Η Ινδία είναι η δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο: έχει 1,38 δισεκατομμύρια κατοίκους σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις (1,44 δισεκατομμύρια έχει η Κίνα), δηλαδή πληθυσμό υπερτριπλάσιο από το σύνολο της Ε.Ε. Κυβερνιέται από το κόμμα BJP του ακροδεξιού ινδουιστή πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, που έχει «διακριθεί» τόσο για την ακραία αντιδραστική πολιτική του και την άγρια καταστολή όσων αντιστέκονται, όσο και για την παταγώδη αποτυχία του στην αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19. Η κυβέρνηση Μόντι «κατάφερε» να συζητιέται διεθνώς ως παράδειγμα προς αποφυγή, ιδίως μετά τα παγκόσμια αρνητικά ρεκόρ που σημειώνει τις τελευταίες εβδομάδες σε κρούσματα και νεκρούς (με τους πραγματικούς αριθμούς να είναι πολλαπλάσιοι των επίσημων).
Παρ’ όλα αυτά, η φρίκη που βιώνει σήμερα αυτή η τεράστια χώρα αντιμετωπίζεται με κυνική ψυχρότητα τόσο από την ινδική ελίτ όσο και από τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα, καθώς οι «από πάνω» θεωρούν αναλώσιμες τις εξαθλιωμένες λαϊκές μάζες της. Το γεγονός ότι η Ινδία είναι ο μεγαλύτερος διεθνώς παραγωγός εμβολίων δεν έχει βοηθήσει τους κατοίκους της: μόλις το 1% έχει εμβολιαστεί, αφού η κεντρική κυβέρνηση ενδιαφέρεται πρωταρχικά για την κερδοφορία της ιδιωτικής φαρμακοβιομηχανίας και για τον πλουτισμό των κυβερνώντων και της ολιγάριθμης άρχουσας κάστας… Τα μεγάλα ΜΜΕ φροντίζουν να συσκοτίζουν αυτό το έγκλημα, αφού ο προσανατολισμός στην εξαγωγή εμβολίων ή/και στη διάθεσή τους στον ιδιωτικό τομέα, σε βάρος της κάλυψης του ντόπιου πληθυσμού, είναι κάτι που εξυπηρετεί πολλούς, εντός και εκτός Ινδίας.
Στο κείμενο που δημοσιεύουμε σε αυτό το φύλλο η διεθνούς φήμης Ινδή διανοούμενη Αρουντάτι Ρόι, γνωστή όχι μόνο για το πλούσιο λογοτεχνικό έργο της αλλά και για την έμπρακτη τοποθέτησή της εδώ και δεκαετίες στο πλευρό των αδικημένων, ξεδιπλώνει το δράμα που ζουν οι συμπατριώτες της και την εγκληματική πολιτική της ινδικής κυβέρνησης στο θέμα της πανδημίας – και όχι μόνο. Αποκαλύπτει την καταστροφή και τον πόνο που προκαλεί η απάνθρωπη, ρατσιστική και ακραία νεοφιλελεύθερη γραμμή του Μόντι, και μαστιγώνει τις προκλητικές καυχησιολογίες στις οποίες επιδίδονταν μέχρι πρόσφατα οι κυβερνώντες και όσοι τους υποστηρίζουν. Καταλήγει συμπεραίνοντας ότι «η μηχανή παραγωγής κρίσεων που αποκαλούμε κυβέρνηση είναι ανίκανη να μας σώσει από αυτή την καταστροφή» και προτείνει να πάρει ο Μόντι και η κλίκα του το υπερπολυτελές πρωθυπουργικό αεροσκάφος και να φύγουν, ώστε «οι υπόλοιποι να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καθαρίσουμε το χάλι που δημιούργησαν»…
Ινδία: Είμαστε μάρτυρες ενός εγκλήματος εναντίον της ανθρωπότητας
της Αρουντάτι Ρόι*
Στη διάρκεια μίας ιδιαιτέρως πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας στην πολιτεία Ούταρ Πραντές το 2017, ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι μπήκε στη μάχη για να υποδαυλίσει ακόμη περισσότερο τα πάθη. Από το βήμα κατηγόρησε την τοπική κυβέρνηση, που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της αντιπολίτευσης, ότι ευνοούσε την μουσουλμανική κοινότητα ξοδεύοντας περισσότερα χρήματα για μουσουλμανικά νεκροταφεία (καμπριστάν) από ό,τι για ινδουϊστικά κρεματόρια (σαμσάν). Με τις συνήθεις γκριμάτσες και στριγκλιές του, κατά τις οποίες η κάθε προσβολή και το κάθε υπονοούμενο χτυπάει υψηλή νότα στη μέση της πρότασης πριν χαθεί σε μια απειλητική ηχώ, ξεσήκωσε το κοινό: «Αν ένα καμπριστάν χτίζεται σε ένα χωριό, τότε και ένα σαμσάν πρέπει να χτιστεί εκεί», είπε.
«Σαμσάν, σαμσάν!», αντιλαλούσε το υπνωτισμένο πλήθος.
Ίσως τώρα να είναι ευχαριστημένος, τώρα που η εικόνα από τις φλόγες που σηκώνονται στις μαζικές κηδείες στους χώρους αποτέφρωσης της Ινδίας στοιχειώνει τα πρωτοσέλιδα των διεθνούς κυκλοφορίας εφημερίδων. Και που επίσης όλα τα καμπριστάν και τα σαμσάν της χώρας έχουν φουλάρει τη λειτουργία τους, σε αναλογία αντίστοιχη των πληθυσμών στους οποίους απευθύνονται, και βέβαια ξεπερνώντας κατά πολύ τις δυνατότητές τους.
«Μπορεί η Ινδία του 1,3 δισεκατομμυρίου να απομονωθεί;», ρωτούσε ρητορικά η Washington Post σε ένα πρόσφατο άρθρο για την ινδική καταστροφή που ξεδιπλώνεται και τη δυσκολία συγκράτησης των νέων και ταχέως μεταδιδόμενων μεταλλάξεων κορωνοϊού εντός συνόρων. «Όχι εύκολα», ήταν η απάντηση. Είναι μάλλον απίθανο ότι αυτό το ερώτημα τέθηκε με τον ίδιο τρόπο όπως όταν ο ιός λυσσομανούσε στην Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά εμείς στην Ινδία δεν έχουμε δικαίωμα να νιώθουμε προσβεβλημένοι, με δεδομένο τα όσα είπε ο πρωθυπουργός μας στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ τον Ιανουάριο.
Ο Μόντι μίλησε τη στιγμή που η Ευρώπη και οι ΗΠΑ υπέφεραν από την κορύφωση του δεύτερου επιδημικού κύματος. Δεν βρήκε ούτε μία κουβέντα υποστήριξης να πει, παρά μόνο υπερηφανευόταν για τις υποδομές της Ινδίας και το επίπεδο προετοιμασίας της. Κατέβασα την ομιλία αυτή, γιατί πολύ φοβάμαι ότι όταν η ιστορία ξαναγραφεί από το καθεστώς Μόντι –πολύ σύντομα, δηλαδή– μπορεί να εξαφανιστεί ή να γίνει δυσεύρετη. Ακολουθούν κάποια ανεκτίμητα αποσπάσματα:
«Φίλοι, σε αυτούς τους καιρούς ανησυχίας φέρνω μήνυμα αυτοπεποίθησης και ελπίδας από 1,3 δισεκατομμύρια Ινδούς… Προβλεπόταν ότι η επίδραση του κορωνοϊού στην Ινδία θα ήταν η χειρότερη παγκοσμίως. Λεγόταν ότι ένα τσουνάμι κρουσμάτων θα χτυπούσε την Ινδία, κάποιος είπε ότι 700-800 εκατομμύρια Ινδοί θα προσβάλλονταν από τον ιό ενώ άλλοι είπαν ότι 2 εκατομμύρια Ινδοί θα πέθαιναν».
