«Ο πιο ασφαλής δρόμος προς τα μεγάλα κέρδη περνούσε μέσα από τον εκφυλισμό του πνευματικού επιπέδου…», γράφει στο «Εκδότες χωρίς εκδότες» (εκδ. Πόλις) ο Αντρέ Σίφριν, που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες μέρες, αναλύοντας με παραδείγματα και ονόματα την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Αμερική όταν οι μεγάλες επενδυτικές εταιρίες και οι «βαρόνοι» των ΜΜΕ, έβαλαν χέρι στο βιβλίο.
Επενδυτές σαν τον Murdoch και τον Newhouse, ιδιοκτήτες –ταυτόχρονα- εφημερίδων, περιοδικών, ραδιοφώνων, τηλεοράσεων, εταιριών παραγωγής βιντεοταινιών, κινηματογραφικών στούντιο, δισκογραφικών εταιριών, βιβλιοπωλείων και εκδοτικών οίκων, οι οποίοι, μέσα από τον έλεγχο της γνώσης, της ενημέρωσης, της ψυχαγωγίας και κάθε σχετικής συζήτησης στο δημόσιο χώρο, όχι μόνο στηρίζουν τις πιο αντιλαϊκές πολιτικές και τους πιο αντιδραστικούς πολιτικούς, από την Θάτσερ και τον Μπλερ ως τον Κλίντον και τον Γκίνγκριτς, αλλά διαμορφώνουν και την κουλτούρα των πολιτών προκειμένου να αποδέχονται ως «φυσικό» και «μοναδικό» το καθεστώς διαφθοράς και να εκλέγουν ως εκπροσώπους τους αυτούς που απεργάζονται την εκμετάλλευση και ισοπέδωσή τους, την καταστροφή του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, τη φτωχοποίηση της κοινωνίας και τη διεύρυνση του χάσματος των ανισοτήτων!
Γύρω τους, ένας ολόκληρος κόσμος από δημοσιογράφους, συγγραφείς και πανεπιστημιακούς, φέρνει σε πέρας αυτή την «αποστολή», με προφανείς ιδιοτελείς σκοπούς. Στον αντίποδα, ο Σίφριν, εκδότης –μεταξύ άλλων- του Νόαμ Τσόμσκι, της Χάνα Άρεντ και του Χάουαρντ Ζιν, αναφέρει συγγραφείς που αρνήθηκαν να δώσουν τα βιβλία τους στους εκδοτικούς κολοσσούς, χάνοντας πολλά εκατομμύρια από προκαταβολές και δικαιώματα, και, επίσης, απέφυγαν να τα παρουσιάσουν στις μεγάλες αλυσίδες προτιμώντας τα μικρότερα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία που συμπιέζονται αφόρητα από τα τραστ.
Στην Ελλάδα, η υπερσυγκέντρωση εκδηλώθηκε στα ΜΜΕ με τον πιο παράνομο, κραυγαλέο και χυδαίο τρόπο. Δέκα «οικογένειες» υφάρπαξαν χάρη στους διεφθαρμένους πολιτικούς με τους οποίους διαπλέκονται, τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές συχνότητες, οι οποίες ανήκουν εξ αδιαιρέτου στον ελληνικό λαό. Οι ίδιες «οικογένειες» ελέγχουν τις περισσότερες εφημερίδες και περιοδικά πανελλαδικής κυκλοφορίας. Στις ίδιες «οικογένειες» παρέχει τις υπηρεσίες του «ένας ολόκληρος κόσμος από δημοσιογράφους, συγγραφείς και πανεπιστημιακούς», με ανταλλάγματα πάσης φύσεως: αμοιβές συνεργασίας, προώθηση βιβλίων, κοινωνική αναγνώριση και επαγγελματική ανέλιξη, μερίδιο εξουσίας και άλλες δελεαστικές προσφορές.
Οι εφημερίδες τους εκβιάζουν τους πολιτικούς και τροφοδοτούν την τηλεόραση με την οποία από κοινού απειλούν και τρομοκρατούν τους πολίτες, τα περιοδικά τους επίσης τροφοδοτούν τα κανάλια και, από κοινού, διαμορφώνουν τη μαζική κουλτούρα και ούτω καθεξής, με στόχο τη χειραγώγηση της κοινωνίας και την ανεμπόδιστη λεηλασία της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Καμία κοινωνία δεν θα ανεχόταν οποιαδήποτε ληστρική επιδρομή χωρίς να έχει προηγουμένως παραπλανηθεί και αποχαυνωθεί τεχνηέντως.
Πάνω από 550 εκατομμύρια χρωστούν οι δέκα «οικογένειες» στις τράπεζες για τα ΜΜΕ τους, με δάνεια που παίρνουν χωρίς εμπράγματες εγγυήσεις. Πάνω από 800 εκατ. είναι τα συνολικά τους χρέη σε ιδιώτες, στο δημόσιο, τους οργανισμούς κοινής ωφέλειας, τα ασφαλιστικά ταμεία κ.λπ.
