Η Ελλάδα λειτουργεί εντός του συγκεκριμένου πολιτικού, κοινωνικού, οικονομικού και πολιτισμικού πλαισίου το οποίο ισχύει στην επονομαζόμενη Δύση, παρά τις ιδιομορφίες και τις ιδιοτυπίες (1) τις οποίες παρουσιάζει ως κοινωνικός σχηματισμός. Είναι αδύνατον να διαχωριστεί και να εμφανιστεί το ειδικό δίχως τη σαφή γνώση του γενικού εντός του οποίου το ειδικό ζει και κινείται.
ΣΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ σαράντα χρόνια στην Ελλάδα διαμορφώνεται ένας κοινωνικός σχηματισμός, ο οποίος μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος σχέσεων, συνδέεται και ενσωματώνεται με δεσμευτικό τρόπο στα διεθνή πλέγματα εξουσίας. Ουσιαστικά, είναι ανάγκη σοβαρά να σκεφτούμε την Ελλάδα ως μια κοινωνία που βρίσκεται αντιμέτωπη με τα προβλήματα που γεννά το διεθνές περιβάλλον, ο ύστερος πολυεθνικός διεθνοποιημένος καπιταλισμός και γενικά αυτό που ονομάζεται μετανεωτερικότητα.
Σημειώνω ότι η μεγάλη εικόνα, δηλαδή το γενικό πλαίσιο εντός του οποίου κινείται το σύνολο σχεδόν των χωρών του πλανήτη, αποτελεί in senso lato τον βασικό προσδιοριστικό παράγοντα και των εξελίξεων στην Ελλάδα. Δεν θα πρωτοτυπήσουμε υποστηρίζοντας ότι οι συντελούμενες πλανητικές εξελίξεις διαχέονται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία στην ελληνική κοινωνία αποτελώντας σε μέγιστο βαθμό το υπόστρωμα των εγχώριων εξελίξεων. Βεβαίως διαχέονται σε μια κοινωνία ιδιότυπη και ιδιόμορφη, προσλαμβάνοντας μορφές «υβριδικές» όπως αντιστοίχως συμβαίνει και στις υπόλοιπες κοινωνίες του πλανήτη. Ο διαχρονικός σκληρός πυρήνας του πλέγματος των εγχωρίων κοινωνικών σχέσεων αποτελεί in ultima istanza το ύστατο πλαίσιο του τρόπου ενσωμάτωσης των διεθνών εισροών.
Η Ελλάδα υπέστη, ως συνέπεια της αμετροεπούς οικονομικής πολιτικής που ακολούθησαν οι πολιτικές αρχηγεσίες εντός της ζώνης του ευρώ, υιοθετώντας μέχρι κεραίας τα προτάγματα που διοχετεύονταν από το διεθνές περιβάλλον, βεβαίως με τον δικό τους τρόπο, μια βαρύτατη οικονομική κρίση που τα αποτελέσματά της προσομοιάζουν με αυτά ενός πολέμου. Δεν θα αναφερθώ στα οικονομικά αποτελέσματα. Αυτά είναι γνωστά. Θέλω να επικεντρωθώ στα βαθύτερα αποτελέσματα που έχουν επιδράσει στον πυρήνα των κοινωνικών σχέσεων που διέπουν την χώρα.
Η κρίση στην Ελλάδα έδειξε με κυνικό όσο και βάναυσο τρόπο την πραγματική κατάσταση της πολιτικής και ιδιωτικής κοινωνίας. Απογυμνώνοντάς την από όλα τα επίχρυσα πούπουλα που κάλυπταν την επιπόλαιη όσο και ξέφρενη εποχή της ευημερίας, έδειξε με απόλυτη σαφήνεια όλους τους ιδεολογισμούς της μεταμοντέρνας προσέγγισης.