«Φίλοι, δεν είναι σώφρον να κρίνουμε την επιτυχία της Ινδίας με τον ίδιο τρόπο που θα το κάναμε για άλλες χώρες. Όντας μια χώρα με το 18% του παγκόσμιου πληθυσμού, η Ινδία, περιορίζοντας αποτελεσματικά τον κορωνοϊό, έσωσε την ανθρωπότητα από μεγάλη καταστροφή».
Ο μάγος Μόντι υποκλίνεται ύστερα από τη διάσωση της ανθρωπότητας με τον περιορισμό του κορωνοϊού. Τώρα που αποδεικνύεται ότι δεν τον περιόρισε, μπορούμε στα αλήθεια να διαμαρτυρηθούμε αν οι άλλοι μας αντιμετωπίζουν ως ραδιενεργούς; Που τα σύνορα άλλων κρατών κλείνουν για μας και οι πτήσεις ακυρώνονται; Που μας «κλειδώνουν» μέσα μαζί με τον κορωνοϊό, τον πρωθυπουργό μας, την αντι-επιστήμη, το μίσος και την ηλιθιότητα που αυτός, το κόμμα του και η πολιτική του αντιπροσωπεύουν;
Στον πάτο της ελεύθερης αγοράς
Όταν το πρώτο κύμα κορωνοϊού ήρθε πέρσι στην Ινδία, και μετά υποχώρησε, η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της είχαν θριαμβικούς τόνους: «Η Ινδία δεν κάνει πικνίκ», τουίταρε o Σεκάρ Γκούπτα, αρχισυντάκτης του διαδικτυακού ειδησεογραφικού The Print, «αλλά οι υπόνομοί μας δεν έχουν βουλώσει με πτώματα, τα νοσοκομεία δεν έχουν ξεμείνει από κρεβάτια, ούτε τα κρεματόρια και τα νεκροταφεία έχουν ξεμείνει από ξύλο ή χώρο. Πολύ καλό για να είναι αληθινό; Αν διαφωνείτε, φέρτε στοιχεία. Εκτός κι αν νομίζετε πως είστε ο θεός». Ας παραβλέψουμε τους άκαρδους και ασεβείς συμβολισμούς – πρέπει να είσαι θεός για να ξέρεις ότι οι περισσότερες πανδημίες έχουν και δεύτερο κύμα;
Το δεύτερο κύμα είχε προβλεφθεί, αν και η λοιμογόνος δύναμη ξάφνιασε ακόμα και τους επιστήμονες. Πού είναι η υποδομή και το «λαϊκό κίνημα» ενάντια στον ιό για το οποίο περηφανευόταν ο Μόντι στην ομιλία του; Δεν υπάρχουν πλέον κρεβάτια στα νοσοκομεία. Γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό είναι σε οριακό σημείο. Φίλοι με ενημερώνουν για κλινικές χωρίς προσωπικό, με περισσότερους νεκρούς παρά ζωντανούς ασθενείς. Άνθρωποι πεθαίνουν στους διαδρόμους νοσοκομείων, στους δρόμους και στα σπίτια τους. Τα κρεματόρια στο Δελχί έχουν ξεμείνει από καυσόξυλα. Η Διεύθυνση Δασών αναγκάστηκε να δώσει ειδική άδεια για την κοπή αστικών δέντρων. Απελπισμένοι άνθρωποι χρησιμοποιούν ό,τι βρουν για προσάναμμα. Πάρκα και δημόσια πάρκινγκ έχουν μετατραπεί σε χώρους καύσης νεκρών. Είναι σαν ένα UFO να έχει σταθμεύσει πάνω από τα κεφάλια μας και να ρουφάει τον αέρα από τα πνευμόνια μας. Μία επιδρομή από αέρος που δεν έχουμε ξαναδεί.
Το οξυγόνο είναι το νέο νόμισμα στο μακάβριο νέο χρηματιστήριο της Ινδίας. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, δικηγόροι –η ινδική ελίτ– παρακαλά στο τουίτερ για νοσοκομειακά κρεβάτια και φιάλες οξυγόνου. Η μαύρη αγορά φιαλών οξυγόνου ευδοκιμεί. Όργανα για τη μέτρηση κορεσμού οξυγόνου και φάρμακα είναι πραγματικά δυσεύρετα.
Υπάρχει μαύρη αγορά και για πολλά άλλα πράγματα. Στον πάτο της ελεύθερης αγοράς, μπορείς να αγοράσεις μία τελευταία κλεφτή ματιά στο αγαπημένο σου πρόσωπο, συσκευασμένο και στοιβαγμένο στο νεκροτομείο του νοσοκομείου. Μία επιπλέον χρέωση για τον ιερέα που θα συμφωνήσει να πει κάποια τελευταία λόγια. Διαδικτυακές εταιρίες παροχής ιατρικών συμβουλών, όπου απελπισμένοι άνθρωποι ληστεύονται από ανελέητους γιατρούς. Μπορεί να χρειαστεί να πουλήσεις τη γη και το σπίτι σου για να αγοράσεις μια θεραπεία σε κάποιο ιδιωτικό νοσοκομείο. Και μόνο η προκαταβολή, πριν καν δεχτούν να γίνει η εισαγωγή, μπορεί να χρεώσει την οικογένειά σου για τις επόμενες δύο γενιές.
Τα κρεματόρια στο Δελχί έχουν ξεμείνει από καυσόξυλα. Η Διεύθυνση Δασών αναγκάστηκε να δώσει ειδική άδεια για την κοπή αστικών δέντρων. Πάρκα και δημόσια πάρκινγκ έχουν μετατραπεί σε χώρους καύσης νεκρών…
Οι άνθρωποι πεθαίνουν, οι κυβερνώντες απειλούν
Τα πράγματα κάποια στιγμή θα ηρεμήσουν. Αυτό είναι βέβαιο. Αλλά δεν ξέρουμε ποιοι ανάμεσά μας θα ζήσουν για να δουν τη μέρα αυτή. Οι πλούσιοι θα αναπνέουν ευκολότερα. Οι φτωχοί όχι. Προς το παρόν, ανάμεσα στους ασθενείς και τους ετοιμοθάνατους υπάρχει κάποιο ίχνος δημοκρατίας: οι πλούσιοι έχουν πληγεί επίσης. Τα νοσοκομεία παρακαλούν για οξυγόνο. Μερικά έχουν αρχίσει να υιοθετούν πρακτικές του τύπου «φέρε το δικό σου οξυγόνο». Η κρίση για το οξυγόνο έχει προκαλέσει σκληρές μάχες μεταξύ πολιτειών, με τα πολιτικά κόμματα να προσπαθούν να αποποιηθούν τις ευθύνες.
