Ο Δρόμος εδώ και μερικά φύλλα προσπαθεί να βρίσκεται κοντά στις ευαίσθητες ακριτικές περιοχές της χώρας μας. Ξεκινήσαμε από το Καστελλόριζο, συνεχίσαμε με το Διδυμότειχο και τώρα πάμε σε μια άλλη γωνιά της Ελλάδας. Συνεχίζοντας την περιδιάβαση μας, δημοσιεύουμε ένα κείμενο της αναπληρώτριας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Άννας Σπύρτου για την Φλώρινα.
της Άννας Σπύρτου*
Εδώ. ο χρόνος κυλά με το δικό του ημερολόγιο. Μετριέται με τους χειμώνες: φέτος είχαμε μαλακό χειμώνα, πέρσι πολύ βαρύ, πριν πέντε χρόνια ήταν σχεδόν άνοιξη, πριν 20 χρόνια δεν άντεξαν οι σκεπές… Μετράμε με τα καύσιμα: «πέντε τόνοι ξύλα», «δύο τόνοι πετρέλαιο», «τέσσερις τόνοι πέλετ». Περιμένουμε εδώ και χρόνια την τηλεθέρμανση από το κοντινότερο εργοστάσιο της ΔΕΗ, για να περιορίσουμε την ενεργειακή μας φτώχεια. Ένα «μεγάλο» έργο, από αυτά που πάντα αργούν. Τώρα περιμένουμε την πώληση της ΔΕΗ. Ένα «μεγάλο» έργο, από αυτά που γρήγορα συμβαίνουν… Άραγε τι θα απογίνει η τηλεθέρμανση; Και η επιδότηση του πετρελαίου, ένα κοινωνικό ψίχουλο, για να κουνάμε το κεφάλι μας κοροϊδευτικά στα καφέ το απόγευμα.
Από «δίπλα»
Εδώ ζούμε μακριά από τη θάλασσα. Είναι η μοναδική Περιφέρεια της χώρας που δεν βρέχεται από θάλασσα… Δέκα λεπτά από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ, τι ανακούφιση! Φθηνότερη η βενζίνη, το φαγητό, τα ρούχα, τα εστιατόρια, οι επισκέψεις στον οδοντίατρο. Η βόλτα στην κεντρική αγορά της πόλης του Μοναστηρίου (Bitola) είναι η μεγάλη βδομαδιάτικη έξοδος των Φλωρινιωτών. Εκεί ξεχνάμε την κρίση μας. Νοιώθουμε ισχυροί, αφού μπορούμε να ψωνίσουμε ό,τι τραβάει η ψυχή μας! Είναι η όαση της άδειας τσέπης! Καθώς επιστρέφουμε στα σύνορα, νιώθουμε προσωρινά ανεβασμένη την προσωπική μας οικονομική αξιοπρέπεια. Μέχρι να τα περάσουμε…
Διλήμματα. Τα μαγαζιά μας κλείνουν και εμείς ψωνίζουμε από «δίπλα», από μια άλλη χώρα. Κάποια μαγαζιά μένουν κουφάρια εδώ και χρόνια, από τότε που άρχισε η κρίση. Και κάθε μέρα αυξάνεται ο αριθμός τους. Κάποια άλλα νέα, πουλάνε μόνο καφέ. Αλλά και τι να κάνουμε; Ένα κοινό όνομα μας χωρίζει με τους γείτονες. Άλλωστε η ανάγκη της φτώχειας δεν είναι που κινεί τον κόσμο; Αυτοί φτωχοί με «φτωχό» εθνικό νόμισμα, εμείς φτωχοί με ευρωπαϊκό ισχυρό νόμισμα. Βρίσκουμε πάνω τους οικονομικό αποκούμπι. Προς το παρόν. Γιατί αυτές τις μέρες φαίνεται να μην αγωνιούν για τα αγάλματα και το όνομα. Η αγωνία στρέφει το βλέμμα στα «μεγάλα σαλόνια» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Ένα νέο όνομα ίσως δώσει στους γείτονες μια νέα αρχή. Και ίσως αποκτήσουν κι εκείνοι ισχυρό νόμισμα!
Εδώ ζούμε μακριά από τη θάλασσα. Είναι η μοναδική Περιφέρεια της χώρας που δεν βρέχεται από θάλασσα… Δέκα λεπτά από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ, τι ανακούφιση! Εκεί ξεχνάμε την κρίση μας. Νοιώθουμε ισχυροί, αφού μπορούμε να ψωνίσουμε ό,τι τραβάει η ψυχή μας! Είναι η όαση της άδειας τσέπης! Καθώς επιστρέφουμε στα σύνορα, νιώθουμε προσωρινά ανεβασμένη την προσωπική μας οικονομική αξιοπρntap;oέπεια. Μέχρι να τα περάσουμε…
Παιδαγωγική Σχολή και καλλιτέχνες της πόλης
Πρωτοετής φοιτήτρια της Παιδαγωγικής Σχολής από ένα χωριό της Στερεάς Ελλάδας. Έτος 2018. Δεν ξεχωρίζει τα Σάββατα και τις Κυριακές. Τρώει κάθε μέρα στη φοιτητική λέσχη. «Ευτυχώς που υπάρχει και η λέσχη. Και το νοίκι φτηνό είναι. Με 50 ευρώ τον μήνα που στέλνουν οι γονείς, πού να πάω; Κάνω βόλτα στο ποτάμι. Έτσι περνούν οι μέρες». Η Παιδαγωγική Σχολή της Φλώρινας, αξιοπρεπές πνευματικό καταφύγιο, παρηγορητής και συνοδοιπόρος, στυλοβάτης στα όνειρα της νέας γενιάς, ριζωμένη εδώ από το 1941. Διάφοροι έχουν προσπαθήσει να την κουρσέψουν, με πιο πρόσφατους εκείνους του 2ου μνημονίου: επιχείρηση «Αθηνά». Δεν τα κατάφεραν.
