Μέρκελ και Σαρκοζί απαιτούν συναίνεση για να επιτρέψουν ενίσχυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας – Δόλωμα η «ελάφρυνση χρέους» για την Ελλάδα.
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Η «έκθεση ιδεών» για την αναμόρφωση της Ευρωζώνης που παρουσίασαν στη σύνοδο κορυφής της Παρασκευής Γερμανία και Γαλλία είχε πολλούς ακροατές αλλά έναν μόνο αποδέκτη: την Αυτής Εξοχότητα την Αγορά. Η οποία εδώ και μέρες έχει προεξοφλήσει μιαν απολύτως ευνοϊκή για τους τροφίμους της (τράπεζες και επενδυτικά κεφάλαια) λύση στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης. Η προεξόφληση αυτή έχει εκφραστεί μέσα από τους πολύπλοκους μηχανισμούς της κερδοσκοπίας του χρήματος, που λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία: μείωση των spreads των ομολόγων, αύξηση των αποδόσεων και της ζήτησής τους, μείωση του τζίρου και των αποδόσεων των «πειρατικών» CDS (συμβόλαια ασφάλισης ομολόγων έναντι κινδύνου χρεοκοπίας), άνοδος μετοχών (ιδιαίτερα τραπεζικών) στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Μια ωραία ατμόσφαιρα…
Το μήνυμα που έλαβαν και επισήμως χθες (Παρασκευή) από τους 17 της Ευρωζώνης όλοι αυτοί οι «ενάρετοι» συντελεστές των αγορών είναι λιτό και σαφές: πρώτον, θα συνεχιστεί η πάση θυσία «διάσωση» των τραπεζών και η απαλλαγή τους από «κακό χρέος» με τα λεφτά των φορολογούμενων Ευρωπαίων. Δεύτερον, στις χώρες της Ευρωζώνης θα συνεχιστεί η εναρμόνιση των μισθών (προς τα κάτω), η εναρμόνιση των ορίων συνταξιοδότησης (προς τα πάνω) και η σύγκλιση των φορολογικών συντελεστών (προς ένα μέσο επίπεδο).
Η γαλλογερμανική πρόταση που διαφημίστηκε ως «συνολική λύση» για την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη έχει τεθεί προς ζύμωση και στόχος (τουλάχιστον της Γερμανίδας καγκελαρίου) είναι να γίνει απόφαση των 27 στη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου. Θα προηγηθεί έκτακτη σύνοδος και στις αρχές Μαρτίου. Πήξαμε στις συνόδους…
«Ελάφρυνση χρέους»
Κεντρικό στοιχείο της πρότασης είναι η ενίσχυση της «ευελιξίας» του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) με στόχο να χρηματοδοτήσει εναλλακτικές μορφές «ήπιας αναδιάρθρωσης χρέους» για την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και όποια άλλη χώρα ακολουθήσει το ντόμινο. Ενίσχυση της «ευελιξίας» σημαίνει σε πρώτη φάση τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί το Ταμείο και τα 440 δισ. ευρώ που του έχουν διατεθεί, χωρίς να αποκλείεται και αύξηση αυτού του ποσού (θα αποφασιστεί τον Μάρτιο).
Το Ταμείο μπορεί να χρηματοδοτήσει επαναγορά ελληνικών ομολόγων με στόχο τη μερική διαγραφή χρέους, χωρίς να χάσουν ούτε ευρώ οι τράπεζες (κατέχουν άνω των 170 δισ. ελληνικά ομόλογα) και το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ. Δίπλα σ’ αυτή τη δυνατότητα εξετάζεται επίσης η ανταλλαγή ομολόγων με άλλα χαμηλότερου επιτοκίου ή μακρότερου χρόνου αποπληρωμής, με τη λεγόμενη επιμήκυνση. Η επιμήκυνση είναι δεδομένη και για το τμήμα του χρέους που αντιστοιχεί στο δάνειο των 110 δισ. της τρόικας. Το μεν ΔΝΤ θα προσφέρει «τράτο» 10 ετών, ενώ η εξόφληση του ευρωπαϊκού μεριδίου μπορεί να φτάσει τα 30 χρόνια.