Τη νύχτα της 22ας Απριλίου, 25 ασθενείς κορωνοϊού σε υψηλή ροή οξυγόνου πέθαναν στην εντατική ενός από τα μεγαλύτερα ιδιωτικά νοσοκομεία του Δελχί, του Sir Gana Ram. Το νοσοκομείο είχε απευθύνει πολλές εκκλήσεις για ανεφοδιασμό των τραπεζών οξυγόνου. Την επόμενη μέρα, ο πρόεδρος του Δ.Σ. του νοσοκομείου έσπευσε να δηλώσει πως «δεν μπορούμε να ξέρουμε αν οι ασθενείς πέθαναν λόγω έλλειψης οξυγόνου». Στις 24 Απριλίου, 20 ακόμα ασθενείς πέθαναν όταν τα αποθέματα οξυγόνου εξαντλήθηκαν σε ένα άλλο μεγάλο νοσοκομείο του Δελχί, το Jaipur Golden. Την ίδια μέρα ο Τουσάρ Μέχτα, ο γενικός εισαγγελέας, τοποθετούμενος υπέρ της κυβέρνησης στο Ανώτατο Δικαστήριο του Δελχί, είπε: «Ας προσπαθήσουμε να μην είμαστε κλαψιάρηδες… Μέχρι τώρα έχουμε εξασφαλίσει ότι κανένας στη χώρα δεν θα μείνει χωρίς οξυγόνο».
Ο Ατζάι Μόχαν Μπιστ, ο πρόεδρος της τοπικής κυβέρνησης του Ούταρ Πραντές, γνωστός με το όνομα Γιόγκι Αντιτιανάτ, ανακοίνωσε πως δεν υπάρχει καμία απολύτως έλλειψη οξυγόνου στα νοσοκομεία της περιοχής του, και πως όσοι διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις θα συλλαμβάνονται χωρίς δυνατότητα να αφεθούν ελεύθεροι με εγγύηση, σύμφωνα δηλαδή με τις διατάξεις του νόμου για την εθνική ασφάλεια, και θα δεσμεύεται η περιουσία τους.
O Γιόγκι Αντιτιανάτ δεν παίζει. Ο Σιντίκ Κάπαν, μουσουλμάνος δημοσιογράφος από την Κεράλα, φυλακίστηκε για μήνες στο Ούταρ Πραντές όταν αυτός και ακόμη δύο συνάδελφοί του πήγαν εκεί για να καλύψουν τον ομαδικό βιασμό και δολοφονία μιας γυναίκας νταλίτ[1] στη συνοικία Χάθρας. Σήμερα είναι σε κρίσιμη κατάσταση, έχοντας βγει θετικός στον κορωνοϊό. Η γυναίκα του, σε μία δραματική έκκληση προς τον υπουργό Δικαιοσύνης, λέει πως ο άντρας της κείτεται αλυσοδεμένος σαν ζώο σε ένα κρεβάτι στο νοσοκομείο Medical College στη Ματούρα (το Ανώτατο Δικαστήριο έχει τώρα διατάξει την τοπική κυβέρνηση του Ούταρ Πραντές να τον μεταφέρει σε ένα νοσοκομείο του Δελχί). Επομένως, αν ζεις στο Ούταρ Πραντές, το μήνυμα φαίνεται να είναι: «Κάνε μας τη χάρη και πέθανε χωρίς παράπονα».
Οι απειλές σε όσους διαμαρτύρονται δεν περιορίζονται μόνο στο Ούταρ Πραντές. Ένας εκπρόσωπος της φασιστικής ινδουϊστικής οργάνωσης RSS (Rashtriya Swayamsevak Sangh) –στην οποία ανήκουν ο Μόντι και πολλοί από τους υπουργούς του και η οποία διαθέτει δικό της ένοπλο παραστρατιωτικό σώμα– προειδοποίησε πως «αντι-ινδικές δυνάμεις» θα χρησιμοποιούσαν την κρίση για να ενισχύσουν τον «αρνητισμό» και την «έλλειψη εμπιστοσύνης» και ζητούσε από τα ΜΜΕ να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας «θετικής ατμόσφαιρας». Το τουίτερ τους βοήθησε αρκετά, απενεργοποιώντας λογαριασμούς που έκαναν κριτική στην κυβέρνηση.
Το σιωπηρό δράμα της υπαίθρου
Πού να ψάξουμε για παρηγοριά; Για επιστήμη; Πρέπει να στεκόμαστε μόνο στους αριθμούς; Πόσοι πέθαναν; Πόσοι ανέρρωσαν; Πόσοι μολύνθηκαν; Πότε θα φτάσει η κορύφωση; Στις 27 Απριλίου η αναφορά έλεγε 323.144 νέα κρούσματα, 2.771 θάνατοι. Η ακρίβεια των αριθμών είναι κάπως καθησυχαστική. Μόνο που… πώς μπορούμε να ξέρουμε; Τα τεστ είναι δυσεύρετα, ακόμα και στο Δελχί. Ο αριθμός των κηδειών με πρωτόκολλο κορωνοϊού στα νεκροταφεία και στα κρεματόρια σε μικρότερες πόλεις υπονοεί 30 φορές περισσότερους θανάτους σε σχέση με τα επίσημα στοιχεία. Γιατροί που δουλεύουν σε περιοχές εκτός των μητροπόλεων μπορούν να σου εξηγήσουν πώς έχουν τα πράγματα.
Αν το Δελχί καταρρέει, τότε τι πρέπει να υποθέσουμε ότι συμβαίνει στα χωριά του Μπιχάρ, του Ούταρ Πραντές, του Μαντία Πραντές; Εκεί όπου δεκάδες εκατομμύρια εργάτες των πόλεων αφήνουν τα σπίτια τους, κουβαλώντας τον ιό στα χωριά και στις οικογένειές τους, φοβούμενοι μην επαναληφθούν όσα συνέβησαν στο εθνικό λοκντάουν του Μόντι το 2020. Ήταν το σκληρότερο λοκντάουν στον κόσμο, που ανακοινώθηκε δίνοντας μόνο 4 ώρες στον κόσμο να προετοιμαστεί. Άφησε μετανάστες εργάτες αποκλεισμένους στις πόλεις χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα για το νοίκι, χωρίς φαγητό, χωρίς δυνατότητα μετακίνησης. Πολλοί αναγκάστηκαν να περπατήσουν εκατοντάδες μίλια για να φτάσουν στα μακρινά χωριά τους. Εκατοντάδες πέθαναν στο δρόμο.
Αυτή τη φορά, παρόλο που δεν υπάρχει εθνικό λοκντάουν, οι εργάτες έχουν ήδη φύγει όσο ακόμα υπάρχουν τρένα και λεωφορεία. Έχουν φύγει επειδή ξέρουν ότι, αν και αποτελούν τη μηχανή της οικονομίας αυτής της χώρας, σε καιρούς κρίσης απλά δεν υπάρχουν στα μάτια της διοίκησης. Η φετινή «έξοδος» έχει οδηγήσει σε ένα διαφορετικό χάος: δεν υπάρχουν κέντρα καραντίνας πριν την είσοδο στα χωριά τους. Δεν υπάρχει ούτε καν μία υποψία προσποίησης πως έγινε προσπάθεια να προστατευτεί η ύπαιθρος από τον ιό της πόλης.
