράμματά της ευκρινώς αναγνωρίσιμα. Το σχέδιο αυτό θεωρήθηκε βλάσφημο από το περιβάλλον του Χίτλερ. Το γεγονός ότι μπορούσα να διανοηθώ μια περίοδο παρακμής για το νεοϊδρυθέν Ράιχ, το οποίο προοριζόταν να διαρκέσει χιλιάδες έτη, φάνταζε σκανδαλώδες σε πολλά πρόσωπα του στενού κύκλου των οπαδών του. Όμως ο ίδιος αποδέχτηκε τις ιδέες μου ως λογικές και διαφωτιστικές. Έδωσε διαταγές ώστε, στο μέλλον, τα σημαντικά κτήρια του Ράιχ του να ανεγείρονται σύμφωνα με τις αρχές αυτού του «νόμου των ερειπίων».

__________________________________

47. Μιγκέλ Αμορός, Η ολοκληρωτική πόλη, μτφρ. – επιμ., Παναγιώτης Καλαμαράς, εκδ. Ελευθεριακή Κουλτούρα, Αθήνα, 2013. | 48. Θανάσης Αποστόλου, Στιγμιότυπο παλαιού ονείρου, Τρίτη, 14 Ιουλίου 2015. | 49. Ρόμπερτ Σμίθσον, «Μια περιήγηση στα μνημεία του Πασσάικ, Νιου Τζέρσυ», στο Τέσσερα κείμενα, μτφρ. Κωνσταντίνος Ματσούκας, εκδ. Τοποβόρος, Αθήνα, Δεκέμβριος 2013. | 50. Άλμπερτ Σπέερ, «Αρχιτεκτονική μεγαλομανία», στο Αναμνήσεις, μτφρ. Θ. Αποστόλου, εκδ. Propyläen / Ullstein, Βερολίνο 1969.]

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Θανάσης Αποστόλου | Πασχάλης Ζέρβας | Σοφία Κανάκη | Γιάννης Παρασκευόπουλος | Ροζαλί Σινοπούλου

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!