Για την καλή της διαγωγή στο «πειθαρχείο» της τρόικας η ελληνική κυβέρνηση θα επιβραβευθεί με επιπλέον bonus για τη μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Το 2012 θα έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στην αναθεώρηση του ΑΕΠ (σε ποσοστό περίπου 10%), ενώ ένα πρόγραμμα γενικής εκποίησης του δημόσιου πλούτου (αποκρατικοποιήσεις, πώληση ακίνητης περιουσίας) που μπορεί να φτάσει τα 12 δισ. ευρώ θα κατευθυνθεί εξ ολοκλήρου στη διαγραφή χρέους. Από το όλο αυτό πακέτο η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι εντολείς της προσβλέπουν σε μια μείωση χρέους τουλάχιστον 30 δισ. για να επιστρέψει του χρόνου στο 120% του ΑΕΠ, εκεί δηλαδή που ήταν τον Οκτώβριο του 2009 (ήτοι, μια τρύπα στο νερό).
Το ζουμί στη «διακυβέρνηση»
Το κείμενο συμπερασμάτων των 17 της Ευρωζώνης δεν αναφέρει καμιά από όλες αυτές τις λεπτομέρειες για τις «τεχνικές» ελάφρυνσης του ελληνικού (και του ιρλανδικού σε πρώτη φάση) χρέους. Ακόμη και η οριστική μορφή «ενίσχυσης και ελαστικοποίησης» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας παραπέμπεται στις επόμενες συνόδους, όπως και η περιορισμένη αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβόνας που θα απαιτηθεί. Όλα αυτά θα αποτελέσουν μοχλούς πίεσης και διαπραγμάτευσης για να αποσπαστεί συναίνεση στο μείζον ζήτημα που απασχολεί τον γαλλογερμανικό άξονα και, με αποκλίσεις, άλλους βασικούς εταίρους του: στην οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης. Αυτό που ήδη Μέρκελ και Σαρκοζί ονόμασαν «Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας».
Την έγκρισή του, μάλιστα, την θέτουν ως όρο για ενίσχυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, δίνοντας έτσι στην «συνολική λύση» της κρίσης χρέους τον χαρακτήρα μιας ολόπλευρης ταξικής, συστημικής αντίληψης για τη διαχείρισή της. Κι αυτό φαίνεται από τα στοιχεία που περιλαμβάνει το νέο «Σύμφωνο»: προσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης «στο προσδόκιμο ζωής» (η Ισπανία ήδη εναρμονίστηκε στο γερμανικό μοντέλο σύνταξης στα 67), αποδέσμευση της μισθολογικής πολιτικής από τον πληθωρισμό και σύνδεσή της με την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα (όπερ σημαίνει δραστική συρρίκνωση μισθών στις «μη ανταγωνιστικές χώρες») και εναρμόνιση της φορολογίας των επιχειρήσεων με τον καθορισμό ελάχιστου συντελεστή (στόχος να αφαιρεθούν τυχόν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα χωρών με χαμηλή φορολογία, όπως η Ιρλανδία).
Στις προτάσεις αυτές που τίθενται υπό συζήτηση καταγράφονται ήδη αντιρρήσεις (του Βέλγου πρωθυπουργού Λετέρμ για το σύνολο της «οικονομικής διακυβέρνησης» ή της Γαλλίδας υπουργού Οικονομικών Λαγκάρντ για το ενιαίο όριο συνταξιοδότησης).
Φτώχεια διά νόμου
Ωστόσο, το κρισιμότερο και πιο ακανθώδες στοιχείο είναι η γερμανική απαίτηση να κατοχυρωθεί ο πιο εξτρεμιστικός νεοφιλελευθερισμός και η λιτότητα εις βάρος της εργασίας στα ίδια τα συντάγματα των χωρών της Ε.Ε. Σ’ αυτό κατατείνει η απαίτηση της καγκελαρίου Μέρκελ να υπάρξουν διατάξεις ή για το «φρένο χρέους» ή για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς (με δημόσιο έλλειμμα μόλις 0,35% του ΑΕΠ).
Την απαίτηση αυτή η γερμανική ηγεσία τη συνοδεύει με την αταλάντευτη επιμονή της να ενσωματωθούν στο Σύμφωνο Σταθερότητας «αυτόματες κυρώσεις» εις βάρος των χωρών που αποκλίνουν από τη νεοφιλελεύθερη δημοσιονομική πειθαρχία. Το «πειθαρχείο» σκληραίνει τους κανόνες του κι είναι ένα ερώτημα για πόσο ακόμη θα προσελκύει τους αιωνίως τιμωρούμενους τροφίμους του…
