του Βαγγέλη Πισσία*
Το συγκρουσιακό γεγονός τότε και τώρα
Πήγαιναν βορειο-ανατολικά, ηλικία από 15-20 εκτίμησα, ήταν απόγευμα, Ιούλιος του 2006. Μέρες της ισραηλινής επιχείρησης «Καλοκαιρινή Βροχή»… Πέρασαν από μπροστά μας, καμιά πενηνταριά μέτρα από την πίσω αυλή του Γαζιώτικου σπιτιού όπου εμείς καθόμασταν, ψήνοντας καλαμπόκια, συζητώντας για τις 3 μεσημεριανές κηδείες και μετρώντας τους ημερήσιους ισραηλινούς βομβαρδισμούς. Πρέπει να είχαν μετρηθεί 800 εκρήξεις από τις κατά μέσο όρο 1.000-1.200 του 24ώρου. Από το άκουσμα του ήχου της εκτόξευσης έως την έκρηξη περνούσαν άλλοτε 5-6 και άλλοτε περισσότερα από 10 δευτερόλεπτα. Απολογισμός, τότε, πεντακόσιοι Παλαιστίνιοι νεκροί, κατά συντριπτική πλειοψηφία άμαχοι, και έντεκα Ισραηλινοί.
Κάτι κουβαλούσαν, τους φώναξε ο Σ και τους έκανε νόημα με το χέρι. Σα να λέμε, «τι και πού πηγαίνετε;». Ένας σήκωσε το χέρι του και φάνηκαν 4 ανοιχτά δάχτυλα. Οι παρακαθήμενοι έμειναν για λίγο σιωπηλοί, ώσπου ένας είπε: τέσσερα «κασαμάκια» (ρουκέτες) πάνε να ρίξουν. Ακολούθησε σιωπή, και μετά η συζήτηση επικεντρώθηκε στην πολιτική σημασία της επικείμενης ενέργειας. Τότε τα «κασαμάκια» ήταν μικρού βεληνεκούς, έως 5 χιλιομέτρων, και διέγραφαν συχνά ακανόνιστη τροχιά. Φτιάχνονταν στη Λωρίδα, όπως και τα λίγο μεγαλύτερα, που έφταναν στα 10-15 χιλιόμετρα.
Μάθαμε τη βδομάδα που πέρασε πως περισσότερες από 1.000 ρουκέτες, τύπου «Κασάμ», «Αλ-Κουντς», «Νάσερ» και άλλης ονομασίας και τεχνογνωσίας, έπεσαν στο Ισραήλ, σε βάθος δεκάδων χιλιομέτρων. Κάποιες έπεσαν κοντά στο Τελ Αβίβ, σε απόσταση 70 χιλιομέτρων. Εκτιμήσεις ανεβάζουν το εφικτό βεληνεκές σε πάνω από 200 χιλιόμετρα. Υπήρξαν καταιγιστικά αντίποινα από την ισραηλινή πολεμική μηχανή. Τα θύματα στις δύο πλευρές αντιστοιχούν στη γνωστή αναλογία του 1:20. Ασυμμετρία εγκληματική, που φέρνει στον νου των Ελλήνων τα ασύμμετρα αντίποινα των Ναζί μετά από κάθε αντιστασιακή ένοπλη ενέργεια.
Ποιος θα το έλεγε πως εκείνοι που στάλθηκαν στη γη της Παλαιστίνης, αφήνοντας πίσω τους τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ένοχης Ευρώπης, θα δημιουργούσαν εκεί ένα κράτος που σπέρνει ατιμωρητί τον Θάνατο;
Το εξεγερτικό γεγονός του Λοντ
Πόλη προάστειο του Τελ Αβιβ, εκεί ξέσπασαν συγκρούσεις ανάμεσα στους δύο πληθυσμούς, το 1/3 Παλαιστινιακής καταγωγής, πήραν μορφή και ένταση εξέγερσης.
Η πίστη στην Ελευθερία αναγεννάται με τον θάνατο των πιστών της. Κι αυτό δεν συμβαίνει σήμερα στη χώρα που έστησε, κάποτε, το άγαλμά της, ούτε στις χώρες του δυτικού αποικιοκρατικού και μετά (αργότερα) νεο-αποικιοκρατικού πολιτισμού, που καυχώνται ότι πρώτες αυτές την επαγγέλθηκαν. Η πίστη στην Ελευθερία, που δεν μπορεί να είναι αληθινή εάν δεν περιλαμβάνει την Ελευθερία του άλλου, αποδήμησε από τις χώρες αυτές, αφήνοντας πίσω της τα θρύψαλα ενός ατομικιστικού μικρονοϊκού δικαιωματισμού.
