Προσέγγιση χωρίς κάλυψη της απόστασης με το ΔΝΤ για το χρέος – Το σενάριο του συμβιβασμού σπρώχνει το χρονοδιάγραμμα της «ολικής συμφωνίας» προς τον Ιούνιο
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το Μπάρι δεν μας έκανε σοφότερους. Η συνάντηση του Washington Group -της άτυπης ομάδας των επικεφαλής ΔΝΤ, ΕΚΤ, ESM, Κομισιόν, EuroWorkingGroup και των υπουργών Οικονομικών Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας- έγινε πράγματι στην ιταλική πόλη όπου πραγματοποιείται η σύνοδος του G7 (σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών και κεντρικών τραπεζιτών).
Ήταν σύντομη, με αποκλειστικό θέμα τα πολυδιαφημισμένα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, έγινε σε «κλίμα προσέγγισης» κυρίως μεταξύ Λαγκάρντ και Σόιμπλε, αλλά η «συγκεκριμένη και λεπτομερής περιγραφή των μέτρων» που ζητεί το ΔΝΤ δεν καταλήχθηκε. Και κατά τα φαινόμενα η εκκρεμότητα θα συρθεί για μερικές εβδομάδες ακόμη, και πέραν του πολυαναμενόμενου Eurogroup της 22ας Μαΐου.
Μισοάδειο ή μισογεμάτο το ποτήρι;
Η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ επέμεινε ότι δεν υπάρχει ακόμη «αρκετή σαφήνεια» και επανέλαβε ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι συγκεκριμένοι στο ζήτημα πριν υπάρξει εισήγηση στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του Ταμείου για συμμετοχή του στον δανεισμό της Ελλάδας. Άρα, βλέπει ακόμη το ποτήρι μισοάδειο.
Αντίθετα, ο Σόιμπλε, που έχει γίνει μαχητικός υπερασπιστής της «μεταρρυθμιστικής» επάρκειας της ελληνικής κυβέρνησης, βλέπει το ποτήρι όχι απλώς μισογεμάτο, αλλά σχεδόν ξέχειλο: «Είμαστε προετοιμασμένοι να μείνουμε σε αυτό που συμφωνήσαμε τον Μάιο του 2016. Αυτή είναι η βάση στην οποία δουλεύουμε… Είμαι ακόμα υπέρ του να βρεθεί λύση, τουλάχιστον μια πολιτική λύση στο Eurogroup της 22ας Μαΐου», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών.
Το τι σημαίνει «πολιτική λύση» -φράση που είχαμε συνηθίσει να χρησιμοποιεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ- δεν είναι απολύτως σαφές. Προφανώς, ο Β. Σόιμπλε θέλει το ΔΝΤ να συμβιβαστεί με το πλαίσιο της συμφωνίας του Μαΐου 2016, ενισχυμένου το πολύ με μια ισχυρότερη δήλωση «εγγύησης» για τις ελαφρύνσεις χρέους που θα γίνουν μετά το 2018, «εάν χρειαστεί».
Το ΔΝΤ, αν και διατεθειμένο να συμβιβαστεί σε μια ακόμη «υπόσχεση ελάφρυνσης», δεν καλύπτεται από το πλαίσιο αυτό και θέλει να δει «γραμμένα στο χαρτί» τα μέτρα που επεξεργάζεται (ως υπόθεση εργασίας) ο ESM και περιλαμβάνουν, σωρευτικά ή εναλλακτικά: πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ, επαναγορά διακρατικών δανείων, επιμήκυνση δανείων ΔΝΤ, πλαφόν στο επιτοκιακό κόστος, διάθεση των μη χρησιμοποιηθέντων δανείων από το πακέτο των 86 δισ. του τρίτου Μνημονίου και επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα.
Αυτό το πλαίσιο μέτρων, σε συνδυασμό με τα υποχρεωτικά πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2021 (ή 2022) θα επέτρεπαν στο προσωπικό του ΔΝΤ να διατυπώσει μια εκτίμηση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους αν είχαν συγκεκριμένη κοστολόγηση. Αλλά αυτό, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν πρόκειται να το επιτρέψει η γερμανική ηγεσία. Αντ’ αυτού, ο Σόιμπλε προτείνει την «πολιτική λύση» που είναι αμφίβολο αν καλύπτει την υποχρέωση του ΔΝΤ για εκτίμηση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους («σε βάθος χρόνου», είπε η Λαγκάρντ). Επομένως, το μόνο περιθώριο συμβιβασμού που υπάρχει είναι το Ταμείο να περιοριστεί σε «μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα», μια εμβαλωματική λύση που θα αφήνει πρόσχημα συμμετοχής στον δανεισμό –έτσι κι αλλιώς μικρό- χωρίς ισχυρές αντιδράσεις από άλλες χώρες μέλη.