Μιλάμε για χωριά στα οποία ο κόσμος πεθαίνει από εύκολα αντιμετωπίσιμες αρρώστιες, όπως η διάρροια και η φυματίωση. Πώς ακριβώς θα αντιμετωπίσουν τον κορωνοϊό; Έχουν πρόσβαση σε τεστ, σε νοσοκομεία, σε οξυγόνο; Ακόμα περισσότερο, υπάρχει αγάπη; Ξεχάστε την αγάπη, υπάρχει έστω ανησυχία; Δεν υπάρχει. Εκεί που θα έπρεπε να βρίσκεται η καρδιά της Ινδίας υπάρχει μόνο μία τρύπα γεμάτη με παγερή αδιαφορία.
Ενώ το Δελχί πλήττονταν σκληρά από την πανδημία, ξεκίνησαν οι εργασίας του «απολύτως απαραίτητου» σχεδίου ανάπλασης του φθίνοντος αυτοκρατορικού κέντρου. Ίσως μπορούν να τροποποιήσουν τα σχέδια, ώστε να προσθέσουν κι ένα κρεματόριο…
Η κυβέρνηση έχει άλλες έγνοιες
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι για την κυβέρνηση Μόντι υπήρχαν, και συνεχίζουν να υπάρχουν, πάρα πολλά ζητήματα πιο πιεστικά από την πανδημία… Καταστρέφοντας και τα τελευταία υπολείμματα δημοκρατίας, διώκοντας τις μη ινδουιστικές μειονότητες, η εδραίωση των θεμελίων του Ινδουιστικού Έθνους οδηγεί σε ένα αμείλικτο χρονοδιάγραμμα. Υπάρχουν, για παράδειγμα, μεγάλα συγκροτήματα φυλακών που πρέπει επειγόντως να κατασκευαστούν στο Ασάμ για 2 εκατομμύρια ανθρώπους που ζούσαν εκεί επί γενιές ολόκληρες, και ξαφνικά χάνουν την ιθαγένεια τους (γι’ αυτό το ζήτημα, το ανεξάρτητο Ανώτατο Δικαστήριό μας τάχθηκε αυστηρά με το μέρος της κυβέρνησης).
Υπάρχουν εκατοντάδες σπουδαστές και ακτιβιστές, και νεαροί μουσουλμάνοι πολίτες, που πρέπει να δικαστούν και να φυλακιστούν ως βασικοί κατηγορούμενοι στα πλαίσια του αντιμουσουλμανικού πογκρόμ που έλαβε χώρα εναντίον των ίδιων των κοινοτήτων τους στο Βορειοανατολικό Δελχί, τον προηγούμενο Μάρτιο. Αν είσαι Μουσουλμάνος στην Ινδία, έτσι και δολοφονηθείς, είσαι ένοχος. Οι δικοί σου θα πληρώσουν γι’ αυτό. Υπήρχαν και τα εγκαίνια του νέου ναού προς τιμήν του Ραμ στο Αϊόντια, ο οποίος κατασκευάζεται στην ερείπια ενός τζαμιού που γκρεμίστηκε από Ινδουιστές βανδάλους, υπό την επίβλεψη κορυφαίων στελεχών του κυβερνώντος κόμματος BJP (γι’ αυτό το ζήτημα, το ανεξάρτητο Ανώτατο Δικαστήριό μας τάχθηκε αυστηρά με το μέρος της κυβέρνησης και με επιείκεια έναντι των βανδάλων). Υπήρχε και η αμφιλεγόμενη νέα αγροτική νομοθεσία, που πρέπει να περάσουν, και επιχειρηματικοποιεί τη γεωργία. Υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες που χτυπήθηκαν και δέχτηκαν δακρυγόνα όταν βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.
Μετά, υπάρχει το σχέδιο πολλών-πολλών-πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπλαση του φθίνοντος αυτοκρατορικού κέντρου του Νέου Δελχί, το οποίο πρέπει επειγόντως να φροντίσουμε. Στο κάτω-κάτω, πώς μπορεί η κυβέρνηση της νέας Ινδουιστικής Ινδίας να στεγάζεται σε παλιά κτίρια; Ενώ το Δελχί ήταν σε λοκντάουν, ταλαιπωρημένο από την πανδημία, είχαν ήδη ξεκινήσει οι κατασκευαστικές εργασίας του σχεδίου «Central Vista», που ανακηρύχθηκαν ως απολύτως απαραίτητες. Οι εργάτες μεταφέρονται εκεί για να εργαστούν. Ίσως μπορούν να τροποποιήσουν τα σχέδια, ώστε να προσθέσουν κι ένα κρεματόριο…
Υπήρχε επίσης το προσκύνημα Κουμπ Μελά, που έπρεπε να οργανωθεί ώστε εκατομμύρια ινδουιστές προσκυνητές να συνωστιστούν σε μια μικρή πόλη, να κάνουν μπάνιο στον Γάγγη και να διαδώσουν τον ιό κατά την επιστροφή τους σε όλη τη χώρα, ευλογημένοι και εξαγνισμένοι. Αυτό το Κουμπ συνεχίζεται, παρόλο που ο Μόντι πρότεινε ευγενικά πως θα μπορούσε η ιερή βουτιά να γίνει «συμβολικά» – ότι κι αν αυτό σημαίνει. (Σε αντίθεση με ό,τι συνέβη με όσους παρακολούθησαν το συνέδριο της ισλαμικής οργάνωσης Ταμπλίγκι Τζαμαάτ τον περασμένο χρόνο, τα μέσα ενημέρωσης δεν εξαπέλυσαν καμπάνια εναντίον των προσκυνητών στο Κουμπ, καταγγέλλοντάς τους ως «κορωνο-τζιχαντιστές» ή κατηγορώντας τους πως διαπράττουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας). Υπήρχαν επίσης αυτές οι λίγες χιλιάδες πρόσφυγες Ροχίνγκια που έπρεπε επειγόντως να απελαθούν πίσω στο γενοκτονικό καθεστώς της Μιανμάρ, από το οποίο είχαν δραπετεύσει – εν μέσω ενός πραξικοπήματος. (Για ακόμη μια φορά, όταν το ανεξάρτητο Ανώτατο Δικαστήριό μας τοποθετήθηκε για το ζήτημα, συμφώνησε με την οπτική της κυβέρνησης).
Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, η κυβέρνηση ήταν πάρα πολύ απασχολημένη.
Η Μετάλλαξη της Βεγγάλης
Πριν και πάνω από όλη αυτή την πολύ επείγουσα δραστηριότητα, υπάρχουν οι εκλογές που πρέπει να κερδηθούν, στην πολιτεία της Δυτικής Βεγγάλης. Αυτό απαιτούσε ο υπουργός Εσωτερικών μας, ο άνθρωπος του Μόντι, Αμίτ Σαχ, που λίγο-πολύ εγκατέλειψε τα υπουργικά του καθήκοντα και επικέντρωσε την προσοχή του στην Βεγγάλη για μήνες, ώστε να διαδώσει τη δολοφονική προπαγάνδα του κόμματός του, και να σπρώξει άνθρωπο εναντίον ανθρώπου σε κάθε μικρή πόλη και χωριό. Γεωγραφικά, η Δυτική Βεγγάλη είναι μια μικρή πολιτεία. Οι εκλογές θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν σε μία μόλις μέρα, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν. Μα, καθώς είναι ένα νέο πεδίο για το BJP, το κόμμα χρειαζόταν χρόνο για να μετακινήσει τα στελέχη του, πολλά απ’ τα οποία δεν ήταν από την Βεγγάλη, από εκλογική περιφέρεια σε εκλογική περιφέρεια για να επιβλέψει την ψηφοφορία.