Η ελληνική ιδιωτική κοινωνία, με την καθοδήγηση και σε αλληλεξάρτηση με την αντίστοιχη πολιτική, βρίσκεται κι αυτή σε μια κατάσταση γενικής α-πορίας αδυνατώντας να αναγνωρίσει τον ίδιο της τον εαυτό. Μάλλον, σωστότερα, βρίσκεται σε αδυναμία στο τι να αναγνωρίσει ως εαυτό. Δεν είναι μόνο η διάλυση των όποιων συλλογικοτήτων (ουσιαστικά και συμβολικά) υπήρχαν και η επικράτηση ενός άκρατου ατομισμού αλλά είναι κάτι περισσότερο: η επικράτηση ενός απόλυτα κατακερματισμένου ατομισμού που τυφλώνει το άτομο οδηγώντας το στην αναζήτηση ό,τι πιο ακραίου κοινωνικά, αποκρουστικού αισθητικά, αλλά και ολέθριου πολιτικά, προκειμένου από κάπου να πιαστεί ώστε να βρει δικαιολογία επιβίωσης.
Δομικό στοιχείο της πολιτικής στη σύγχρονη αντιπροσωπευτική φιλελεύθερη δημοκρατία της Δύσης, είναι η τέχνη να εμποδίζονται οι άνθρωποι από το να αναμειγνύονται σε ό,τι τους αφορά
ΜΠΟΡΟΥΜΕ στ’ αλήθεια να γνωρίζουμε τι είμαστε; Δεν είμαστε βέβαιοι αν η κοινωνία, ως τέτοια, το μπορεί. Τα υπάρχοντα πραγματολογικά στοιχεία δεν οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα. Περισσότερο επιβεβαιώνεται η άποψη ότι στα κράτη που στερούνται κυριαρχίας, όπως το ελληνικό κράτος, και που ελάχιστα απέχει να μετατραπεί σε κράτος-παρίας, ο λαός ανάγεται σε ένα σύνολο μικρών παθητικών μετόχων, που ακολουθεί άβουλος τις ανήμπορες να αντιδράσουν πολιτικές αρχηγεσίες.
Ακόμη και όταν οι κίνδυνοι εμφανίζονται, είτε ως εξωτερική απειλή (Τουρκία), είτε ως πανδημία (COVID-19), είτε ως ενεργειακή κρίση, είτε από αδιανόητα (λόγω του τρόπου που συνέβησαν) γεγονότα όπως αυτό των Τεμπών, από πουθενά δεν προκύπτει ο αναμενόμενος αναστοχασμός, από τις πολιτικές αρχηγεσίες και τα πολιτικά κόμματα, που θα συμβάλει στην προσπάθεια αναγνώρισης της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η ελληνική κοινωνία. Αντιθέτως, είμαστε μάρτυρες όξυνσης της κατάστασης α-πορίας.
Η συγκεκριμένη άρνηση-αδυναμία οδηγεί στη μόνη διαδικασία που επιτρέπει να ελπίζουν σε επιβίωση: να στήσουν ένα ψεύτικο σκηνικό αντιπαράθεσης μεταξύ τους, αδιαφορώντας πλήρως για τις συνέπειες στην κοινωνία και στη χώρα.
Σε αντίθεση με το όσους είχαν ελπίσει ότι η βαθιά πολύπλευρη κρίση που διέρχεται η χώρα θα οδηγούσε σε στοιχειώδη ποιοτική αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτικών κομμάτων της χώρας, η αδήριτη πραγματικότητα δικαιώνει όλους όσοι είχαν τολμήσει να υποστηρίξουν (-ζουν) ότι αντιθέτως αυτή όχι μόνο θα παραμείνει η ίδια αλλά και θα κατρακυλήσει σε χειρότερα επίπεδα. Μάλιστα η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων οδηγεί σε οδυνηρές σκέψεις ότι τελικά «δεν υπάρχει πολιτικό κόμμα που να μη μαίνεται κατά της πατρίδας» (2).
Δυστυχώς κανένα πολιτικό κόμμα για το ζήτημα αυτό δεν δίνει καμία εξήγηση. Καθένα έχει τα δικά του σκοτεινά σημεία, τις κρυφές του εκατόμβες και τα ανομολόγητα όνειρά του. Τους θησαυρούς του από απερίσκεπτα πράγματα και από προπέτειες. Όσα λησμόνησε στα σχέδιά του και όσα θέλει να κάνει να ξεχάσουν οι άλλοι. Αποσύρουν, προκειμένου να επιβιώσουν, όλα εκείνα τα οποία υπόσχονται προκειμένου να εξασφαλίσουν την ύπαρξή τους. Συμπεριφέρονται «λαϊκιστικά» όσο βρίσκονται εκτός εξουσίας και άλλο τόσο και περισσότερο όταν βρίσκονται στην εξουσία.
