…Ένα κάποιο τέλος; Ο Τζούλιαν Μπαρνς, μετά το εξαιρετικό δοκίμιο Χωρίς να φοβάμαι τίποτα πια, επιστρέφει με ένα νέο μυθιστόρημα, που μάλιστα τιμήθηκε με το Bραβείο Man Booker 2011, βραβείο για το οποίο υπήρξε τρεις φορές υποψήφιος στο παρελθόν, χωρίς ποτέ να καταφέρει να το πάρει…
Στην πραγματικότητα το Ένα κάποιο τέλος (εκδ. Μεταίχμιο) θα μπορούσε, άνετα, να θεωρηθεί ως ένα δοκιμιακό μυθιστόρημα στα χνάρια του Μίλαν Κούντερα. Μάλιστα, οι προβληματισμοί του είναι στην πραγματικότητα η φυσική συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου. Εκεί τον προβλημάτιζε ο θάνατος. Εδώ οι αναμνήσεις και το παρελθόν, καθώς μεγαλώνουμε. Στην ουσία ο Μπαρνς θέλει αν μας δείξει πως σε μεγάλο βαθμό οι αναμνήσεις μας είναι ένα είδος επινόησης, που μας βολεύει για να τα έχουμε καλά με τον εαυτό μας. Φτάνουμε να γίνουμε τυφλοί στην αλήθεια ερμηνεύοντας την προσωπική μας ιστορία. Δεν είναι τυχαίο το μότο που επαναλαμβάνεται στο βιβλίο: «Ιστορία είναι η βεβαιότητα που δημιουργείται στο σημείο όπου οι ατέλειες της μνήμης συναντούν τις ανεπάρκειες της τεκμηρίωσης»… Το μυθιστόρημα, ωστόσο, έχει και ενδιαφέρουσα πλοκή, με πολλές ανατροπές και αναπάντεχο τέλος, καθώς μια κληρονομιά και ένα ημερολόγιο θα οδηγήσουν τον πρωταγωνιστή στην αποκάλυψη της αλήθειας που είναι οδυνηρή και διαλύει την εικόνα που είχε πλάσει για τον εαυτό του…
Η Ιστορία και η μνήμη πρωταγωνιστούν και στο μυθιστόρημα της Αγγελικής Σμυρλή Η διάψευση (εκδ. Κέδρος). Ένα αναπάντεχο βιβλίο που μας παρουσιάζει την ιστορία της Κύπρου στον 20ό αιώνα μέσα από τα μάτια ενός Τουρκοκύπριου γιατρού. Αφορμή η ταυτοποίηση των οστών ενός παιδικού του φίλου, του Οδυσσέα που εκτελέστηκε κατά την περίοδο της τουρκικής εισβολής. Τα κόκαλα βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο. Ο γιατρός Ορχάν με αυτή την αφορμή και την κηδεία που θα γίνει με καθυστέρηση τριών δεκαετιών προβληματίζεται για τα τι και τα πώς. Ο ίδιος οπαδός του Ντενκτάς, μέλος μαχητικών οργανώσεων της τουρκικής μειονότητας, θυμάται όλα τα γεγονότα από αυτή τη σκοπιά, αντλώντας -έστω και καθυστερημένα- τα συμπεράσματά του…
…Κι αφού βρισκόμαστε στους χρόνους της Ιστορίας, το επόμενο βιβλίο που διαβάζω είναι το Κάποτε στην Άρτα του Ελπιδοφόρου Ιντζεμπέλη. Ένα απίστευτο οδοιπορικό όπου τα πραγματικά γεγονότα μπλέκονται με το μύθο. Ο ήρωας του βιβλίου θα ξεκινήσει την Οδύσσειά του από τη Λέσβο, θα βρεθεί στον Πειραιά αγωνιζόμενος να ζήσει σε μια παραγκούπολη, απ’ όπου θα φύγει και πάλι διωγμένος. Θα στεριώσει στην Άρτα του Μεσοπολέμου και θα ερωτευθεί μια Εβραιοπούλα. Η εμπλοκή του στην Αντίσταση θα τον οδηγήσει στο Νταχάου. Θα συναντήσει τον Νίκο Ζαχαριάδη και θα δώσει τη μάχη της επιβίωσης. Δεν θα επιστρέψει στην Ελλάδα, παρά αρκετά χρόνια αργότερα, για να κλείσει ο κύκλος της ιστορίας. Ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα που θυμίζει αληθινό χρονικό και καταφέρνει πολύ λιτά και συμπυκνωμένα να διατρέξει αυτά τα κρίσιμα χρόνια…
