Πρωτοβουλία υπογραφών ενάντια στην αναθεώρηση του Συντάγματος
Η διαβούλευση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση βρίσκεται σε εξέλιξη. Το Σύνταγμα της χώρας, προϊόν της μεταπολιτευτικής περιόδου που καθορίστηκε από κοινωνικές παρεμβάσεις σε όλα τα μέτωπα, εξακολουθεί, παρά τις προσπάθειες ανατροπής θεμελιωδών δημοκρατικών χαρακτηριστικών του, να περιλαμβάνει σημαντικές προοδευτικές διατάξεις. Είναι προφανές ότι η επιχειρούμενη αναθεώρηση αφορά σε προσαρμογή του Συντάγματος στις μνημονιακές απαιτήσεις και στη φιλοσοφία του νεοφιλελευθερισμού. Χρειάζεται μια πάνδημη κινητοποίηση για ν’ ανακοπεί αυτή η εξέλιξη. Στο πλαίσιο αυτό ένα σύνολο φορέων, που εμπλέκονται με τους θεσμούς της δικαιοσύνης και την προστασία του περιβάλλοντος, κινητοποιούνται με την εμπειρία παρελθόντων αγώνων κατά της ανατροπής των άρθρων 100 και 24 του Συντάγματος. Ένα πρώτο βήμα είναι η δημοσιοποίηση του κειμένου που ακολουθεί, για την υπογραφή του οποίου καλούνται οι αναφερόμενες στο τίτλο συλλογικότητες. Η υπογραφή αποστέλλεται στις διευθύνσεις: Ελένη Πορτάλιου, τηλ.: 2107512560, [email protected] και Γιάννης Παρασκευόπουλος, τηλ.: 6979952070, [email protected].
Πρωτοβουλία Κινήσεων Πολιτών, Κινημάτων, Οικολογικών και Περιβαλλοντικών Οργανώσεων κατά της αναθεώρησης του άρθρου 100 του Συντάγματος και υπέρ της ισχύος του άρθρου 24 για την προστασία του περιβάλλοντος
1. Με τη μεταφορά αποκλειστικών εξουσιών και την αλλαγή του τρόπου ορισμού του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου, όπως προβλέπεται στην πρόταση αναθεώρησης του άρθρου 100 του Συντάγματος, συντελείται μια θεμελιώδης αρνητική ανατροπή στο δικαιϊκό σύστημα της χώρας.
Συγκεκριμένα: αντί για τον σημερινό διάχυτο συνταγματικό έλεγχο, που θεωρείται διεθνώς από τους νομικούς ό,τι προοδευτικότερο και σημαίνει ότι κάθε δικαστήριο μπορεί να κρίνει τη συνταγματικότητα κάθε νόμου, η συνταγματικότητα των νόμων που ψηφίζονται από τη Βουλή, θα κρίνεται αποκλειστικά από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο. Καθώς το Σύνταγμα επιτάσσει -άρθρο 93 παρ. 4- ότι τα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν νόμους που το περιεχόμενό τους αντίκειται στο Σύνταγμα, η σημερινή μεταφορά αρμοδιοτήτων αποκλειστικά στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ανατρέπει και το άρθρο 93 παρ 4 του Συντάγματος.
Η σύνθεση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου τροποποιείται ριζικά ώστε να είναι στον απόλυτο έλεγχο της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας -δηλαδή του πολιτικού συστήματος. Στη σημερινή αδιάβλητη σύνθεση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου 3 μέλη είναι οι πρόεδροι των 3 Ανωτάτων Δικαστηρίων (Άρειος Πάγος, Συμβούλιο Επικρατείας, Ελεγκτικό Συνέδριο), 8 μέλη ορίζονται με κλήρωση από τους Αρεοπαγίτες και τους Συμβούλους Επικρατείας και σε ορισμένες περιπτώσεις ορίζονται δύο τακτικοί καθηγητές νομικών μαθημάτων των νομικών σχολών της χώρας. Στην πρόταση αναθεώρησης 3 μέλη ορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, 3 μέλη από τη Βουλή και 3 μέλη με απλή πλειοψηφία μεταξύ των δικαστών των 3 Ανωτάτων Δικαστηρίων. Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορίζει τον πρόεδρο του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου! Με τον τρόπο αυτό αναιρείται η συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η διάκριση των εξουσιών, πράγμα που ανατρέπει το άρθρο 26, το οποίο σαφώς την ορίζει. Θίγονται επίσης και άλλα συνταγματικά άρθρα και αρχές, όπως η αρχή του φυσικού δικαστή (άρθρο 8) και το δικαίωμα στην έννομη προστασία (άρθρο 20).
2. Δια ταύτα: η τροποποίηση του άρθρου 100 που μαζί με το άρθρο 93 διασφαλίζουν μέχρι σήμερα τον συνταγματικό έλεγχο των νόμων από όλα τα δικαστήρια θα καταστήσει άκαρπη την προσφυγή των πολιτών στη δικαστική εξουσία για ό,τι καλύπτεται με ψήφο από τη Βουλή, ενώ το πολιτικό σύστημα θα νομοθετεί ανέλεγκτα εφόσον ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων θα κρίνεται από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, που το ίδιο αυτό σύστημα ορίζει. Κατ’ επέκταση τίθεται εκ νέου και το θέμα της μειωμένης κυριαρχίας της χώρας μέσω παρεμβάσεων εξωχώριων «θεσμών» στις αποφάσεις της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας.
3. Όσον αφορά στο οικολογικό κίνημα, τις οργανώσεις και τα κινήματα πολιτών που υπερασπίζονται το περιβάλλον, το άρθρο 24, καθώς συνδέεται στενά με το άρθρο 100, θα έχει πολύ περιορισμένο αντίκρισμα. Εκατοντάδες συλλογικότητες, εκπροσωπώντας χιλιάδες ενεργών πολιτών, έχουν επανειλημμένα προσφύγει στη δικαιοσύνη και αρκετές φορές έχουν δικαιωθεί με δικαστικές αποφάσεις – απέναντι σε παράνομες και αντισυνταγματικές επιλογές. Με τις παρεμβάσεις αυτές υλοποιείται το πνεύμα του άρθρου 120 που αναγορεύει τους πολίτες σε τελικούς εγγυητές της τήρησης του Συντάγματος.
Το Συμβούλιο Επικρατείας μπόρεσε να εξειδικεύσει το άρθρο 24 μέσα από μια σειρά αρχών και να το κάνει δεσμευτικό και στην πράξη με τη νομολογία του, που απέσπασε τις πιο εγκωμιαστικές κριτικές και σε διεθνές επίπεδο. Γι’ αυτό και οι επίμονες προσπάθειες των κυβερνήσεων Σημίτη και Καραμανλή να αναθεωρήσουν τα άρθρο 24 και 100. Σήμερα, η προτεινομένη Συνταγματική Αναθεώρηση επαναφέρει δια της πλαγίας οδού αυτές τις καταδικασμένες επιδιώξεις. Τόσο η νομοθετική και εκτελεστική εξουσία όσο και οι ισχυρές ομάδες συμφερόντων θα μπορούν να παρακάμπτουν εν τοις πράγμασι το άρθρο 24, καλύπτοντας με μανδύα νόμων αντιπεριβαλλοντικές αποφάσεις ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα προσφυγής σε αυτόνομα δικαστήρια και επίκληση φιλοπεριβαλλοντικής νομολογίας.