Το εκλογικό χρονοδιάγραμμα, χωρίζεται σε 8 φάσεις, απλωμένες σε έναν ολόκληρο μήνα, με την τελευταία στις 29 Απριλίου. Καθώς οι αριθμοί των κρουσμάτων κορωνοϊού αυξάνονταν, τα άλλα πολιτικά κόμματα απηύθυναν έκκληση στην εκλογική επιτροπή να επανεξετάσει το εκλογικό χρονοδιάγραμμα. Η επιτροπή αρνήθηκε και τάχθηκε στο πλευρό του BJP, κι έτσι η προεκλογική καμπάνια συνεχίστηκε. Ποιος δεν έχει δει τα βίντεο του πρωταγωνιστή της καμπάνιας του BJP, του ίδιου του πρωθυπουργού, ο οποίος θριαμβευτικά και χωρίς μάσκα, απευθύνεται στα συγκεντρωμένα πλήθη, που επίσης δεν φορούν μάσκα, ευχαριστώντας τον κόσμο που προσήλθε σε πρωτοφανή αριθμό; Αυτό συνέβη στις 17 Απριλίου, όταν ο επίσημα καταγεγραμμένος αριθμός ημερήσιων κρουσμάτων είχε ήδη εκτοξευτεί στις 200 χιλιάδες.
Τώρα, που οι κάλπες κλείνουν[2], η Βεγγάλη είναι έτοιμη να γίνει το νέο επίκεντρο του ιού, με το νέο μεταλλαγμένο στέλεχός του να γίνεται γνωστό ως, μαντέψτε, «Μετάλλαξη της Βεγγάλης». Οι εφημερίδες αναφέρουν ότι ένας στους δύο πολίτες που ελέγχονται στην πρωτεύουσα της πολιτείας, την Καλκούτα, είναι θετικοί στον ιό. Το BJP έχει ανακοινώσει πως εάν κερδίσει την Βεγγάλη, θα εγγυηθεί πως όλοι οι πολίτες θα έχουν δωρεάν εμβόλια. Και αν δεν κερδίσει;
«Ας προσπαθήσουμε να μην κάνουμε σαν κλαψιάρικα μωρά.»
Μια κερδοσκοπική εκστρατεία (μη) εμβολιασμού
Τέλος πάντων. Τι γίνεται όμως με τα εμβόλια; Σίγουρα θα μας σώσουν; Δεν είναι η Ινδία η υπερδύναμη των εμβολίων; Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση της Ινδίας είναι πλήρως εξαρτημένη από δύο κατασκευάστριες εταιρίες, την Serum Institute of India (SII) και την BharatBiotech. Και οι δύο επιτρέπεται να διαθέτουν τα δύο πιο ακριβά εμβόλια στον κόσμο, στον φτωχότερο λαό του κόσμου. Αυτή τη βδομάδα ανακοίνωσαν ότι θα πωλούν σε ιδιωτικά νοσοκομεία σε μια λίγο υψηλότερη τιμή, και στις κυβερνήσεις των πολιτειών σε μια ελαφρώς χαμηλότερη τιμή. Με πρόχειρους υπολογισμούς φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι εταιρίες των εμβολίων αναμένεται να αποκομίσουν τρελά κέρδη[3].
Υπό τον Μόντι, η οικονομία της Ινδίας βρίσκεται σε κάμψη, και εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, που ζούσαν ήδη μια ζωή στην επισφάλεια, τώρα ωθούνται στην απόλυτη φτώχια. Η επιβίωση ενός τεράστιου αριθμού ανθρώπων εξαρτάται από τα πενιχρά εισοδήματα του Εθνικού Νόμου Εγγύησης της Αγροτικής Απασχόλησης (NREGA), που ψηφίστηκε το 2005, όταν το κόμμα του Κογκρέσου ήταν στην εξουσία. Είναι ανέφικτο να αναμένουμε ότι οικογένειες στα πρόθυρα της πείνας θα πληρώσουν το μεγαλύτερο μέρος των μηνιαίων εσόδων τους για να εμβολιαστούν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα εμβόλια είναι δωρεάν και αποτελούν θεμελιώδες δικαίωμα. Όσοι επιδιώκουν να εμβολιαστούν εκτός σειράς, κινδυνεύουν να διωχθούν ποινικά. Στην Ινδία, ο βασικός σκοπός της εκστρατείας εμβολιασμού μοιάζει να είναι η ίδια η κερδοσκοπία των εταιρειών.
Και ενώ εκτυλίσσεται αυτή η επική καταστροφή, στα ινδικά τηλεοπτικά κανάλια που πρόσκεινται στον Μόντι θα διαπιστώσετε πως όλοι μιλούν με μία ομοιόμορφα καθοδηγημένη φωνή. Το «σύστημα» κατέρρευσε, λένε, ξανά και ξανά. Ο κορωνοϊός κατατρόπωσε το ινδικό υγειονομικό «σύστημα».
Η κυβέρνηση της Ινδίας είναι πλήρως εξαρτημένη από τις ιδιωτικές φαρμακοβιομηχανίες SII και BharatBiotech, στις οποίες επιτρέπεται να διαθέτουν τα δύο πιο ακριβά εμβόλια στον κόσμο, στον φτωχότερο λαό του κόσμου
Εγκληματική ιδιωτικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης
Το «σύστημα» δεν κατέρρευσε. Το «σύστημα» οριακά υπήρχε. Η κυβέρνηση –αυτή, όπως και του Κογκρέσου που προηγήθηκε– σκοπίμως αποδιάρθρωσαν και την παραμικρή υγειονομική υποδομή που υπήρχε. Αυτό συμβαίνει όταν η πανδημία χτυπά μια χώρα με ένα σχεδόν ανύπαρκτο δημόσιο σύστημα υγείας. Η Ινδίας ξοδεύει μόλις το 1,25% του ΑΕΠ της στην υγεία, μακράν χαμηλότερο ποσοστό από τις περισσότερες χώρες του κόσμου, ακόμη και τις φτωχότερες. Ακόμη κι αυτό το ποσοστό θεωρείται πως είναι παραφουσκωμένο, καθώς συμπεριλαμβάνει πράγματα σημαντικά μεν, που δεν εμπίπτουν αυστηρά στην υγειονομική περίθαλψη δε. Κάπως έτσι, το πραγματικό ποσοστό υπολογίζεται περίπου στο 0,34% του ΑΕΠ. Η τραγωδία είναι πως σ’ αυτή τη συγκλονιστικά φτωχή χώρα, όπως δείχνει έρευνα της ιατρικής επιθεώρησης Lancet το 2016, το 78% της υγειονομικής περίθαλψης στις αστικές περιοχές και το 71% στην ύπαιθρο το διαχειρίζεται ο ιδιωτικός τομέας. Οι πόροι που παραμένουν στον δημόσιο τομέα διοχετεύονται συστηματικά προς τον ιδιωτικό, μέσα από ένα σύμπλεγμα διαπλεκόμενων διευθυντών και γιατρών, με ψευδείς διαγνώσεις και κομπίνες με τις ασφαλιστικές.
