Στο άρθρο αυτό ο συγγραφέας αναλύει το πώς και γιατί της τελευταίας μεγάλης αποκάλυψης των Wikileaks: ότι δηλαδή η CIA χρησιμοποιεί «αθώες» συσκευές κάθε είδους, που έχει αγοράσει και χρησιμοποιεί οποιοσδήποτε πολίτης, ώστε να παρακολουθεί τους πάντες σε όλον τον πλανήτη. Από τα τελευταίας τεχνολογίας κινητά και τις λεγόμενες έξυπνες τηλεοράσεις ως τα αυτοκίνητα νέας γενιάς που είναι συνδεδεμένα με το Διαδίκτυο, τα πάντα λειτουργούν ως «κοριοί» της CIA, πιθανότατα και άλλων μυστικών υπηρεσιών. Φυσικά με τη συνενοχή των μεγαλύτερων πολυεθνικών εταιριών, όπως η Apple και η Samsung, που εν αγνοία των πελατών τους λειτουργούν ως συνεργάτες του Μεγάλου Αδελφού. Αυτοί που κατηγορούνται ως «τεχνοφοβικοί» ίσως και να μην είναι τόσο παρανοϊκοί όσο μας τους παρουσιάζουν…
Το μεγαλύτερο αυτογκόλ των μυστικών υπηρεσιών
Παρακολούθηση των πάντων μέσω «υπεράνω υποψίας» συσκευών, με τη βούλα της CIA
του Αλεσάντρο Αβιζάτο
Εδώ και πάνω από σαράντα χρόνια τραγουδούσαμε ανέμελα ένα χιουμοριστικό τραγουδάκι: «H CIA κατασκοπεύει, και δεν λέει πια να φύγει…» (La Cia ci spia, e non vuole più andare via…). Δεν είναι μυστικό πως η πιο γνωστή μυστική υπηρεσία του κόσμου καταγράφει οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Βγάλτε από το κεφάλι σας πως το κάνει δήθεν «για να προστατέψει τη δημοκρατία», ή «για να μας προστατέψει από το Ισλαμικό Κράτος» ή από άλλες απειλές, πραγματικές ή μη. Εξάλλου θα πρέπει να θυμόμαστε πως πολλές από τις απειλές αυτές –Αλ Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν, το ίδιο το Ισλαμικό Κράτος– στην πραγματικότητα είναι τερατώδη δημιουργήματα της ίδιας της CIA (ή παρόμοιων αμερικανικών «υπηρεσιών»), που τα διαχειρίστηκε τόσο… αποτελεσματικά ώστε στη συνέχεια να μην μπορεί πλέον να τα ελέγξει. Θα οφείλαμε να ξέρουμε ωστόσο πως μια ολόκληρη άβυσσος διαχωρίζει την ικανότητα κατασκοπείας και την ικανότητα διακυβέρνησης…
Και αυτή η συνταρακτική είδηση είναι έργο των Wikileaks, μια εταιρία που ίδρυσε ο Τζούλιαν Ασάνζ, ο οποίος εδώ και χρόνια είναι εθελοντικά φυλακισμένος στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο για να αποφύγει την έκδοσή του στη Σουηδία (όπου θα περνούσε από δίκη παγιδευμένος από μία πράκτορα της Μοσάντ) και στη συνέχεια στις ΗΠΑ. «Vault 7» (Η Έβδομη Φορά) είναι ο τίτλος αυτής της δημοσιοποίησης χιλιάδων ηλεκτρονικών επιστολών της CIA, που τα ίδια τα Wikileaks χαρακτηρίζουν ως «τη μεγαλύτερη δημοσιοποίηση εσωτερικών εγγράφων της CIA που έγινε ποτέ». Ενέργεια που στάθηκε δυνατή γιατί, και τούτη τη φορά, η CIA έχασε τον έλεγχο μέρους της δουλειάς της. «Αυτή η τεράστια συλλογή εκατοντάδων εκατομμυρίων κωδίκων δίνει τη δυνατότητα σε αυτούς που την έφεραν στο φως να τους χρησιμοποιήσουν για να έχουν πρόσβαση σε όλα τα μυστικά αρχεία της CIΑ. Όλο αυτό το υλικό κυκλοφορούσε χωρίς εξουσιοδότηση ανάμεσα σε πρώην χάκερς και εργολάβους της αμερικανικής κυβέρνησης, ένας από τους οποίους έδωσε στα Wikileaks μεγάλο μέρος του».