Γιατί βγαίνει μια εφημερίδα σαν το Έθνος με καθημερινή κυκλοφορία 13 χιλιάδων φύλλων, λίγο πιο κάτω από τις πωλήσεις της Espresso; Γιατί και πώς συνεχίζει ο Πήγασος με τραπεζικά δάνεια 170 εκατ. και συνολικά χρέη 213 εκατ. ευρώ; Γιατί και πώς συνεχίζει να εκπέμπει ο Τηλέτυπος- Mega με χρέη στις τράπεζες 129 εκατ. και 194 εκατ. ευρώ προς κάθε κατεύθυνση; Γιατί και πώς επιβιώνει ο ΔΟΛ με 135 εκατ. ευρώ τραπεζικό δανεισμό και συνολικές υποχρεώσεις 193 εκατ.; Πώς ο όμιλος της Καθημερινής συνεχίζει με 92,8 εκατ. ευρώ χρέη σε τράπεζες και 144 εκατ. συνολικές υποχρεώσεις; Πώς και με ποίων εντολές οι τράπεζες δανείζουν σε επιχειρήσεις που δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να επιστρέψουν τα δανεικά; Γιατί, άραγε, οι δημοσιογράφοι τους ξεσκίζονται στην καθεστωτική προπαγάνδα; Και ποιοι είναι αυτοί οι πανεπιστημιακοί που τους αβαντάρουν και τους τροφοδοτούν με επιχειρήματα; Κι από πού προέκυψαν οι συγγραφείς που έχουν αναλάβει τον εξωραϊσμό τους;
Τα ξέραμε αυτά, αλλά δεν το ψάξαμε αρκετά και δεν το ψάξαμε εγκαίρως. Δεν τους ξεμπροστιάσαμε, τόσα χρόνια, για να μην σπάσουμε αυγά ή γιατί υποτιμήσαμε τους εργολάβους που ελέγχουν τα ΜΜΕ και τα φερέφωνά τους που διορίστηκαν στα πανεπιστήμια και αλωνίζουν στις καθεστωτικές εφημερίδες και τηλεοράσεις.
Η απόπειρα να ελεγχθεί και το βιβλίο από τους ολιγάρχες των ΜΜΕ και των δημοσίων έργων και προμηθειών, έγινε και συνεχίζεται. Θύματα της απόπειρας, τα «Ελληνικά Γράμματα» και οι 90 εργαζόμενοί τους, μετά από ένα σύντομο, αλλά θανατηφόρο εναγκαλισμό τους από τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη. Θύματα, επίσης, όλοι οι ανεξάρτητοι εκδοτικοί οίκοι και τα βιβλιοπωλεία που πλήττονται από τα εκατομμύρια αντίτυπα των βιβλίων που διαθέτουν σε χαμηλότατες τιμές οι κυριακάτικες εφημερίδες για να διατηρήσουν υψηλές κυκλοφορίες.
Τώρα, όμως, το βιβλίο κινδυνεύει πάρα πολύ από την τεχνητή οικονομική κρίση διαρκείας που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα. Λιγόστεψε ο κόσμος που έμπαινε στα βιβλιοπωλεία, λιγόστεψαν οι πωλήσεις, λιγόστεψαν και οι εκδόσεις.
Ο Θέμος Αναστασιάδης που πιάστηκε να βγάζει κρυφά λεφτά στο εξωτερικό και ο Πέτρος Κωστόπουλος που φέσωσε τη «μισή Αθήνα», υιοθετήθηκαν και προστατεύθηκαν, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, σαν μετρ της γκλαμουριάς και της αποχαύνωσης, από τους βαρόνους. Ο ρόλος τους ήταν πολύ σημαντικός στα χρόνια της μαζικής αποβλάκωσης, που η απαλλοτρίωση και αλλοίωση των συνειδήσεων ήταν βασική προϋπόθεση για να προετοιμαστεί το κατάλληλο έδαφος για την λεηλασία της Ελλάδας, τον εξανδραποδισμό της κοινωνίας, τη μαζική φτωχοποίηση, την υποβάθμιση της δημοκρατίας και την κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας.
Τα «πέη», οι «κώλοι», τα «βυζιά», οι «βίζιτες», οι «μπράβοι», τα «γκάτζετ» και οι «ουσίες» δεν άφηναν χώρο για «πολιτική συμμετοχή», «αισθητική αναζήτηση», «κριτική σκέψη», «ποιοτικές απαιτήσεις» και «διανοητικό προβληματισμό» στους καταναλωτές του λάιφ στάιλ. Ο νέος τύπος πολίτη έπρεπε να αποκτήσει τα μειωμένα ανακλαστικά του πρόβατου που προορίζεται για σφαγή. Το βλέπουμε στις συμπεριφορές των ανθρώπων που μεγάλωσαν με Κλικ, Νίτρο, Κοσμοπόλιταν, Max, Athens Voice κ.α., και με τις αντίστοιχες τηλεοπτικές εκπομπές, Πάνια, Λαμπίρη, Μελέτη, Μενεγάκη, Στεφανίδου κ.λπ.. Αυτοί, οι μικρομεσαίοι θιασώτες του λάιφ στάιλ, που διαμορφώθηκαν μ’ αυτές τις «προδιαγραφές», μαζί με τους φοβισμένους συνταξιούχους, αποτελούν ακόμα, παρ’ όλα τα πλήγματα που δέχονται από τις μνημονιακές εφαρμογές, υποστηρίγματα, παθητικά ή ενεργητικά, του διεφθαρμένου καθεστώτος. Μπορεί το λάιφ στάιλ να ξέφτισε και να χρεοκόπησε, αλλά οι παρενέργειές του δεν εξανεμίζονται το ίδιο εύκολα.
Στέλιος Ελληνιάδης
Υ.Γ. Η Σταυρούλα Παπασπύρου έγραψε ένα καλό κομμάτι με αφορμή το θάνατο του ιδρυτή του εκδοτικού οίκου New Press Αντρέ Σίφριν, στην Ελευθεροτυπία (3 Δεκ. 2013).