Πρόλαβε όμως να μεταλαμπαδευτεί σε άλλους πολιτισμούς, ακόμη και βαθιά συντηρητικούς και προς αυτήν δύσπιστους, όπου συνάντησε όμως εμπειρίες σκέψης και βίωσης διαφορετικές, κατά κανόνα εσωτερικές, και συγχωνεύτηκε με το αρχέγονο αίτημα πραγμάτωσής της σε τόπους, κοινωνίες και λαούς που την αποζητούν με τίμημα ακόμη και τον θάνατό τους.
Ένας από τους τόπους αυτούς, μία από τις πλέον μακραίωνες κοινωνίες του, ένας από τους σημαντικότερους ταυτοτικούς του λαούς, ο πιστότερος, συν-θεματοφύλακας της ιερής πόλης της Ιερουσαλήμ, φέρει το εθνόσημο της πολυ-χιλιόχρονης συνέχειας της ιστορικής Παλαιστίνης.
Μάταια πασχίζουν οι στερνοί επικυρίαρχοι του ιερού αυτού τόπου, εγχώριοι και υπερχώριοι, να εδραιώσουν μια λάθρα πεποίθηση ότι εκεί υπερτερεί η αραβοϊσραηλινή θρησκευτικο-εθνικιστική σύγκρουση. Στάχτη στα μάτια και παραμόρφωση εικόνων με διττό σκοπό: Αφενός την καταξίωση και νομιμοποίηση ενός κοινού, κατάλληλα επεξεργασμένου, σιωνιστικού σχεδίου, ευλογημένου από τον εβραϊκό και χριστιανοευαγγελικό φονταμενταλιστικό πυρήνα. Ενός σχεδίου που δημιούργησε κράτος, το Ισραήλ, το οποίο προβάλλεται στη Δύση ως το εγγύτερο σε αυτήν θρησκευτικό-κοινωνικό-πολιτικό και, εν κατακλείδι, στρατοκρατικό-επικυριαρχικό μόρφωμα. Αφετέρου, την υποβάθμιση της ηθικής και δικαιακής διάστασης του Παλαιστινιακού Ζητήματος διά της απαξίωσης της παλαιστινιακής εθνικο-απελευθερωτικής και κοινωνικο-δημοκρατικής σκέψης και δράσης.
Υπάρχει εθνικοαπελευθερωτική και κοινωνική-δημοκρατική σκέψη και εμπειρία στην Παλαιστίνη και περί αυτήν; Και βέβαια υπάρχει. Θα βεβαιώναμε μάλιστα την ύπαρξή της όχι μόνον μετά λόγου γνώσεως, αλλά και ως απόρροια γηγενούς εμπειρίας και αναστοχασμού ορισμένων από εκείνους που κατοίκησαν πολύχρονα και πολύμηνα διαστήματα σε αυτήν.
Όπως αυτή υπάρχει κι αναβλύζει διαρκώς, ιδιότροπα, ανταγωνιστικά έως και αλληλο-συγκρουσιακά, μέσα από τους κόλπους του πολυεθνικού και πολυ-δογματικού μουσουλμανικού κόσμου.