Πώς έγινε δυνατό να συμβεί αυτό; Χάρη στο outsourcing (ανάθεση εργασιών σε εξωτερικούς συνεργάτες) και τις ιδιωτικοποιήσεις, που εφαρμόζονται και στο στρατιωτικό πεδίο (ας θυμηθούμε τη «δουλειά» της εταιρίας Blackwater στο Ιράκ και αλλού) ή στο πεδίο της δημόσιας ασφάλειας. Στην ουσία, μερικοί χάκερς που είχαν σύμβαση ορισμένου χρόνου με το Λάνγκλεϊ [ΣτΜ: έδρα της CIA] κατάφεραν να κυκλοφορήσουν «απόρρητο» υλικό, προφανώς συνεργαζόμενοι με «φίλους» τους που παρέμειναν στις γραμμές των επίσημων πρακτόρων.
Μας κατασκοπεύουν «για το καλό μας»
Μια πρώτη ανάγνωση αυτού του αναθεματισμένου υλικού, που έκαναν τα ίδια τα Wikileaκs, αναδεικνύει ένα κυβερνο-οπλοστάσιο που είχε στη διάθεση της η CIA (σε στενή συνεργασία με τα ξαδελφάκια της, της βρετανικής ΜΙ5) για να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε ηλεκτρονική συσκευή προκειμένου να κατασκοπεύει τους ανυποψίαστους ιδιοκτήτες της. Τίποτα πρωτότυπο, πρέπει να πούμε, πέρα από το ότι η «τεχνική δυνατότητα» αυτής της χρήσης τους ήταν στην ουσία αντιγραφή των τρόπων δράσης των επίσημων κυβερνητικών υπηρεσιών. Και μπορούμε εύκολα να υποθέσουμε ότι αυτό δεν συνέβαινε μόνο στις ΗΠΑ. Στην πράξη, πρόκειται για ένα κινηματογραφικό αυτογκόλ κάποιων που για γενιές ολόκληρες θα αναφέρονται σαν παράδειγμα προς αποφυγή…
Η είδηση εμφανίστηκε φυσικά σε όλα τα ΜΜΕ του κόσμου, αν και με πολλούς και διαμετρικά αντίθετους τρόπους. Η CIA παρουσιάστηκε με τον παλιό καλό και «καθησυχαστικό» τρόπο: σαν μια πανίσχυρη και οξυδερκής οργάνωση, ικανή να προστατεύει «την ελευθερία και τον τρόπο ζωής μας», ακόμη και με αντισυμβατικές μεθόδους που μας στερούν –για παράδειγμα– την ελευθερία μας. Αλλά στα μεγαλύτερα ΜΜΕ-διαμορφωτές της κοινής γνώμης αυτό παρουσιάστηκε σαν αποδεκτό τίμημα, και έτσι… ζήτω η παντοδύναμη CIA!
Ανάμεσα σε πολλά ΜΜΕ που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, προκαλεί σχεδόν συμπάθεια –διευκρινίζουμε, σχεδόν! – η ιταλική εφημερίδα Ρεπούμπλικα που, στην προσπάθειά της να συνδυάσει την εικόνα ισχύος του Λάνγκλεϊ με τα δικά της εμπορικά συμφέροντα, καταρχήν ισχυρίζεται πως ήταν η πρώτη στον κόσμο που εξασφάλισε το υλικό (το οποίο μπορεί να δει κανείς σε συγκεκριμένο λινκ), και έπειτα προσέχει να μην αναφέρει τη Samsung, την κορεατική εταιρία που κατασκευάζει τη smart-tv, δηλαδή τη νέα γενιά «έξυπνης» τηλεόρασης η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βιντεοσκοπεί με εικόνα και ήχο το χώρο στον οποίο βρίσκεται (δηλαδή συνήθως το καθιστικό των σπιτιών). Ούτε κάνει μνεία του γεγονότος πως τα Wikileaks αναφέρονται στο όνομα της εταιρίας σε ιδιαίτερο κεφάλαιο με τίτλο «Samsung», θεωρώντας την από τους κύριους υπαίτιους των υποκλοπών (στάση που μπορεί να εξηγηθεί λόγω της σχέσης με διαφημιστικά συμβόλαια…).