Η υγειονομική περίθαλψη είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Ο ιδιωτικός τομέας δεν θα φροντίσει τους πεινασμένους, άρρωστους και ετοιμοθάνατους ανθρώπους που δεν έχουν χρήματα. Αυτή η μαζική ιδιωτικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης στην Ινδία είναι ένα έγκλημα.
Το σύστημα δεν κατέρρευσε: η κυβέρνηση απέτυχε. Και πιθανά η λέξη «απέτυχε» να μην είναι πολύ ακριβής, καθώς αυτό που βλέπουμε δεν είναι απλή εγκληματική αμέλεια, αλλά ένα εξόφθαλμο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Οι ιολόγοι προβλέπουν ότι ο αριθμός των κρουσμάτων στην Ινδία θα αυξηθεί εκθετικά σε περισσότερα από 500.000 κρούσματα την ημέρα. Προβλέπουν το θάνατο πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων τους επόμενους μήνες, ίσως και περισσότερο. Οι φίλοι μου κι εγώ έχουμε αποφασίσει να καλούμε ο ένας τον άλλον καθημερινά, μόνο για να δηλώσουμε την παρουσία μας, όπως δηλώναμε παρόν στις σχολικές τάξεις. Μιλάμε σε όσους αγαπάμε με δάκρυα, και τρόμο, μη γνωρίζοντας αν θα δούμε ο ένας τον άλλον ξανά. Γράφουμε, εργαζόμαστε, χωρίς να ξέρουμε αν θα ζούμε για να προλάβουμε να ολοκληρώσουμε ό,τι αρχίσαμε. Δεν ξέρουμε τι φρίκη και ταπείνωση μας περιμένει. Ο εξευτελισμός όλης αυτής της κατάστασης: αυτό είναι που μας καταρρακώνει.
Πώς ξεκίνησε το «θαύμα» του Μόντι…
Το hashtag #ModiMustResign έχει πολύ μεγάλη απήχηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλές γελοιογραφίες τον απεικονίζουν πάνω σε μία στοίβα με νεκροκεφαλές να κρυφοκοιτάζει πίσω από την κουρτίνα που σχηματίζει η γενειάδα του. Σε άλλες, ο μεσσίας Μόντι μιλάει σε μία συγκέντρωση πτωμάτων. Αλλού ο Μόντι και ο Αμίτ Σαχ, με τη μορφή όρνιων, πετούν πάνω από πτώματα ψάχνοντας για ψήφους. Αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Το άλλο μέρος είναι ότι αυτός ο κενός συναισθημάτων άνθρωπος, με τα κενά μάτια και το προσποιητό χαμόγελο, μπορεί, όπως τόσοι άλλοι τύραννοι στο παρελθόν, να ξυπνήσει παθιασμένα συναισθήματα σε άλλους. Η κατάστασή του είναι μεταδοτική. Αυτό είναι που τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Στη βόρεια Ινδία, πατρίδα των περισσότερων ψηφοφόρων του, που απλά και μόνο λόγω τεράστιου πληθυσμού συχνά καθορίζει το πολιτικό μέλλον της χώρας, ο πόνος που προκαλεί ο Μόντι φαίνεται να μετατρέπεται σε μία περίεργη ευχαρίστηση.
Πολύ σωστά το είπε ο Φρέντερικ Ντάγκλας: «Τα όρια των τυράννων καθορίζονται από τις αντοχές εκείνων που καταπιέζουν». Πόσο πολύ περηφανευόμαστε εμείς στην Ινδία για τις αντοχές μας! Πόσο υπέροχα έχουμε εκπαιδεύσει τους εαυτούς μας να διαλογιζόμαστε, να κοιτάμε μέσα μας, να ξορκίζουμε την οργή μας και να δικαιολογούμε την ανικανότητά μας για ισότητα! Πόσο πειθήνια αγκαλιάζουμε την ταπείνωσή μας!
Μετά το πολιτικό του ντεμπούτο ως τοπικός κυβερνήτης του Γκουτζαράτ το 2001, ο Μόντι κατοχύρωσε τη θέση του στην ιστορία ύστερα από κάτι που συνέβη το 2002 και έγινε γνωστό ως «Πογκρόμ του Γκουτζαράτ». Τότε, για μερικές μέρες, ένας όχλος ινδουιστών, υπό την επίβλεψη της αστυνομίας και συχνά με τη βοήθειά της, δολοφόνησε, βίασε και έκαψε ζωντανούς χιλιάδες μουσουλμάνους ως «εκδίκηση» για το φρικτό εμπρησμό σε τρένο, όπου περισσότεροι από 50 πιστοί ινδουιστές σκοτώθηκαν. Όταν η βία ηρέμησε, ο Μόντι, που μέχρι τότε ήταν απλά ένα τοπικός άρχοντας, κάλεσε πρόωρες εκλογές. Η προεκλογική εκστρατεία, η οποία τον απεικόνιζε ως Hindu Hriday Samrat (αυτοκράτορας των ινδουϊστικών καρδιών), του εξασφάλισε μία σαρωτική νίκη. Ο Μόντι δεν έχει χάσει καμία εκλογική αναμέτρηση από τότε.
Αργότερα, πολλοί από τους δολοφόνους του πογκρόμ του Γκουτζαράτ πιάστηκαν στην κάμερα από τον δημοσιογράφο Ασίς Κετάν να περηφανεύονται για το πώς μαχαίρωσαν ανθρώπους, πώς άνοιξαν τις κοιλιές εγκύων γυναικών και πώς έσπασαν τα κεφάλια βρεφών πάνω σε πέτρες. Έλεγαν ότι κατάφεραν να τα κάνουν όλα αυτά χάρη στον τοπικό κυβερνήτη τους, τον Μόντι. Αυτά τα στιγμιότυπα παίχτηκαν σε ολόκληρη τη χώρα. Ενώ ο Μόντι βρισκόταν στην εξουσία, ο Κετάν, του οποίου τα βίντεο κατατέθηκαν πολλές φορές στα δικαστήρια και πέρασαν από εγκληματολογική έρευνα, κατέθεσε ως μάρτυρας σε πολλές περιπτώσεις. Με τον καιρό, κάποιοι από τους δράστες συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, πολλοί όμως αφέθηκαν ελεύθεροι. Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Στα κρυφά: Το ταξίδι μου στα σκοτάδια της Hindutva», ο Κετάν περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια πώς, κατά την περίοδο που κυβερνήτης ήταν ο Μόντι, η αστυνομία του Γκουτζαράτ, δικαστές, δικηγόροι, εισαγγελείς και ερευνητικές επιτροπές, συνωμότησαν για την παραποίηση αποδεικτικών στοιχείων, τον εκφοβισμό μαρτύρων και τις μετακινήσεις δικαστών.
