του Δημήτρη Μπελαντή
Στη διάρκεια αυτού του καλοκαιριού, άρχισαν συστηματικά να τίθενται οι νομικές ψηφίδες στο μωσαϊκό του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Αρχίζει έτσι να διαμορφώνεται ένα συστηματικό νομικό πλαίσιο διαχωρισμού των πολιτών και όσων διαμένουν στη χώρα έτσι ώστε όσοι δεν επιθυμούν, για οποιονδήποτε λόγο, να εμβολιασθούν, να μην μπορούν όλο και παραπάνω να έχουν μια κανονική ζωή, όπως το είχε διατυπώσει ο σύμβουλος του πρωθυπουργού κ. Σκέρτσος, και να είναι πολίτες και άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας, άνθρωποι σε καθεστώς απαρτχάιντ. Μερικές από αυτές τις ρυθμίσεις:
Με τον νόμο 4806/2021 (ΦΕΚ Α/ 95/ 10-06-2021) κυρώθηκε η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου από 30/5/2021 με θέμα «Θέσπιση, περιεχόμενο και διαδικασία έκδοσης Ψηφιακού Πιστοποιητικού COVID-19 (Α’ 87) και ειδικότερες εγγυήσεις για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα». Τέθηκε έτσι σε ισχύ το περίφημο GreenPass ή πιστοποιητικό εμβολιασμού, από το οποίο αποδεικνύεται ο εμβολιασμός του ατόμου και μπορεί αυτό να διαπιστώνεται από τις αρχές.
Με τον ν. 4816/2021 ορίσθηκε ότι το πιστοποιητικό αυτό εισάγεται και σε ψηφιακή-ηλεκτρονική εφαρμογή και μπορεί να σαρώνεται από ειδικά μηχανήματα του ελέγχοντος τη συνδρομή του.
Με την ΚΥΑ (Κοινή Υπουργική Απόφαση) της 16/07/2021 «Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από την Παρασκευή, 16 Ιουλίου 2021 και ώρα 6:00 έως και τη Δευτέρα, 26 Ιουλίου 2021 και ώρα 6:00», ξεκίνησε να εφαρμόζεται η απαγόρευση εισόδου σε κλειστούς χώρους εστίασης, σε θεάματα (κινηματογράφοι, θέατρα, συναυλίες κ.λπ.) και σε κέντρα διασκέδασης χωρίς πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης που διαρκεί έως 180 ημέρες. Έτσι ορίσθηκε ως προς τους κλειστούς χώρους εστίασης-καφέ μπαρ κ.λπ. καθώς και για χώρους πολιτισμού ή διασκέδασης ότι θα είναι αμιγείς μόνο για εμβολιασμένους ή σχετικά πρόσφατα νοσήσαντες. Ορίζεται ως βάση νομοθετικής εξουσιοδότησης για την έκδοση της υπουργικής απόφασης η ήδη κυρωθείσα με νόμο Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου της 30/03/2020 που είχε παράσχει εξουσιοδότηση για ειδικότερα μέτρα αντιμετώπισης του κορωνοϊού και θεωρείται η μητέρα όλης της σχετικής έκτακτης νομοθεσίας.
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ ο περίφημος ν. 4820/2021 (ΦΕΚ 130 Α’/23-07-2021) «Οργανικός Νόμος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και συναφείς άλλες διατάξεις» όπου τέθηκε ως τροπολογία ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ορισμένων ειδικών κατηγοριών εργαζομένων. Ειδικότερα, το άρθρο 205 του νόμου ορίζει ότι όλοι οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό ή δημόσιο τομέα που έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό για τον Covid-19 (δηλαδή και τις δύο δόσεις) ή έχουν νοσήσει εντός του τελευταίου εξαμήνου οφείλουν να επιδεικνύουν στον εργοδότη τους ή στον προϊστάμενο της μονάδας όπου εργάζονται ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού ή βεβαίωση εμβολιασμού ή βεβαίωση θετικής διάγνωσης. Ήδη από αυτήν τη διάταξη προκύπτει η δυνατότητα του εργοδότη, δημόσιου ή ιδιωτικού, για όλο το προσωπικό του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα να κατηγοριοποιεί το προσωπικό σε εμβολιασμένους, νοσήσαντες και ανεμβολίαστους και ουσιαστικά έτσι να κατέχει και να χειρίζεται ή επεξεργάζεται ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων, όπως αυτά προσδιορίζονται στον ν. 4624/2019 για τον Κανονισμό Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 2016/679 περί προσωπικών δεδομένων – GDPR.
Με το άρθρο 206 του ίδιου νόμου ορίζεται ρητά ο υποχρεωτικός εμβολιασμός και επίδειξη σχετικού πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πρόσφατης νόσησης έως την 1η Σεπτεμβρίου 2021 για τις κατηγορίες εργαζομένων σε δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα που αναφέρονται ειδικά.
Η πρώτη παράγραφος αναφέρεται στο προσωπικό των δημοσίων, ιδιωτικών ή δημοτικών μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων ή ατόμων με αναπηρία (γηροκομεία, μονάδες χρονίως πασχόντων, κέντρα αποθεραπείας, Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης για άτομα με ειδικές ανάγκες, Ιδρύματα Περίθαλψης Χρονίως Πασχόντων, Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, προσωπικό του «Βοήθεια στο Σπίτι» κ.ά.). Το προσωπικό αυτό όφειλε να έχει κάνει την πρώτη δόση ή τη μοναδική δόση μονοδοσικού εμβολίου έως την 16η Αυγούστου 2021 και να ολοκληρώσει το πρόγραμμα στον προβλεπόμενο χρόνο.