Τι ακριβώς κάνουν, πώς και γιατί;
Ας επιστρέψουμε όμως στα σοβαρά. Φυσικά οι συσκευές που έχουν υποστεί τις περισσότερες υποκλοπές –από ειδικά τμήματα της CIA που ασχολούνται με τη δημιουργία και τη διάδοση ιών και κακόβουλου λογισμικού κάθε είδους– είναι τα κινητά, τα smartphones και τα τάμπλετς, μέχρι και τα αυτοκίνητα νέας γενιάς που διαθέτουν διαρκή σύνδεση με το Διαδίκτυο, και που δίνουν τη δυνατότητα αόρατης πρόσβασης στο software, χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από τους κατασκευαστές του και φυσικά χωρίς αυτό να αναφέρεται από τους πράκτορες και τις υπηρεσίες. Δεν εξαιρούνται ούτε το iPhone της Apple ούτε κλειστά κοινωνικά δίκτυα (σαν τα Whatsapp, Signal, Telegramma, Wiebo, Confide και Cloackman) ή νεώτερα λειτουργικά συστήματα, όπως επίσης και φορητά μέσα αποθήκευσης (σαν τα στικάκια Usb κ.λπ.).
Εδώ και αρκετά χρόνια ομάδες ακτιβιστών (π.χ. οι Anonymous) έχουν καταγγείλει αυτές τις δυνατότητες, που μετατρέπουν στο μεγαλύτερο εχθρό μας το πολυαγαπημένο μας κινητό, αφού μπορεί να χαρίσει στους μεγα-σπιούνους όχι μόνο την παραμικρή συνομιλία μας (όπως συνέβαινε από την αρχή της εφεύρεσης του τηλεφώνου) αλλά και κάθε μετακίνησή μας (με τη βοήθεια του GPS) ή κάθε πιο προσωπική μας στιγμή. Πράγματι, όλοι μας μπορεί να γίνουμε αντικείμενο κατασκοπείας, και βέβαια με δικά μας έξοδα και με τη δική μας ενεργητική συμμετοχή…
Ένας αδαής θα μπορούσε να αναρωτηθεί: και σε τι θα μπορούσαν να τους χρησιμεύσουν οι προσωπικές μου επιλογές; Λάθος ερώτηση. Το ζητούμενο των κυβερνητικών κατασκόπων –όλων των χωρών– είναι να έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν, χωρίς εμπόδια και χωρίς να χρειάζεται να κάνουν ούτε βήμα από την καρέκλα τους. Στη συνέχεια, αν για κάποιο λόγο –ακόμη και από λάθος– αποφασίσουν να παρακολουθούν κάθε ανάσα μας, θα αρχίσουν να το κάνουν. Για ποιο λόγο; Αυτοί αποφασίζουν το πώς και το γιατί, όπως και τι χρήση μπορούν να κάνουν στις με αυτόν τον τρόπο συγκεντρωμένες πληροφορίες (από το κλασικό φακέλωμα μέχρι τους επίσης συνηθισμένους εκβιασμούς που χρησιμοποιούνται για να μετατρέψουν έναν πολίτη σε «πληροφοριοδότη», όπως συμβαίνει στην ταινία «Η ζωή των άλλων»).
Τα Wikileaks το αναφέρουν σαφώς: «Η αυξανόμενη βελτίωση των τεχνικών παρακολούθησης παρομοιάζει την κατάσταση με το 1984 του Τζορτζ Όργουελ. Αλλά το σόσφτγουερ Weeping Angel, το οποίο επινόησε μια ειδική υπηρεσία της CIA ονόματι EDB (Embedded Devices Branch) και μολύνει τις έξυπνες τηλεοράσεις, μετατρέποντάς τες σε μυστικά μικρόφωνα, είναι σίγουρα η πιο εμβληματική σύγχρονη επινόηση».