Εδώ είμαστε, λοιπόν, στην κόλαση που από κοινού δημιούργησαν όλοι αυτοί, με τον κάθε ανεξάρτητο οργανισμό που είναι απαραίτητος για τη λειτουργία της δημοκρατίας κατεστραμμένο, και έναν ιό εκτός ελέγχου
Ζώντας στην κόλαση, με έναν ιό εκτός ελέγχου
Παρόλο που όλα αυτά τους ήταν γνωστά, πολλοί από τους αποκαλούμενους διανοούμενους της Ινδίας, οι CEO των μεγαλύτερων εταιριών, καθώς και τα ΜΜΕ τα οποία ελέγχουν, δούλεψαν πολύ σκληρά για να διασφαλίσουν την εκλογή του Μόντι. Εμάς, που επιμέναμε στην κριτική μας, μας ταπείνωσαν και μας έβρισαν. Ακόμα και σήμερα, μετριάζουν τα επικριτικά τους λόγια για τον Μόντι, παινεύοντας τις ρητορικές του ικανότητες και την εργατικότητά του. Οι επιθέσεις και η περιφρόνηση απέναντι σε βουλευτές της αντιπολίτευσης είναι πολύ πιο έντονες. Φυλάνε τη μεγαλύτερη περιφρόνηση για τον Ραχούλ Γκάντι του κόμματος του Κογκρέσου, τον μόνο πολιτικό που προειδοποίησε για την επερχόμενη κρίση κορωνοϊού και έκανε εκκλήσεις επανειλημμένα προς την κυβέρνηση να προετοιμαστεί όσο καλύτερα μπορούσε. Το να ενισχύεις το κυβερνών κόμμα στην προσπάθειά του να εξαφανίσει τα κόμματα της αντιπολίτευσης ισοδυναμεί με συνωμοσία κατά της δημοκρατίας.
Εδώ είμαστε, λοιπόν, στην κόλαση που από κοινού δημιούργησαν όλοι αυτοί, με τον κάθε ανεξάρτητο οργανισμό που είναι απαραίτητος για τη λειτουργία της δημοκρατίας κατεστραμμένο, και έναν ιό εκτός ελέγχου.
Η μηχανή παραγωγής κρίσεων που αποκαλούμε κυβέρνηση είναι ανίκανη να μας σώσει από αυτή την καταστροφή. Κυρίως επειδή ένας μόνο άνθρωπος παίρνει όλες τις αποφάσεις, και αυτός ο άνθρωπος είναι πολύ επικίνδυνος – και όχι και τόσο έξυπνος. Αυτός ο ιός είναι ένα διεθνές πρόβλημα. Για να αντιμετωπιστεί θα πρέπει η λήψη αποφάσεων, τουλάχιστον σε σχέση με τον έλεγχο και τη διαχείριση της πανδημίας, να περάσει στα χέρια κάποιου σώματος χωρίς κομματικές προκαταλήψεις, αποτελούμενο από μέλη του κυβερνώντος κόμματος, της αντιπολίτευσης, καθώς και από ειδικούς σε θέματα υγείας και σχεδιασμού.
Όσο για τον Μόντι, μπορεί η παραίτηση από τα εγκλήματα να είναι μία εφικτή πρόταση; Ίσως θα μπορούσε να κάνει ένα διάλειμμα από αυτά – ένα διάλειμμα από τη «σκληρή δουλειά» του. Υπάρχει αυτό το Boeing 777 των 564 εκατομμυρίων δολαρίων, το Air India One, ειδικά σχεδιασμένο για μεταφορές πολύ σημαντικών προσώπων –του Μόντι δηλαδή– το οποίο απλά κάθεται στον αεροδιάδρομο εδώ και αρκετό καιρό. Αυτός και οι άντρες του θα μπορούσαν απλά να φύγουν. Οι υπόλοιποι θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καθαρίσουμε το χάλι που δημιούργησαν.
Όχι, η Ινδία δεν γίνεται να απομονωθεί. Χρειαζόμαστε βοήθεια.
«Ο πατέρας πέθανε»
Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να περιγράψει πλήρως το ψυχολογικό τραύμα, το χάος και, πάνω από όλα, την ατίμωση που βιώνουν οι άνθρωποι. Αυτό που συνέβη στο νεαρό φίλο μου Τ. είναι άλλη μία από τις εκατοντάδες ή ακόμα και χιλιάδες παρόμοιες ιστορίες στο Δελχί. Ο Τ., που είναι στα είκοσι του, μένει στο μικρό διαμέρισμα των γονιών του στο Γκαζιαμπάντ, στα προάστια του Δελχί. Και οι τρεις τους βγήκαν θετικοί στον κορωνοϊό. Η μητέρα του ήταν σε κρίσιμη κατάσταση. Καθώς ήταν ακόμα στην αρχή του επιδημικού κύματος, κατάφερε με αρκετή τύχη να της βρει ένα κρεβάτι στο νοσοκομείο. Ο πατέρας του, διαγνωσμένος με σοβαρή διπολική διαταραχή, έγινε βίαιος και άρχισε να βλάπτει τον εαυτό του. Σταμάτησε να κοιμάται. Συχνά δεν προλάβαινε να πάει στην τουαλέτα. Η ψυχίατρός του προσπαθούσε να τον βοηθήσει όσο μπορούσε από το ίντερνετ, παρόλο που κι αυτή συχνά κατέρρεε, καθώς είχε χάσει τον άντρα της από τον ιό πριν από λίγες μέρες. Η γιατρός είπε στον Τ. ότι ο πατέρας του έπρεπε να πάει στο νοσοκομείο. Καθώς όμως ήταν θετικός στον κορωνοϊό, αυτό ήταν αδύνατο. Επομένως, ο Τ. έμενε ξάγρυπνος στο πλευρό του πατέρα του, προσπαθώντας να τον ηρεμήσει και να τον καθαρίζει. Κάθε φορά που του μιλούσα, μου κοβόταν η ανάσα. Τελικά, το μήνυμα ήρθε: «Ο πατέρας πέθανε». Δεν πέθανε από τον ιό, αλλά από μία κατακόρυφη αύξηση της πίεσής του σε μια στιγμή απόλυτης απόγνωσης.
Τι θα γίνει με το σώμα του νεκρού; Απελπισμένα καλούσα όποιον ήξερα. Ανάμεσα σε αυτούς που ανταποκρίθηκαν ήταν και ο Άνιρμπαν Μπατατσάρια, που δουλεύει με τον γνωστό ακτιβιστή Χαρς Μαντέρ. Ο Μπατατσάρια πρόκειται να δικαστεί για ανταρσία επειδή βοήθησε στην οργάνωση διαμαρτυρίας στο πανεπιστήμιό του το 2016. Ο Μαντέρ, ο οποίος ακόμα δεν έχει αναρρώσει πλήρως από τη σοβαρή νόσο Covid που πέρασε πέρσι, απειλείται με σύλληψη και κλείσιμο των ορφανοτροφείων που διαχειρίζεται, επειδή κινητοποίησε κόσμο ενάντια στο Εθνικό Μητρώο Πολιτών και στην τροποποίηση του νόμου για την ιθαγένεια, που πέρασε το Δεκέμβριο του 2019. Και τα δύο κάνουν ξεκάθαρες διακρίσεις εναντίον των μουσουλμάνων. Ο Μαντέρ και ο Μπατατσάρια είναι ανάμεσα στους πολλούς πολίτες που, παρά την απουσία οποιασδήποτε κρατικής δομής, έχουν στήσει γραμμές βοήθειας και ομάδες έκτακτης ανάγκης και αφήνονται να οδηγηθούν σε υπερκόπωση οργανώνοντας τα ασθενοφόρα, τις κηδείες και τη μεταφορά των νεκρών. Δεν είναι καθόλου ασφαλή τα πράγματα για τους εθελοντές που συμμετέχουν σε αυτές τις δραστηριότητες. Σε αυτό το κύμα, οι νέοι είναι αυτοί που υποφέρουν, που γεμίζουν τις εντατικές. Όταν πεθαίνουν οι νέοι, οι γηραιότεροι ανάμεσά μας χάνουν λίγη ακόμα από τη θέλησή τους για ζωή.