Στον ιδιωτικό τομέα ο εργοδότης υποχρεούται να μην κάνει δεκτή την παροχή εργασίας από τον μη συμμορφούμενο εργαζόμενο, χωρίς να καταστεί υπερήμερος ως προς αυτήν, και απαλλάσσεται για το διάστημα αυτό από την καταβολή αποδοχών. Στον εργοδότη που απασχολεί ανεμβολίαστο προσωπικό επιβάλλονται δρακόντεια πρόστιμα από 10.000 έως 50.000 ευρώ για κάθε παραβίαση (μάλλον για κάθε εργαζόμενο) και 20.000 ευρώ επί επανελέγχου για κάθε παράβαση και έως τα 200.000 ευρώ
Η δεύτερη παράγραφος αφορά το συνολικό ιατρικό και υγειονομικό προσωπικό (ιατρικό, παραϊατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό και υποστηρικτικό) σε ιδιωτικές και δημόσιες μονάδες υγείας (διαγνωστικά κέντρα, κέντρα αποκατάστασης, νοσοκομεία, κλινικές, δομές πρωτοβάθμιας μονάδας υγείας, μονάδες νοσηλείας, διαγνωστικά κέντρα, ΕΟΔΥ). Το προσωπικό αυτό όφειλε να έχει κάνει την πρώτη δόση ή την μοναδική δόση μονοδοσικού εμβολίου έως την 1η Σεπτεμβρίου 2021 και την επόμενη στον προβλεπόμενο χρόνο.
Εξαιρούνται εκτός από τους πρόσφατα νοσήσαντες (διάστημα 6 μηνών) και όσοι έχουν ιατρικούς λόγους, βάσει ειδικής λίστας εξαιρέσεων, οι οποίοι εξετάζονται ως προς τη συνδρομή των λόγων από τριμελείς υγειονομικές επιτροπές.
ΜΕ ΤΗΝ παράγραφο 6 του άρθρου 206, ορίζονται οι κυρώσεις στην περίπτωση της μη προσκόμισης του πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πρόσφατης νόσησης στις παραπάνω προθεσμίες ως εξής:
- Στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (με βάση τα κριτήρια του ν. 4270/2014) με απόφαση του επικεφαλής του φορέα επιβάλλεται το ειδικό διοικητικό μέτρο της αναστολής καθηκόντων για επιτακτικούς λόγους δημόσιας υγείας χωρίς την καταβολή αποδοχών. Η αναστολή σταματά 14 ημέρες από την ολοκλήρωση του εμβολιασμού.
- Στον ιδιωτικό τομέα ο εργοδότης υποχρεούται να μην κάνει δεκτή την παροχή εργασίας από τον μη συμμορφούμενο εργαζόμενο, χωρίς να καταστεί υπερήμερος ως προς αυτήν, και απαλλάσσεται για το διάστημα αυτό από την καταβολή αποδοχών. Στον εργοδότη που απασχολεί ανεμβολίαστο προσωπικό επιβάλλονται δρακόντεια πρόστιμα από 10.000 έως 50.000 ευρώ για κάθε παραβίαση (μάλλον για κάθε εργαζόμενο) και 20.000 ευρώ επί επανελέγχου για κάθε παράβαση και έως τα 200.000 ευρώ.
Η εφαρμογή του νόμου αυτού θα επαναξιολογηθεί έως τις 31/10/2021.
Το παραπάνω καθεστώς δεν αποτελεί μεν τυπικά απόλυση ή καταγγελία της εργασιακής σχέσης αλλά τα πρακτικά του αποτελέσματα, για όσο διαρκεί, είναι τα ίδια με της απόλυσης: μη παροχή εργασίας και μη καταβολή μισθού. Στον δημόσιο τομέα το καθεστώς προσομοιάζει προς τη διαθεσιμότητα ή την αργία του Υπαλληλικού Κώδικα, αν και στην αργία καταβάλλεται τμήμα των αποδοχών.
Επίσης, βάσει της παραγράφου 7, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες κατηγορίες εργαζομένων.
Ήδη έχουν εκδοθεί η εκτελεστική ΚΥΑ Δ1α /ΓΠ οικ. 50933/2021 (ΦΕΚ 3704/Β /13-08-2021), που καθορίζει τους ειδικούς λόγους και διαδικασίες απαλλαγής από τον εμβολιασμό καθώς και η πράξη αναπληρωτή υπουργού Υγείας 655/11-08-2021, η οποία εξειδικεύει την υποχρέωση εμβολιασμού, τη διαδικασία επιβολής προστίμων κ.λπ.
Με νεότερη ΚΥΑ (ΦΕΚ/Β’/3959/27-08-2021) προστέθηκαν στον υποχρεωτικό εμβολιασμό οι εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με την πρώτη δόση να είναι υποχρεωτική ως την 15η Σεπτεμβρίου 2021:
- Στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας του ν. 2716/1999 (Α’ 96)
- Στους εγκεκριμένους οργανισμούς και φορείς απεξάρτησης του άρθρου 51 του ν. 4139/2013 (Α’ 74)
- Στους συμβουλευτικούς σταθμούς και θεραπευτικά κέντρα του άρθρου 58 του ν. 4139/2013
- Στα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας του άρθρου 61 του ν. 3459/2006 (Α’ 103)
- Στα Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ)
Κλείνοντας, επισημαίνουμε ότι η διαδικασία έχει ήδη παράξει περίπου 15.000 εργαζόμενους στον τομέα υγείας σε αναστολή και είναι αρκετά πιθανό να επεκταθεί και σε άλλα πεδία εργασίας (εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι σε ΜΜΜ κ.λπ.). Για τη νομική άμυνα απέναντι σε αυτά, θα χρειαστεί να επανέλθουμε ειδικότερα.