Η Παιδαγωγική Σχολή έχει σφραγίσει την πνευματική ζωή του τόπου. Ερευνητές, φοιτητές και εκπαιδευτικοί έχουν διαμορφώσει μια μεγάλη κοινότητα μάθησης. Συνεργάζονται στενά, δημιουργώντας συνεχώς εκπαιδευτικές καινοτομίες με διεθνή αναγνώριση. Σε αυτήν τη γωνιά της χώρας που ακόμη ο εμφύλιος και οι φόβοι της πρόσφατης ιστορίας είναι νωποί, η Παιδαγωγική Σχολή συμβάλλει στην ανάπτυξη του παιδαγωγικού και πολιτισμικού προβληματισμού της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Μακεδονίας. Φλώρινα-Μπίτολα-Κορυτσά: ένας τριεθνής άξονας επιστημονικής συνεργασίας βρίσκεται στην ανάπτυξή του από το 2012. Το τριεθνές παιδαγωγικό συνέδριο «International Conference Education Across Borders» υλοποιείται ανά δύο χρόνια κυκλικά, σε κάθε πόλη, συνδέοντας τις τρεις αντίστοιχες Παιδαγωγικές Σχολές τους.
Η μικρή χαραδρούπολη ζωγραφίζει. Ενεργοί ζωγράφοι και γλύπτες που συχνά εκθέτουν τα έργα τους εντός και εκτός της πόλης, ζουν στα στενά της, έχουν τα ατελιέ τους σε απομακρυσμένες γειτονιές ή διδάσκουν στα σχολεία της. Ο Μανώλης Πολυμέρης, ο Σωτήρης Λιούκρας, η Άννα Γαζέα, η Λίτσα Παπαδημητρίου, ο Χρήστος Τσώτσος, ο Θωμάς Ζωγράφος, η Όλγα Κερκέζη, ο Νίκος Ταμουτσέλης, ο Μπάμπης Χρυσοχοΐδης, ο Φίλιππος Καλαμάρας, ενδεικτικά εν ζωή καλλιτέχνες που «σημαδεύουν» τον πολιτισμό της περιοχής. Παράλληλα, η νέα Σχολή Καλών Τεχνών στην πόλη της Φλώρινας πολλαπλασιάζει την πολιτισμική δυναμική του τόπου. Νέοι και νέες από όλη την επικράτεια επιλέγουν να φοιτήσουν στη Σχολή Καλών Τεχνών, αλληλεπιδρούν με τους ντόπιους καλλιτέχνες, κάνουν γνωστό το εικαστικό τους έργο σε όλο τον κόσμο.
Πόλη και διλλήματα
Τα σπίτια της πόλης καταρρέουν. Κάθε μέρα, κομμάτι-κομμάτι, η Φλώρινα ξεφλουδίζεται. Οι ιδιοκτήτες έχουν φύγει για Καναδά, Αυστραλία, Γερμανία. Εκεί ζουν σήμερα οι περισσότεροι Φλωρινιώτες. Ο 20ος αιώνας, τους «κυνήγησε», τους έδιωξε από τον τόπο τους. Το καλοκαίρι η πόλη γεμίζει από αυστραλιανά σορτσάκια και πουκάμισα. Επιστρέφουν στον τόπο τους για να ανακαλέσουν μνήμες και παιδικά βιώματα. Το φθινόπωρο φεύγουν, αφήνοντας πίσω τα φθαρμένα πατρικά σπίτια. Η συντήρηση και η ανακαίνιση των σπιτιών, η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του τόπου, ασφυκτιά ανάμεσα στα Π.Δ., στα ΦΕΚ, στην αδιαφορία των «εκλεγμένων», στην οικονομική κρίση.
Διχοτομίες και διλήμματα στα σύνορα της χώρας: Ορθόδοξος χριστιανισμός και γιόγκα, δρόμοι παράλληλοι ή αντίθετοι; Οι εκκλησίες μας γεμίζουν κόσμο κάθε Κυριακή πρωί, σε κάθε μικρή ή μεγάλη γιορτή. Μάταια προσπαθούν οι ρασοφόροι να πείσουν ότι η γιόγκα είναι ασυμβίβαστη με τη χριστιανική ζωή. Η γιόγκα στην πόλη ανθίζει, ως αντίβαρο στον καταναλωτισμό, φίλη κι αυτή του ανθρώπου που επιμένει να ζει εδώ και έχει ανάγκη να ασκείται, να αυτοσυγκεντρώνεται, να διαλογίζεται, να αντέχει.
Αγρότης: «να μείνω ή να φύγω;». Τι να σου προσφέρει ένα κομμάτι γης, που είναι μακριά από τη θάλασσα; Άλλο 40 στρέμματα χωράφι στη Φλώρινα, κι άλλο 40 στρέμματα στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο! Ευτυχώς που πίσω από τα βουνά, εκεί στις λίμνες των Πρεσπών, το τοπικό κλίμα είναι κατάλληλο για τα φασόλια. Στον κάμπο της Πελαγονίας, ωστόσο, κυριαρχεί για ατέλειωτους χειμώνες το σινιάκι (ομίχλη) ή το χιόνι.
Αυτό το σινιάκι, που από τη μια σε κρατά και από την άλλη σε διώχνει.
Είναι αρκετά όλα αυτά για να σε κρατούν; Μήπως όμως είναι και λίγα για να σε διώξουν;
Οι σιωπές του Αγγελόπουλου ίσως δώσουν την απάντηση.
* Η Άννα Σπύρτου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