Η συνεχής προσπάθεια των πολιτικών κομμάτων να επιβάλλουν τη βούλησή τους στον (εγχώριο) αντίπαλο αφενός τα κολακεύει, αφετέρου μπορεί να καταστρέψει τη χώρα. Πολλές φορές συμβαίνει να επιτυγχάνεται η επιβολή της βούλησης επί των αντιπάλων αλλά άλλες τόσες φορές μπορεί να αποδειχθεί (ή έχει αποδειχθεί) μοιραία. Τα συμφέροντα της χώρας δεν πρέπει να συγχέονται με τις προσδοκίες κάθε πολιτικού κόμματος. Η εκπλήρωση των επιθυμιών τους δεν μας απομακρύνει από τη δυστυχία ή και τον χαμό της χώρας.
Πάντοτε η σύγχρονη αντίληψη της πολιτικής θεμελιώνεται στην αδιαφορία της πλειονότητας των ενδιαφερομένων (η σιωπηλή πλειοψηφία όπως υποστήριζε ο Ρ. Νίξον), χωρίς την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα πολιτικής. Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι δομικό στοιχείο της πολιτικής στη σύγχρονη αντιπροσωπευτική φιλελεύθερη δημοκρατία της Δύσης, είναι η τέχνη να εμποδίζονται οι άνθρωποι από το να αναμειγνύονται σε ό,τι τους αφορά. Στις μέρες μας, λόγω των σημαντικών κοινωνικών διεργασιών και των αλλαγών που έχουν επέλθει σε όλες τις στιγμές του κοινωνικού γίγνεσθαι (πολιτική, οικονομική, πολιτιστική), λαμβάνει την εξής μορφή: να εξαναγκάζονται οι άνθρωποι να αποφασίζουν για πράγματα με τα οποία δεν συμφωνούν.
ΜΕ ΑΠΛΑ λόγια καλούνται να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία επικύρωσης ήδη προαποφασισμένων λύσεων ή επιλεγμένων με προσεκτικά κριτήρια εναλλακτικών προτάσεων, που όμως καταλήγουν στον ίδιο παρονομαστή. Ο εγκλωβισμός είναι απόλυτος και θανατηφόρος. Το πολιτισμικό DNA του ελληνικού πολιτικού συστήματος είναι δεδομένο. Βεβαίως και της ελληνικής κοινωνίας (3). Οι όποιες μεταλλαγές είναι αργόσυρτες και βασανιστικές. Υπάρχουν και προσπάθειες βίαιων μεταλλαγών οι οποίες λόγω ότι πρωτίστως ενδύονται τεχνικά χαρακτηριστικά καταλήγουν σε αποτυχίες δυσκολεύοντας περαιτέρω τον «εκσυγχρονισμό» της χώρας.
Το έργο αυτό στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται συνεχώς από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Εμπειρικά απολύτως επιβεβαιωμένο (4). Τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να έχουν την ίδια συμπεριφορά που χρησιμοποιούν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, προκειμένου να παρουσιάσουν στο λαό είτε νίκες και θριάμβους τους είτε δραματικές μεταξύ τους συγκρούσεις και «καταγγελίες» κατά αντιπάλων.
Παραπομπές
1) Κώστας Μελάς, «Μικρά Μαθήματα για την Ελληνική Οικονομία», Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2013
2) Paul Valery, «Πνεύμα και Πολιτική», Εκδόσεις Ροές,2014
3) Κ .Μελάς-Γ. Παπαμιχαήλ, «Το αφόρητο βουητό του κενού», Εκδόσεις Αγγελάκη, 2016
4) Κ. Μελάς: «Μικρά Μαθήματα για την Ελληνική Οικονομία», Εκδόσεις Πατάκη, 2013
