Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Τέλος δεν έχουν οι αντιφάσεις στον νεοφιλελεύθερης κοπής σχεδιασμό της ενεργειακής μετάβασης. Ενώ σε χώρες της Ε.Ε. ξανα-ανοίγουν μονάδες άνθρακα μετά την εκρηκτική άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου, οι ειδήσεις των τελευταίων ημερών φέρνουν στο προσκήνιο τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή(1).
Σύμφωνα με κάποια δημοσιεύματα, στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 21-22 Οκτωβρίου, που έχει ως κύριο θέμα την ενεργειακή κρίση, θα τεθεί παράλληλα το ζήτημα των «στρατηγικών ενεργειακών εφεδρειών», δηλαδή των ενεργειακών πηγών που οι μονάδες τους, συμμετέχοντας στο μείγμα ενέργειας, θα στηρίζουν τα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της μεταβλητής παραγωγής των μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας(2). Το ζήτημα αυτό πυροδοτεί αναμέτρηση ενεργειακών συμφερόντων, μεταξύ των οποίων αυτών της πυρηνικής ενέργειας, με κύριο εκφραστή τη Γαλλία και κύριο επιχείρημα ότι η λειτουργία τέτοιων μονάδων δεν εκπέμπει αέριους ρύπους.
Η ενεργειακή κρίση φέρνει στο επίκεντρο την πυρηνική ενέργεια
Η πυρηνική ενέργεια βέβαια, ποτέ δεν έπαψε να είναι στο τραπέζι ούτε των συζητήσεων ούτε των αποφάσεων. Οι χαμηλοί τόνοι σχετικά με τη χρήση της οφείλονται στην αντιπαλότητα χωρών της Ε.Ε., με τη μια πλευρά να περιλαμβάνει τη Γερμανία και την άλλη τη Γαλλία. Ο συμβιβασμός έχει επιτευχθεί εδώ και πολλά χρόνια και αποδίδεται με τον τίτλο «Μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών αερίου» χωρίς να προσδιορίζονται τα μέσα επίτευξης του στόχου αυτού, και με υπότιτλο την «τεχνολογική ουδετερότητα» που έχει σκοπό την ελευθερία επιλογών της αγοράς.
Όμως, οι επιλογές της αγοράς επηρεάζονται από την οικονομική διάσταση των πολιτικών αποφάσεων, και οι έντονες αντιπαραθέσεις για το πόσο πράσινο είναι το φυσικό αέριο και πόσο η πυρηνική ενέργεια, τροφοδοτούνται από το αν πρέπει ή όχι να χρηματοδοτούνται. Το 2020 ψηφίστηκε Κανονισμός-πλαίσιο για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων(3), με τον οποίο προβλέπεται να ταξινομούνται οι επενδύσεις με βάση τη συμβολή τους στον περιορισμό των αερίων ρύπων και σε άλλους περιβαλλοντικούς στόχους. Σ’ αυτά τα κριτήρια αναζητούν πλεονέκτημα τα συμφέροντα της πυρηνικής ενέργειας και κράτη όπως η Γαλλία.
Κρίσιμο ζήτημα είναι ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην Ε.Ε. μειώθηκε τα τελευταία χρόνια επειδή πολλές μονάδες έκλεισαν το χρόνο ζωής τους. Κάποιες μονάδες έκλεισαν για λόγους ασφαλείας, ενώ άλλες αναβαθμίστηκαν. Ωστόσο το σύνολο των μονάδων είχε κατασκευαστεί από ισχυρές κρατικές εταιρείες, σε εποχές που η κατασκευή τους ήταν επιδοτούμενη και η προοπτική τους ασφαλής. Σήμερα δεν θα μπορούσαμε να δούμε ιδιώτες επενδυτές να κατασκευάζουν τόσο βαριές και ακριβές υποδομές, και μάλιστα χωρίς επιδοτήσεις. Για το λόγο αυτό πλασάρεται μια νέα εκδοχή, αυτή των λεγόμενων σπονδυλωτών πυρηνικών σταθμών (SMR) με μικρότερο όγκο, που είναι φθηνότεροι και πιο ευέλικτοι. Η έμπνευση φέρεται να ανήκει στον υποστηρικτή της πυρηνικής ενέργειας Μπιλ Γκέιτς(4), ενώ και η Γαλλία προετοιμάζεται να αναβιώσει την πυρηνική της βιομηχανία με νέες λύσεις(5). Δεν θα είναι λοιπόν καθόλου παράξενο να δούμε να εμφανίζονται τέτοιου είδους έργα και στη χώρα μας, με την πυρηνική ενέργεια αναβαπτισμένη στην κολυμβήθρα της σύγχρονης τεχνολογίας, στη νέα φάση της ελληνογαλλικής συμμαχίας!