Ο πατέρας του Τ. αποτεφρώθηκε. Αυτός και η μητέρα του αναρρώνουν.
«Ας προσπαθήσουμε να μην είμαστε κλαψιάρηδες»
Νωρίς το πρωί της 28ης Απριλίου, μάθαμε ότι ο φίλος μας ο Πραμπουμπάι πέθανε. Πριν πεθάνει, παρουσίασε κλασικά συμπτώματα Covid. Αλλά ο θάνατός του δεν θα μετρηθεί στους θανάτους κορωνοϊού, επειδή πέθανε στο σπίτι, χωρίς ποτέ να του γίνει τεστ. Ο Πραμπουμπάι ήταν φανατικός υποστηρικτής του κινήματος ενάντια στο φράγμα στην κοιλάδα Ναρμάντα. Έμεινα πολλές φορές στο σπίτι του στην Κεβάντια, απ’ όπου οι γηγενείς πληθυσμοί εκδιώχθηκαν πριν δεκαετίες για να γίνει χώρος για τους κατασκευαστές του φράγματος και την αποικία της διοίκησης. Εκτοπισμένες οικογένειες όπως του Πραμπουμπάι ακόμα ζουν στα όρια της αποικίας αυτής, φτωχοποιημένοι και άστεγοι, παραβάτες στην ίδια τους τη γη.
Δεν υπάρχει νοσοκομείο στην Κεβάντια. Υπάρχει μόνο το «Άγαλμα της Ενότητας», που χτίστηκε καθ’ ομοίωσιν του αγωνιστή Σάντα Βαλαμπάι Πατέλ, πρώτου αντιπροέδρου της κυβέρνησης της Ινδίας, το όνομα του οποίου δόθηκε και στο εν λόγω φράγμα. Το άγαλμα έχει ύψος 182 μέτρα: είναι το ψηλότερο άγαλμα στον κόσμο και κόστισε 422 εκατομμύρια δολάρια. Ασανσέρ υψηλής ταχύτητας μεταφέρουν τουρίστες στο στήθος του Σάντα Πατέλ για να απολαύσουν τη θέα του φράγματος. Βέβαια δεν μπορείς να δεις τον πολιτισμό των πληθυσμών της κοιλάδας, ο οποίος βρίσκεται βυθισμένος κάτω από αυτήν την τεράστια τεχνητή λίμνη, ούτε να ακούσεις τις ιστορίες των ανθρώπων που έδωσαν έναν από τους πιο όμορφους αγώνες που έχει δει ποτέ ο κόσμος – όχι μόνο ενάντια σε ένα φράγμα, αλλά ενάντια στις κυρίαρχες ιδέες του τι είναι πολιτισμός, ευτυχία και πρόοδος. Το άγαλμα αυτό ήταν ένα από τα αγαπημένα έργα του Μόντι. Το εγκαινίασε τον Οκτώβριο του 2018. Η φίλη που με ενημέρωσε για τον Πραμπουμπάι έχει περάσει πολλά χρόνια αγωνιζόμενη ενάντια στο φράγμα της κοιλάδας Ναρμάντα. «Τα χέρια μου τρέμουν καθώς σου γράφω. Η κατάσταση με τον κορωνοϊό μέσα και γύρω από την Κεβάντια είναι τραγική», έγραφε.
Τα ακριβή νούμερα που περιγράφουν την κατάσταση με τον κορωνοϊό στην Ινδία είναι σαν τον τοίχο που χτίστηκε στο Αχμενταμπάντ για να κρύψει την παραγκούπολη μπροστά από την οποία θα περνούσε ο Τραμπ στο δρόμο του προς την εκδήλωση «Namaste Trump», την οποία έστησε ο Μόντι τον Φεβρουάριο το 2020. Όσο δυσοίωνα κι αν είναι αυτά τα νούμερα, σου δίνουν την εικόνα για την Ινδία που έχει σημασία, και όχι για την πραγματική Ινδία. Στην πραγματική Ινδία, οι άνθρωποι αναμένεται να ψηφίζουν ως ινδουιστές, αλλά να πεθαίνουν ως αναλώσιμοι.
«Ας προσπαθήσουμε να μην είμαστε κλαψιάρηδες», μας συμβουλεύει ο κύριος εισαγγελέας.
Μη δίνετε σημασία στο γεγονός πως η πιθανότητα ελλείψεων σε οξυγόνο είχε επισημανθεί από τον Απρίλιο του 2020, και ξανά το Νοέμβριο, από επιτροπή που είχε στηθεί από την ίδια την κυβέρνηση. Μην αναρωτιέστε για ποιο λόγο τα μεγαλύτερα νοσοκομεία του Δελχί δεν έχουν τα δικά τους φυτά για την παραγωγή οξυγόνου. Μην αναρωτιέστε γιατί το PM Cares Fund –ένας σκιώδης οργανισμός που πρόσφατα αντικατέστησε το περισσότερο δημόσιο Ταμείο Εθνικής Αρωγής, ο οποίος στηρίζεται με δημόσιο χρήμα και κρατική υποδομή και συμπεριφέρεται σαν μονοπώλιο με μηδενική δημόσια λογοδοσία– ξαφνικά εμφανίστηκε για να αντιμετωπίσει την κρίση οξυγόνου. Ο Μόντι τώρα θα κατέχει και μετοχές στον αέρα που αναπνέουμε;
«Ας προσπαθήσουμε να μην είμαστε κλαψιάρηδες.»
Σημειώσεις της Σύνταξης:
* Η Αρουντάτι Ρόι είναι Ινδή συγγραφέας και αγωνίστρια. Κείμενα και παρεμβάσεις της έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς στον Δρόμο (βλ. edromos.gr/tag/αρουντάτι-ρόι/). Το πιο γνωστό ίσως μυθιστόρημά της, «Ο Θεός των μικρών πραγμάτων», κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Επίσης από τις εκδόσεις Α/συνεχεια κυκλοφορεί το βιβλίο της «Βαδίζοντας με τους συντρόφους». Το παρόν άρθρο της δημοσιεύθηκε στη βρετανική καθημερινή εφημερίδα The Guardian (www.theguardian.com) στις 28 Απριλίου 2021. Η εισαγωγή και οι μεσότιτλοι, όπως και οι λεζάντες των φωτογραφιών, είναι της Σύνταξης. Μετάφραση: Αλέξανδρος Ρέκκας.
[1] Νταλίτ: η κατώτερη και πιο περιφρονημένη κοινωνική κάστα, που ονομάζονται και «ανέγγιχτοι», διότι οι ανώτερες κάστες τους θεωρούν βρώμικα όντα, μεταξύ ανθρώπου και ζώου, και αρνούνται κάθε επαφή μαζί τους.
[2] Τελικά το BJP απέτυχε να κυριαρχήσει στη Δυτική Βεγγάλη. Η κάλπη έβγαλε απόλυτο νικητή το κόμμα του Παν-ινδικού Κογκρέσου Τριναμούλ, που απέσπασε 213 έδρες, έναντι 77 που πήρε το BJP του Μόντι.