…Ο Αντώνης Κακαράς, από την πλευρά του, υπήρξε ο ίδιος πρωταγωνιστής των δύσκολων χρόνων. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, έτσι και στη συλλογή διηγημάτων Οι φρουροί της Συκαμινιάς δεν μασάει καθόλου τα λόγια του. Δεν ασχολείται να γίνει αρεστός σε κανέναν. Αναζητά την αλήθεια με πάθος, ακόμη κι αν πρόκειται για κάποιες σύντομες ιστορίες που συχνά μας οδηγούν στη γενέθλια γη, συχνά πρωταγωνίστρια των έργων του συγγραφέα. Όσο για τη Συκαμινιά; «…δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μουριά που παράγει συνήθως μούρα νόστιμα, μικρής διάρκειας ζωής από την κοπή τους και μετά. Εν προκειμένω θα μπορούσε να είναι οι ηθικές μας αξίες, οι παραδόσεις μας ως λαού, οι ιδιαιτερότητές μας, τα όνειρά μας, οι στόχοι και οι βλέψεις μας…». Ο Αντώνης Κακαράς είναι σίγουρα ένας από τους φρουρούς της…
Η Ιστορία και η μνήμη πρωταγωνιστούν και στο μυθιστόρημα της Αγγελικής Σμυρλή Η διάψευση (εκδ. Κέδρος). Ένα αναπάντεχο βιβλίο που μας παρουσιάζει την ιστορία της Κύπρου στον 20ό αιώνα μέσα από τα μάτια ενός Τουρκοκύπριου γιατρού. Αφορμή η ταυτοποίηση των οστών ενός παιδικού του φίλου, του Οδυσσέα που εκτελέστηκε κατά την περίοδο της τουρκικής εισβολής. Τα κόκαλα βρέθηκαν σε ομαδικό τάφο. Ο γιατρός Ορχάν με αυτή την αφορμή και την κηδεία που θα γίνει με καθυστέρηση τριών δεκαετιών προβληματίζεται για τα τι και τα πώς. Ο ίδιος οπαδός του Ντενκτάς, μέλος μαχητικών οργανώσεων της τουρκικής μειονότητας, θυμάται όλα τα γεγονότα από αυτή τη σκοπιά, αντλώντας -έστω και καθυστερημένα- τα συμπεράσματά του…
…Κι αφού βρισκόμαστε στους χρόνους της Ιστορίας, το επόμενο βιβλίο που διαβάζω είναι το Κάποτε στην Άρτα του Ελπιδοφόρου Ιντζεμπέλη. Ένα απίστευτο οδοιπορικό όπου τα πραγματικά γεγονότα μπλέκονται με το μύθο. Ο ήρωας του βιβλίου θα ξεκινήσει την Οδύσσειά του από τη Λέσβο, θα βρεθεί στον Πειραιά αγωνιζόμενος να ζήσει σε μια παραγκούπολη, απ’ όπου θα φύγει και πάλι διωγμένος. Θα στεριώσει στην Άρτα του Μεσοπολέμου και θα ερωτευθεί μια Εβραιοπούλα. Η εμπλοκή του στην Αντίσταση θα τον οδηγήσει στο Νταχάου. Θα συναντήσει τον Νίκο Ζαχαριάδη και θα δώσει τη μάχη της επιβίωσης. Δεν θα επιστρέψει στην Ελλάδα, παρά αρκετά χρόνια αργότερα, για να κλείσει ο κύκλος της ιστορίας. Ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα που θυμίζει αληθινό χρονικό και καταφέρνει πολύ λιτά και συμπυκνωμένα να διατρέξει αυτά τα κρίσιμα χρόνια…
…Ο Αντώνης Κακαράς, από την πλευρά του, υπήρξε ο ίδιος πρωταγωνιστής των δύσκολων χρόνων. Όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, έτσι και στη συλλογή διηγημάτων Οι φρουροί της Συκαμινιάς δεν μασάει καθόλου τα λόγια του. Δεν ασχολείται να γίνει αρεστός σε κανέναν. Αναζητά την αλήθεια με πάθος, ακόμη κι αν πρόκειται για κάποιες σύντομες ιστορίες που συχνά μας οδηγούν στη γενέθλια γη, συχνά πρωταγωνίστρια των έργων του συγγραφέα. Όσο για τη Συκαμινιά; «…δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μουριά που παράγει συνήθως μούρα νόστιμα, μικρής διάρκειας ζωής από την κοπή τους και μετά. Εν προκειμένω θα μπορούσε να είναι οι ηθικές μας αξίες, οι παραδόσεις μας ως λαού, οι ιδιαιτερότητές μας, τα όνειρά μας, οι στόχοι και οι βλέψεις μας…». Ο Αντώνης Κακαράς είναι σίγουρα ένας από τους φρουρούς της…
Κώστας Στοφόρος
Σχόλια