Το να υποστηρίζεται η πυρηνική ενέργεια από την ίδια τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) αποτελεί μια κρίσιμη εξέλιξη, με δεδομένη την εργαλειοποίηση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και το αλάθητο που διεκδικείται για τη Διακυβερνητική Επιτροπή τόσο από την ίδια, όσο και από ολόκληρο το πολιτικό σύστημα
Ο ρόλος της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC)
Όλα αυτά βέβαια δεν θα συνέβαιναν αν δεν φερόταν η ίδια η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) να αυξάνει το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας στα περισσότερα από τα σενάρια που εκπονεί για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον +1,5°C, σε σχέση με τα επίπεδα του τέλους του 19ου αιώνα(6).
Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε ότι ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) έβλεπε στα σενάρια του μεγάλες αυξήσεις σε μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και πυρηνικής ενέργειας για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού. Το ίδιο υποστηρίζει και το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ)(7), αλλά και τα πιο φιλόδοξα σενάρια της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Όμως το να υποστηρίζεται η πυρηνική ενέργεια από την ίδια τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) αποτελεί μια κρίσιμη εξέλιξη, με δεδομένη την εργαλειοποίηση της κλιματικής αλλαγής αλλά και το αλάθητο που διεκδικείται για τη Διακυβερνητική Επιτροπή τόσο από την ίδια, όσο και από ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
Η στάση των κινημάτων
Τριάντα χρόνια διαμαρτυριών χρειάστηκαν στη Δυτική Γερμανία μέχρι να ληφθεί η απόφαση από τη γερμανική κυβέρνηση να καταργήσει σταδιακά τις πυρηνικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Σήμερα, μετά και από ενδιάμεσες υπαναχωρήσεις, η Γερμανία σχεδιάζει το κλείσιμο των τελευταίων μονάδων το 2022. Τα σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα στις ΗΠΑ (Three Mile Island, 1979), στην Ουκρανία (Chernobyl, 1986) και στην Ιαπωνία (Fukushima, 2011), δημιούργησαν ένα παγκόσμιο αντιπυρηνικό κίνημα που εκφράστηκε με το γνωστό σύνθημα «Πυρηνική ενέργεια; Όχι ευχαριστώ!».
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια δεν είδαμε τις ίδιες δυνάμεις στη Γερμανία να διαμαρτύρονται και να αναδεικνύουν το γεγονός ότι η παραγωγή ενέργειας από τις πολυάριθμες μονάδες αιολικών και φωτοβολταϊκών της Γερμανίας, λειτουργεί συμπληρωματικά με την παραγωγή των μονάδων πυρηνικής ενέργειας της Γαλλίας, με εισαγωγές-εξαγωγές στα πλαίσια της αγοράς ενέργειας.
Ας ελπίσουμε οι παλιότεροι, που έχουν ακόμα στα ενθύμιά τους την κίτρινη κονκάρδα που έγραφε «Πυρηνική ενέργεια; Όχι ευχαριστώ!», να εξηγήσουν στους νεώτερους που δεν έχουν τέτοια βιώματα και επικεντρώνονται αποσπασματικά στην μείωση των αερίων ρύπων, ότι δεν πρέπει να φορέσουν κονκάρδες που θα γράφουν «Πυρηνική ενέργεια; Ναι ευχαριστώ!»…
Παραπομπές
(1) Η κλιματική αλλαγή και η πυρηνική ενέργεια
(2) Η αποθήκευση και ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στην ευρωπαϊκή εξίσωση
(3) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2020/852 σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων
(4) «Μαγειρεύει» μικρά πυρηνικά εργοστάσια
(5) Στους μικρούς σπονδυλωτούς πυρηνικούς σταθμούς στρέφεται ο Μακρόν για τις μελλοντικές εφεδρείες
(6) Η πυρηνική ενέργεια διχάζει τους επιστήμονες: Είναι σύμμαχος του κλίματος;
(7) Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), Ο Ελληνικός ενεργειακός τομέας, Ετήσια έκθεση 2019, σελ. 34, Ο Ελληνικός Ενεργειακός τομέας – Ετήσια Έκθεση 2019