Τα εντοπίζουμε, τα αναγνωρίζουμε και τα ερευνούμε άραγε, όταν και όπου τα συναντάμε τα προλεγόμενα; Επιχειρούμε να τα αποκωδικοποιούμε και ερμηνεύουμε ώστε κάπως να τα εννοήσουμε; Γνωρίζουμε, στοιχειωδώς έστω, την αληθή ανθρωπογεωγραφία του μισού δισεκατομμυρίου ανθρώπων που περιβάλλουν την παλαιστινιακή Γη και του ενάμιση δισεκατομμυρίου που την τοποθετεί μαζί με την Ιερουσαλήμ στο κέντρο του μεταφυσικού του συμβολισμού; Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό το πλήθος πρέπει να αποτραπεί να εργαλειοποιηθεί, ώστε να μην οδηγηθούμε στο εγγύς μέλλον στην περιώνυμη σύγκρουση των πολιτισμών; Γνωρίζουμε τους αριθμούς, απόλυτους και στατιστικούς, που ενδεικτικά περιγράφουν το εκεί υλικο-τεχνικό, το άυλο και το πνευματικό του γίγνεσθαι; Τον λόγο και την τέχνη τους, τα δημιουργήματά τους; Τη φιλοσοφική τους σκέψη για τη γη, το νερό και προπαντός για τον Χρόνο;…
Ποιος θα το έλεγε πως εκείνοι που στάλθηκαν στη γη της Παλαιστίνης, αφήνοντας πίσω τους τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ένοχης Ευρώπης, θα δημιουργούσαν εκεί ένα κράτος που σπέρνει ατιμωρητί τον Θάνατο;
«Δεν είναι σημαντικός ο χρόνος»… «Η έννοια του χρόνου όπως την γνωρίζετε εσείς, εδώ δεν υπάρχει…»: άκουσα την απάντηση αυτή εκεί πολλές φορές, σε διαφορετικούς τόπους και από ανθρώπους απολύτως διαφορετικούς, όταν επιχειρούσα μια κάποια πρόβλεψη. Ώσπου και αποφάσισα να τιτλοφορήσω με τη φράση αυτή ταινία ντοκυμαντέρ που τότε έκανα στην απολύτως φιλική Γάζα…
Ο χρόνος λοιπόν, το βάθος του, είναι ίσως το όπλο που μεταβάλλει μεθοδικά και τελεσίδικα τον όποιο τακτικό συσχετισμό ισχύος.
Γνωρίσαμε άραγε, σε κάποιο έστω βάθος, πρόσωπα και συνειδήσεις των ανθρώπων της περιοχής, που μας συναντούν στο αξιακό, παιδευτικό και ηθικό επίπεδο; Γνωρίζουμε κάτι άραγε για τη δυναμική, ρητή και άρρητη, φανερή και υποβόσκουσα, των δικτύων επικοινωνίας, διαλόγου, αντιπαραθέσεων και συνθέσεων της σκέψης και των δράσεων των εκεί αυθεντικών συλλογικών υποκειμένων; Των μη μεταλλαγμένων, δηλαδή, πολιτικών, κοινωνικών και πολιτισμικών τους εκπροσωπήσεων;…
Κι όμως, ο κόσμος ήδη γέρνει και θα γύρει πολύ περισσότερο σε χρόνους ακατάληπτους στις τυπικές και αβασάνιστες στατιστικές διαγραμματικές μας απεικονίσεις.
Ο τίτλος του άρθρου επιχειρεί να ρίξει φως στο αληθινό ζήτημα. Οι υπότιτλοι έχουν σκοπό να αναδείξουν το εξεγερτικό γεγονός και να τραβήξουν το χαλί κάτω απ’ τα πόδια στο κίτρινο χάλι της ασύδοτης και ανούσιας γεω-πολιτικολογίας.
Δεν αντιλαμβάνονται άραγε οι Ισραηλινοί στρατηγικοί αναλυτές, όπως και πλείστοι ημέτεροι τηλεοπτικοί γεωπολιτειολόγοι, τη σημασία ακόμη και της πρόσφατης καταγγελίας κατά της πρόσφατης ισραηλινής ύβρεως από τη Σαουδαραβική κυβέρνηση υπό την ασφυκτική πίεση των ιεροκηρύκων της; Παρά μάλιστα τη σύναψη μεταξύ τους συμφωνιών, που μόνο αφελείς όμως μπορούν να προδικάσουν την όποια διάρκειά τους;
Πώς άραγε θα επιβιώσει το Ισραήλ, κι ως πότε θα αντιπαλεύει την ασφυκτική εθελούσια περικύκλωσή του, με ευκαιριακούς τακτικισμούς και προσδοκίες επιβολής στο Παλαιστινιακό και στην Ιερουσαλήμ της τελικής λύσης;
Σε αυτές τις αιμάσσουσες ώρες, η γεωπολιτική ανάλυση του εξεγερτικού γεγονότος αιχμής, στα όρια μάλιστα ενός άρθρου, είναι ανέφικτη.
Ελευθερία και Θάνατος συγκρούονται ανυποχώρητα στην Παλαιστίνη, ενόσω ο πολιτισμένος και δημοκρατικός όπως αυτοχαρακτηρίζεται κόσμος θεάται και αναζητά, τάχατες, «ποίος ήρξατο χειρών αδίκων»..
* Ο Βαγγέλης Πισσίας είναι ομότιμος καθηγητής, Δρ Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων.