Μια τεράστια δομή παρακολουθεί τους πάντες
Ξεπερνώντας τον Μεγάλο Αδελφό, η τεκμηρίωση που έδωσαν τα Wikileaks (στο κεφάλαιο με τίτλο «Έτος Μηδέν») περιέχει π.χ. στοιχεία σχετικά με τους υποψήφιους των γαλλικών προεδρικών εκλογών του 2012. Άρα, ούτε και μεγάλοι σύμμαχοι σαν τους Γάλλους (ή, πριν λίγο καιρό, η Άνγκελα Μέρκελ) εξαιρούνται από τις παρεμβάσεις της CIA. Κι όχι γιατί «δεν τους εμπιστεύονται», αλλά προφανώς για να συγκεντρώνουν χρήσιμες πληροφορίες σε κάποιες διαπραγματεύσεις, προκειμένου να επιτευχθούν διάφορες συμφωνίες. Αν ξέρεις τι έχει ο άλλος στο κεφάλι του, σου εξασφαλίζει ένα μεγάλο «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» και μια ασύμμετρη συμφωνία.
Το ευρωπαϊκό κέντρο των χάκερς της CIA φαίνεται πως είναι το προξενείο των ΗΠΑ στη Φρανκφούρτη, το οποίο καλύπτει την Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ωστόσο ολόκληρη αυτή η δομή, όσο μπανάλ κι αν μας φαίνεται, εντάσσεται ολοκληρωτικά στις κρατικές δομές της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, η υπηρεσιακή «κάλυψη» ενός υπαλλήλου της CIA αναφέρεται χαρακτηριστικά στην τεκμηρίωση σαν «υπάλληλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», δηλαδή του Υπουργείου Εξωτερικών (κι αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει, λόγου χάρη, το ρόλο της CIA στην προεκλογική καμπάνια των ΗΠΑ, ενάντια στον Τραμπ και υπέρ της Κλίντον, ή το ρόλο που έπαιξε στην πρώτη προεδρία του Ομπάμα).
Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, το τμήμα hacking της CIA, που υπάγεται τυπικά στο κέντρο της Υπηρεσίας για την Αντικατασκοπεία στον Κυβερνοχώρο (CCI), είχε πάνω από 5.000 καταγεγραμμένα μέλη και είχε προωθήσει πάνω από χίλια συστήματα hacking, Trojan, ιούς και άλλο «επιθετικό» κακόβουλο λογισμικό. Οι χάκερς του είχαν χρησιμοποιήσει περισσότερους κώδικες από όσους χρειάστηκαν για τη δημιουργία του Facebook. Ουσιαστικά η CIA έχει συστήσει τη «δική της NSA» (Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας), χωρίς να υπόκειται στην ευθύνη να απολογείται δημόσια για το αν δικαιολογούνται αυτές οι τεράστιες δαπάνες με αιτιολογία π.χ. την αντιμετώπιση μιας αντίστοιχης εχθρικής υπηρεσίας.
Ένα software στη διάθεση οποιουδήποτε
Πολλά από αυτά τα πραγματικά και αληθινά όπλα –αφού σε κάθε πόλεμο οι πληροφορίες για τον εχθρό και η ικανότητα να μπλοκάρεις ή να παρεκκλίνεις τις εσωτερικές επικοινωνίες του είναι ένα από τα κλειδιά της νίκης– κυκλοφορούν σήμερα. Αθέατα, γιατί είναι μόνο μερικοί κωδικοί χαρακτήρες, και μπορούν να μεταφερθούν πολύ γρήγορα σε οποιονδήποτε υπολογιστή.
Η εταιρία Wikileaks, δημοσιοποιώντας την τεκμηρίωση, φαίνεται να προβληματίζεται με το ενδεχόμενο το κυβερνο-οπλοστάσιο της CIA να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από πολύ ετερόκλητους χρήστες (από κυβερνήσεις εχθρικές προς «τρομοκράτες» μέχρι νέους παθιασμένους με το Διαδίκτυο σε αναζήτηση νέων συγκινήσεων) που θέλουν να λειτουργήσουν όπως η CIA. Σε ό,τι αφορά το πρώτο παράδειγμα, μοιάζει λογικό να περιμένεις μια «συνετή» συμπεριφορά από αντίστοιχης ισχύος χώρες (σαν τη Ρωσία και την Κίνα, κύρια, που είναι συνηθισμένες σε μια «σύγκρουση» διαρκείας και προσέχουν να μη μετατραπεί η υποβόσκουσα αντιπαράθεση σε ανοιχτή μετωπική σύγκρουση). Από την άλλη, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για «εντελώς ανεξέλεγκτες οντότητες».
