Η ανιστόρητη πραγματικότητα και οι σύγχρονες βεβαιότητες – δεξιές κι αριστεροφανείς
Του Στέργιου Π. Θεοδωρίδη
91 χρόνια από τον μεγάλο «συνωστισμό» σε εκείνη την προκυμαία της Σμύρνης. 91 χρόνια από τη Μεγάλη Καταστροφή ζώντας σε μια «ανιστόρητη» πραγματικότητα που την ορίζουν οι εθελοδουλίες των τροϊκανών υποτελών και οι γκρίζες οθόνες που στάζουν διαστρέβλωση.
91 χρόνια μετά, ζώντας τις νέες αναλγησίες πάνω στις ζωές των ανθρώπων με τις μνήμες εκείνων των «τουρκόσπορων» και των «παστρικιών» να υποτάσσονται σε ένα κάρο βεβαιότητες.
Βεβαιότητες από τη μια, των αποκρουστικών εκπροσώπων μιας ιδεολογίας που οργάνωσε και εκτέλεσε τις μεγαλύτερες γενοκτονίες και καταστροφές που γνώρισε η ανθρωπότητα και εν τέλει ευθύνεται για τη Μικρασιατική Καταστροφή, και που αυτές τις ημέρες μπαινοβγαίνουν στις ελληνικές φυλακές.
Και από την άλλη, οι βεβαιότητες των «ούλτρα εκσυγχρονιστών που προνομιακά δημοσιολογούν και αριστεροφανώς διακινούν τα προτάγματα της παγκοσμιοποίησης μαζί με όλα τα ιστορικά και πολιτισμικά πίτουρα της πεφωτισμένης Εσπερίας»1.
Η Μικρασιατική Καταστροφή, που συνίσταται στο οριστικό ξεκλήρισμα των Ρωμιών και των άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής από την εδώ και 3.000 χρόνια παρουσία τους στις απέναντι ακτές του Αιγαίου, έτυχε και τυγχάνει μεγάλης ιδεολογικής και πολιτικής χρήσης σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου διαλόγου.
Και γι’ αυτό το ζήτημα, δηλαδή της ιστορικής εμπειρίας των Ελλήνων της Ανατολής, ένα κομμάτι της προοδευτικής ιστοριογραφίας και διανόησης στην χώρα μας κρατά μιαν αμήχανη απόσταση από την ουσιαστική εξέτασή του.
Η επιδερμική του, δε, προσέγγιση, συνοδευόμενη ενίοτε από ειρωνική στάση στις εκδηλώσεις της ζωντανής μνήμης, φαντάζει, αν μη τι άλλο, ως φοβική αντίδραση απέναντι στην αναπτυσσόμενη τα τελευταία χρόνια εθνικιστική ρητορική για το θέμα αυτό. Αποτέλεσμα αυτής της στάσης είναι να υποβαθμίζει τα ιστορικά γεγονότα και ταυτόχρονα παραχωρεί «ελεύθερο χώρο» στις εθνικιστικές απόψεις που σε αυτά τα θέματα προσπαθούν να κυριαρχήσουν υποβοηθούμενοι από το βαθύ τροϊκανό χαντάκι που βρίσκεται σήμερα η χώρα.
Γιατί όταν καταργείται η Ιστορία, «καταργείται το ίδιο το παρελθόν της κοινωνίας – και το μέλλον της ακόμη, αν μέσα απ’ αυτό αναφαίνεται η ποιοτική αλλαγή και η αμφισβήτηση του παρόντος»2.
Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα, στην Τουρκία μεγάλη μερίδα της τουρκικής προοδευτικής διανόησης διαπραγματευόμενη το τελικό στάδιο μετάβασης από την πολυεθνική ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή του έθνους-κράτους θα αντιμετωπίσει με ενιαίο τρόπο τις διώξεις των Ρωμιών και των άλλων μη μουσουλμανικών πληθυσμών.
Διανοούμενοι και ιστορικοί όπως ο Fikret Baskaya, ο Sait Cetinoglu, ο Taner Akçam, Halil Berktay, ο Mehmet Akyol, η Pervin Erbil θα αντιμετωπίσουν με πιο καθαρό τρόπο την ιστορική εμπειρία των Ρωμιών της Ανατολής με την Sibel Özbudun να σημειώνει: «Η αιτία που πρέπει να αποκαλυφθεί αυτή η αλήθεια είναι η άπειρη έκταση της λήθης και της καταραμένης σιωπής».
1. Λαοκράτης Βάσσης, Αριστερά και πολιτιστική πολιτική
2. Herbert Marcuse, Ο μονοδιάστατος άνθρωπος