Πρόβα συμβιβασμού τη Δευτέρα
Τη δυνατότητα αυτού του συμβιβασμού θα διερευνήσει τη Δευτέρα το EuroWorkingGroup, που θα προετοιμάσει τη συνεδρίαση του Eurogroup της 22/5. Αν οι εξηγήσεις που θα παρουσιάσει ο ESM κριθούν ανεπαρκείς, το ΔΝΤ θα πάρει κι άλλο χρόνο, σπρώχνοντας την τελική απόφαση προς το Eurogroup της 15ης Ιουνίου -ένα δείγμα προθέσεων ίσως δώσει στον πρωθυπουργό η Λαγκάρντ στη συνάντησή τους στην Κίνα.
Αυτό το ενδεχόμενο, άλλωστε, αντιστοιχεί και στον προγραμματισμό του Ταμείου, που έχει προαναγγείλει επανεξέταση των κανόνων δανεισμού σε χώρες μέλη νομισματικών ενώσεων (δηλαδή της Ευρωζώνης) τον Ιούνιο, οπότε εκεί υπάρχει μια ευκαιρία απόφασης για συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα. Αυτές οι εκκρεμότητες σπρώχνουν την «ολική συμφωνία» και κυρίως την εκταμίευση της δόσης των 7 δισ. στο παρά πέντε των υποχρεώσεων του Ιουλίου, οπότε πρέπει να εξοφληθούν δάνεια αντίστοιχου ύψους.
Αλλά, στη χρονοκαθυστέρηση παίζουν οπωσδήποτε το ρόλο τους και οι επόμενοι σταθμοί του ευρωπαϊκού εκλογικού κύκλου -στη Γερμανία, την Κυριακή, στη Βόρεια Ρηνανία – Βεστφαλία, τελευταία αναμέτρηση πριν τις εθνικές εκλογές του Σεπτέμβρη, στη Γαλλία τον Ιούνιο-. Η γερμανική ηγεσία θέλει να έχει έναν «καθαρό διάδρομο» μέχρι το φθινόπωρο για να εδραιώσει το σαφές προβάδισμα που αποκτά η Μέρκελ έναντι των σοσιαλδημοκρατών.
Το σενάριο εξόδου στις αγορές
Με την επιφύλαξη της στάσης του αμερικανικού παράγοντα, που προφανώς στο Μπάρι ζήτησε ενημέρωση για τις διαβουλεύσεις στο πλαίσιο του Washington Group, η αβεβαιότητα για την τελική στάση του ΔΝΤ θα παραμείνει για μερικές ακόμη εβδομάδες. Ωστόσο, η κυριότερη συνηγορία υπέρ του πολιτικού συμβιβασμού στο ελληνικό ζήτημα προέρχεται από τους ιέρακες των αγορών, που επιμένουν να βλέπουν το ποτήρι όχι απλώς μισογεμάτο, αλλά πλήρες.
Τα ίδια επενδυτικά κεφάλαια που έριξαν την ελληνική οικονομία στον Καιάδα των Μνημονίων έχουν ρίξει τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, κάτω από αυτά των παραμονών του πρώτου Μνημονίου το 2010 (το δεκαετές ομόλογο έχει απόδοση 5,6%, ενώ το spread έναντι του γερμανικού ομολόγου έχει περιοριστεί στο 5,2%). Πρόκειται για μια μάλλον αδάπανη για τις αγορές επένδυση στην αισιοδοξία, που σχετίζεται με το σενάριο μιας πρόωρης εξώθησης της Ελλάδας στις αγορές δανεισμού, ακόμη και μέσα στο καλοκαίρι, σε μια επανάληψη του πειράματος του 2014, επί κυβέρνησης Σαμαρά.
Σόιμπλε, Μακρόν και… EMF
Το σενάριο αυτό, καθένας για τους λόγους του, το ενθαρρύνει και η Κομισιόν και ο ESM και ο ίδιος ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Β. Σόιμπλε, που θέλει να κλείσει το ελληνικό υποκεφάλαιο και μαζί με αυτό το υποκεφάλαιο των Μνημονίων, για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο πολύ πιο ζωτικό για τα γερμανικά συμφέροντα: αυτό της μετεξέλιξης του ESM σε υπερεπόπτη της Ευρωζώνης και σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, με όλες τις υπερεξουσίες και την «ανεξαρτησία» που διαθέτει το ΔΝΤ.
Είναι χαρακτηριστικό με πόση ευκολία, ώρες μετά την πανηγυρική ανακούφιση της εκλογικής νίκης του Μακρόν στη Γαλλία, ο Β. Σόιμπλε έσπευσε να «κουρέψει» τις φιλοδοξίες του νέου Γάλλου προέδρου για μια «γαλλική μεταρρύθμιση» της Ευρωζώνης (με ενιαίο προϋπολογισμό, κοινό υπουργό οικονομικών και ευρωομόλογα). Αυτά δεν είναι ρεαλιστικά, είπε ο Σόιμπλε, γιατί χρειάζονται αλλαγές συνθηκών (δηλαδή, κοινοβουλευτικές εγκρίσεις κα δημοψηφίσματα). Το ρεαλιστικό είναι να κάνουμε τον ESM Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο (EMF), για το οποίο αρκεί μια συμφωνία των κρατών. Δηλαδή, δημοκρατία δεν είναι συμβατή με την «ολοκλήρωση της Ευρωζώνης».