Η ανησυχία επιτείνεται από το γεγονός ότι οι… μεγαλοφυΐες που διευθύνουν τη CIA αγνόησαν τις υποδείξεις του πρώην προέδρου Ομπάμα, που ανησύχησε με τις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν: «Για παράδειγμα, ένα κακόβουλο λογισμικό της CIA, που αποκαλύφθηκε στο “Έτος Μηδέν”, μπορεί να διεισδύσει, να μολύνει και να ελέγξει το software τηλεφώνων τύπου Android και iPhone, τη στιγμή που ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα στέλνει ένα συνηθισμένο tweet. Όσο η CIA θα συντηρεί αυτά τα αδύναμα σημεία που αποκρύπτει η Apple και η Google, τόσο θα παραμένουν ευάλωτοι και αυτοί οι τύποι τηλεφώνων».
Οι κατηγορίες που απευθύνουν τα Wikileaks είναι ανελέητες: «Η CIA άφησε εκτεθειμένα αυτά τα συστήματα […] επιτυγχάνοντας το πιο εντυπωσιακό αυτογκόλ των μυστικών υπηρεσιών σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας». Στην ουσία δεν είναι πια μυστικά, άρα ούτε προστατευμένα και δυνάμενα να αναπαραχθούν στην αγορά, όπου προφανώς έχουν μια αξία και είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και για αντίθετους σκοπούς. Ο λόγος είναι σχεδόν παράδοξος: αν για να επιτεθούν διαδικτυακά οι χάκερς της CIA χρησιμοποιούσαν «προστατευμένο», δηλαδή μυστικό software, «θα μπορούσαν να κατηγορηθούν και να απολυθούν επειδή παραβίασαν τους κανόνες που απαγορεύουν τη διάδοση μυστικών πληροφοριών στο Διαδίκτυο».
Εν δυνάμει μπούμερανγκ
Τελικά, «η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είναι σε θέση να κατοχυρώσει πνευματικά δικαιώματα, εξαιτίας των περιορισμών του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών». Έτσι όλο αυτό το software είναι απόλυτα νόμιμο, αν και έχει διαδοθεί παράνομα, μέσω πειρατείας. Για τούτο η CIA χρειάστηκε πρώτα να εμπιστευθεί λιγότερο σίγουρες τεχνικές «συσκότισης», ώστε να προστατέψει τα μυστικά της κακόβουλα λογισμικά.
Μεγάλες ποσότητες software περιέχουν και τα συμβατικά όπλα – για παράδειγμα οι πύραυλοι. Αλλά η χρήση τους σε εχθρικό έδαφος δεν ενέχει τον κίνδυνο να διαχέουν εκεί «μυστικό υλικό», αφού οι πύραυλοι αυτοκαταστρέφονται τη στιγμή της έκρηξής τους. Αντίθετα, το software του Διαδικτύου παραμένει εκεί για πολύ καιρό, και εύκολα μπορεί να αντιγραφεί από όποιον έχει τις κατάλληλες γνώσεις για να το διαχειριστεί.
Η πολυπλοκότητα, πέραν ορισμένων ορίων, γίνεται τελικά μη διαχειρίσιμη με τα κλασικά εργαλεία του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Και στρέφεται ενάντια στους επινοητές της. Η ανάλυση των πάνω από 8.000 εγγράφων που είδαν τη δημοσιότητα θα απαιτήσει προφανώς πολύ χρόνο, ενέργεια και φιλομάθεια. Ελπίζουμε να υπάρξουν φιλομαθείς αναγνώστες…
* Tο παρόν άρθρο του Αλεσάντρο Αβιζάτο δημοσιεύθηκε στην ιταλική ηλεκτρονική εφημερίδα Contropiano (contropiano.org) στις 8 Μαρτίου. Οι μεσότιτλοι είναι της Σύνταξης.
Μετάφραση: Άβα Μπουλούμπαση
