Σε ζώνη αστάθειας η κυβερνητική πλειοψηφία, ενώ έρχονται νέα βαριά προαπαιτούμενα – Προϋπολογισμός με πρόγευση οδυνηρού ασφαλιστικού και ανακεφαλαιοποίηση-σκάνδαλο
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Οι έπαινοι για το «ήθος και την έντιμη στάση» του Γ. Σακελλαρίδη που συνόδευσαν την «εθελοντική» αποπομπή του από τη Βουλή, όπως και η αυτόματη διαγραφή του Στ. Παναγούλη από την Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται ότι αποτελούν τον νέο, άτυπο κώδικα δεοντολογίας του, ως κόμματος εξουσίας πλέον. Το μήνυμα που εκπέμπεται είναι απλό: «Όποιος έχει προβλήματα συνείδησης παραιτείται ησύχως. Όποιος εκδηλώνει τη διαφωνία του στη Bουλή καρατομείται. Σ’ αυτό το Mνημόνιο είμαστε όλοι συνένοχοι, δεν δικαιολογείται εκ των υστέρων διαφωνία».
Το επιχείρημα αυτό, το οποίο διοχετεύτηκε σχεδόν επίσημα από το Μαξίμου, έχει βέβαια τεράστια προβλήματα. Πρώτον, διότι αποδέχεται ότι το Μνημόνιο είναι ένας τυφλοσούρτης που δεν ανέχεται αποκλίσεις, εκτός αν τις επιβάλλουν οι δανειστές, για τους δικούς τους λόγους. Δεύτερον, διότι κατεδαφίζει το βασικό ισχυρισμό βάσει του οποίου αποσπάστηκε η συναίνεση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στο 3ο Μνημόνιο: το περίφημο «παράλληλο πρόγραμμα». Όσοι περιμένουν κάτι τέτοιο, ζουν σε παράλληλο σύμπαν…
Εκκλήσεις ενότητας
Η πρώτη γεύση αυταρχισμού με την οποία σηματοδότησε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ τη νέου τύπου διαχείριση των ενδοκομματικών σχέσεων, είναι πολύ δύσκολο να αποκρύψει το οριακό της κυβερνητικής πλειοψηφίας και να αποτρέψει την επαναφορά των σεναρίων διεύρυνσης της συγκυβέρνησης. Διόλου τυχαία ο πρωθυπουργός, κατά την ενημερωτική επίσκεψή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έκανε έκκληση ενότητας «στα μείζονα θέματα και στους εθνικούς στόχους». Απηύθυνε, δε, την έκκληση αυτή στις «δημοκρατικές δυνάμεις που έδωσαν τη μάχη για να μείνει η χώρα στο ευρώ».
Παρ’ ότι στρατηγικά η μνημονιακή αντιπολίτευση, στην οποία στοχευμένα απευθύνθηκε ο Α. Τσίπρας, δεν αναμένεται να ρισκάρει μια εκτροπή από τον «ορθό δρόμο», ταυτόχρονα βρίσκεται σε δεινή πολιτικά θέση για να τηρήσει στάση άτυπης συμπολίτευσης, υπερψηφίζοντας κάθε νομοσχέδιο. Έτσι, η έγκριση των «βαριών χαρτιών» που περιλαμβάνονται στο χρονοδιάγραμμα του 3ου Μνημονίου εξαρτάται από την κυβερνητική πλειοψηφία των 153 βουλευτών, που ήδη βρίσκεται στη ζώνη της αστάθειας. Κι αυτά τα «βαριά χαρτιά» πέφτουν το ένα μετά το άλλο, μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ο νέος Προϋπολογισμός
Η αρχή έγινε με τον Προϋπολογισμό του 2016 που κατατέθηκε και θα τεθεί στην έγκριση της Βουλής στις 5/12. Προβλέπει πρόσθετα μέτρα 5,7 δισ. ευρώ, που μεταφράζονται σε περικοπές δαπανών 2,5 δισ. και σε πρόσθετα έσοδα, κυρίως φορολογικά, 3,2 δισ. ευρώ. Οι προβλέψεις αυτές είναι ηπιότερες του προσχεδίου Προϋπολογισμού, κυρίως χάρη στην αναθεώρηση των εκτιμήσεων για την ύφεση, που προβλέπεται μηδενική φέτος και μόλις 0,7% του ΑΕΠ το 2016. Ωστόσο, η σύνθεση του πακέτου των μέτρων κάνει τη διαφορά. Από τις περικοπές των δαπανών ύψους 2,5 δισ., τα 1,839 δισ. θα προέλθουν από μειώσεις στις συντάξεις.
Αυτή η πρόβλεψη του Προϋπολογισμού προϊδεάζει και για την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση με τους Θεσμούς. Το υπουργείο Εργασίας προωθεί ένα σχέδιο μεταρρύθμισης σε δύο δόσεις, με την πρώτη δόση να αποτυπώνεται εν μέρει στους αριθμούς του Προϋπολογισμού. ΕΚΑΣ, εφάπαξ και επικουρικές είναι οι προφανείς στόχοι του πρώτου κύματος, βάσει ρυθμίσεων που έχουν θεσπιστεί ήδη με τα προηγούμενα πολυνομοσχέδια. Από τις προβλέψεις του κοινωνικού προϋπολογισμού προκύπτει μια μείωση 10% στις δαπάνες για τις επικουρικές συντάξεις, που προφανώς θα μεταφραστούν σε πρόσθετες μειώσεις απροσδιόριστου ακόμη ποσοστού.
Ασφαλιστικό και χρέος
Ωστόσο, το εύρος της παρέμβασης στο ασφαλιστικό, που θα αποτελέσει την επόμενη μεγάλη πολιτική δοκιμασία για την κυβέρνηση, θα φανεί την επόμενη εβδομάδα, όταν το κυβερνητικό σχέδιο περάσει τόσο από την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και από το αρμόδιο κυβερνητικό συμβούλιο. Κι αυτό, χωρίς να είναι δεδομένη η συναίνεση του κουαρτέτου των Θεσμών, που επιθυμεί δραστικές περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, έτσι ώστε η ετήσια επιβάρυνση του Προϋπολογισμού να πέσει από το 9,5% στο 7,5% του ΑΕΠ. Η διαφορά, σε απόλυτα μεγέθη, είναι 3,5 δισ. ευρώ.
Η γραμμή άμυνας της κυβέρνησης απέναντι στις πιέσεις των Θεσμών διατυπώθηκε προ ημερών από τον υπουργό Εργασίας, ο οποίος απέκλεισε «περικοπές στις συντάξεις, χωρίς πρώτα να έχει υπάρξει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για ένα δίκαιο ασφαλιστικό σύστημα». Ο μεθερμηνευόμενον, οι δραστικές περικοπές είναι δεδομένες, αλλά θα γίνουν σε δεύτερο χρόνο. Ίσως αρχές του επόμενου έτους, οπότε η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα μπορεί να αντισταθμίσει τις οδυνηρές παρεμβάσεις στις συντάξεις με κάποιας μορφής αναδιάρθρωση του χρέους. Σ’ αυτό συνίσταται η σύνδεση της δεύτερης δόσης της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης με την υπεσχημένη συμφωνία για το χρέος.
Τα επόμενα προαπαιτούμενα
Όμως, η συμφωνία για το χρέος προϋποθέτει να κλείσει η πρώτη αξιολόγηση του 3ου Μνημονίου. Και αυτή με τη σειρά της προϋποθέτει να ψηφιστεί μια δεύτερη λίστα προαπαιτούμενων, από την οποία εξαρτάται η εκταμίευση υπόλοιπου δανειακής δόσης 1 δισ., πέρα από τα 2 δισ. (+ 10 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης) που αναμένεται να εκταμιευτούν από Δευτέρα. Το Euro Working Group, που συνεδρίασε την Παρασκευή, ενέκρινε την κάλυψη της πρώτης λίστας προαπαιτούμενων που έκλεισε με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε την Πέμπτη. Άφησε όμως το τελικό «ΟΚ» στο Eurogroup, που συνεδριάζει τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες. Εκεί, πιθανότατα, θα κλείσει και η εκκρεμής δεύτερη λίστα προαπαιτουμένων, που θα περιλαμβάνει σίγουρα το ασφαλιστικό (έστω και σε δόσεις), το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο, ένα ακόμη κύμα απελευθερώσεων στις αγορές, ενέργεια (ΑΔΜΗΕ), φορολογικό κ.ά. Σε κάθε περίπτωση, η ευπαθής κυβερνητική πλειοψηφία θα βρίσκεται σε νομοθετικό vertigo μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ληστρική ανακεφαλαιοποίηση
Το μόνο πεδίο που φαίνεται απόλυτα προστατευμένο είναι αυτό της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, το οποίο εξελίσσεται σε ένα colpo grosso ιδιωτικοποίησής τους, παρ’ ότι ο λογαριασμός της ενίσχυσής τους με χρήματα των φορολογουμένων φτάνει πια τα 50,6 δισ. ευρώ. Μετά και το κλείσιμο του book building της Τράπεζας Πειραιώς αποκαλύπτεται ο μεθοδευμένος εξοστρακισμός του Ελληνικού Δημοσίου από τις τράπεζες. Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Alpha Βank περιορίζεται από το 66,3% στο 11%, στη Eurobank από το 35% στο 2,4%, στην Τρ. Πειραιώς από το 67% στο 22% και στην Εθνική από το 57% στο 33%. Συνολικά, περίπου στο 21%. Σε τι αξία αντιστοιχεί; Σε λιγότερο από 500 εκατ. ευρώ, με δεδομένο το «γιουρούσι» απαξίωσης των τραπεζικών μετοχών στο Χ.Α. Επένδυση 40 δισ. έγινε καπνός.
Συν τοις άλλοις το ΤΧΣ, βάσει και ρυθμίσεων που περιελήφθησαν στο τελευταίο πολυνομοσχέδιο, αποκτά μεν μέλος στη Διοίκηση κάθε τράπεζας με δικαίωμα βέτο σε ορισμένα πεδία, αλλά καθίσταται ενεργούμενο του ESM, που αποκτά δικαίωμα ενεχύρου και στις νέες τραπεζικές μετοχές που θα αποκτήσει το ΤΧΣ με τα 10 δισ. Όμως, αν δεν καταφέρει να τις πουλήσει σε πέντε χρόνια σε τιμή «που εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον» (σ.σ. τυπικά αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από την τιμή κτήσης τουλάχιστον, αλλά οι δανειστές επέβαλαν και η κυβέρνηση αποδέχθηκε ότι το δημόσιο συμφέρον αποτιμάται μέχρι και μηδενικά, όπως συμβαίνει με τις μετοχές των προηγούμενων ανακεφαλαιοποιήσεων), θα πρέπει να τις μεταβιβάσει σε άλλον, «ανεξάρτητο» από το Ελληνικό Δημόσιο φορέα.
Έτσι, η άλωση των αιματηρά ανακεφαλαιοποιημένων ελληνικών τραπεζών γίνεται από δυο κερκόπορτες: πρώτον, με την επιδρομή των ξένων κεφαλαίων και τον αποκλεισμό των εγχωρίων μικρομετόχων. Και δεύτερον, με τον έλεγχο του εναπομένοντος κρατικού μεριδίου στις τράπεζες από τους μηχανισμούς των δανειστών. Στους Έλληνες φορολογούμενους, που κλήθηκαν να συμβιβαστούν με το 3ο Μνημόνιο για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες, μένει ατόφιο το χρέος των 50 δισ. που αντιστοιχεί στις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις. Πραγματικά, και κερατάδες και δαρμένοι.
