Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί οι διαδικασίες ανάδειξης του 46ου αμερικανού προέδρου. Σε αυτή τη φάση δείχνει να προηγείται ο Μπάιντεν και ένα μεγάλο κομμάτι του λεγόμενου «προοδευτικού» και καλλιτεχνικού κόσμου, που τον στηρίζει ανοιχτά πλέον, κάνει λόγο για μεγάλη αλλαγή στην εξέλιξη των πραγμάτων τόσο σε ΗΠΑ όσο και σε όλο τον πλανήτη. Μπορεί να μην υιοθετούμε μια τέτοια άποψη –για το πόσο διαφορετικός θα είναι ο κόσμος αν επικρατήσει ο «δημοκρατικός» υποψήφιος–, η συζήτηση, όμως, σχετικά με μια σημαντική αλλαγή στην άλλη μερια του Ατλαντικού, έφερε εύκολα στο μυαλό τον Don McLean και το «American Pie».
Πλευρά Α΄: «Η μέρα που πέθανε η μουσική»
Ένας 22χρονος που κουράστηκε να ταξιδεύει με λεωφορεία, ένας 28χρονος που ήθελε περισσότερη ζέστη γιατί είχε ανεβάσει πυρετό και ένας 17χρονος που νόμιζε ότι διάλεξε τη σωστή πλευρά του νομίσματος, επιλέγουν να ταξιδέψουν με ένα μικρό τετραθέσιο αεροσκάφος από τη Mason City της Iowa στο Fargo της Βόρειας Ντακότα. Η απειρία του πιλότου σε συνδυασμό με την έντονη κακοκαιρία είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση του αεροπλάνου και το θάνατο των Buddy Holly, Big Bopper και Ritchie Valens. Την επόμενη μέρα, ο 14χρονος εφημεριδοπώλης, και μεγάλος φαν του Buddy Holly, θα διαβάσει τη σχετική είδηση στις εφημερίδες που κρατάει προς πώληση. Ήταν 3 Φλεβάρη 1959 (But February made me shiver / With every paper I’d deliver). Εδώ να σημειώσουμε πως το όνομα του αεροπλάνου δεν ήταν «American Pie», παρά την έντονη φημολογία που έχει επικρατήσει κατά καιρούς.
Στα 1970, ο Don McLean μπορεί να μην είναι ο 14χρονος λάτρης του rock ‘n roll της δεκαετίας του ‘50 και του Buddy Holly, που μοίραζε εφημερίδες. Έχει αφήσει τις σπουδές του για να αφοσιωθεί στη μουσική και έχει βιώσει έντονα τη δεκαετία του ‘60, τόσο σε προσωπικό επίπεδο αφού έχει χάσει τον πατέρα του, αλλά και ως μέλος μιας κοινωνίας που βιώνει μεγάλες αλλαγές στο πολιτικό αλλά και πολιτιστικό πεδίο. Παρόλα αυτά, δεν έχει ξεχάσει το εφηβικό του είδωλο και στο μπαρ Tin and Lint Company, στη Νέα Υόρκη γράφει το «American Pie». «Μέχρι το 1964 ο Buddy Holly ήταν τελείως ξεχασμένος. Εγώ όμως δεν τον είχα ξεχάσει. Πιστεύω πως αυτό το τραγούδι βοήθησε πολλούς να καταλάβουν ότι είχαν παραλείψει τη συνεισφορά του στη μουσική».
Το «American Pie» είναι επισήμως αφιερωμένο στον Buddy Holly, αλλά σίγουρα δεν αποτελεί ένα τραγούδι απλά για τον χαμό του. Πρόκειται για ένα μουσικό χρονικό το οποίο καταγράφει τη στροφή της αμερικανικής κοινωνίας από τα χρόνια της αθωότητας του ‘50 στην πιο άγρια και ανατρεπτική –πολιτικά και μουσικά– δεκαετία του ‘60.
Το αθώο και ανέμελο των εφηβικών του χρόνων διαπνέει τον τρόπο με τον οποίο ο McLean αφηγείται την πρόσφατη μουσική και πολιτική ιστορία της Αμερικής. Φανερώνει τη νοσταλγία για τα εφηβικά του χρόνια και τη μουσική που αγαπούσε. Μια μουσική που αποτελεί αφενός μέσο για να ξεχάσει τα προβλήματά του, αλλά και στόχο ο οποίος θα κατακτηθεί μέσα από κάποιο γυμνασιακό συγκρότημα.
Η «Αμερικανική Πίτα», την οποία αποχαιρετά στο ρεφρέν του τραγουδιού, δεν είναι άλλη από την αμερικανική μουσική της δεκαετίας του ‘50, η οποία συνδέεται στους στίχους και με το χαμό των τριών μουσικών στις αρχές του 1959, αλλά ταυτόχρονα είναι ένα αντίο στην «ήρεμη» δεκαετία ανάμεσα σε δυο πολέμους – τον Β’ Παγκόσμιο και το Βιετνάμ). Το ρεφρέν θα καταλήξει με τον στίχο «This will be the day that I die», αποτελώντας ευθεία αναφορά στον στίχο του Buddy Holly «that’ll be the day when I die».
Το «American Pie» είναι βιογραφικής φύσης –όπως έχει δηλώσει κι ο Don McLean– και μπορεί να ξεκινάει με τις αναμνήσεις από το θάνατο το Buddy Holly, αλλά στη συνέχεια περιγράφει την Αμερική όπως την είδε και τη φανταζόταν ο ίδιος
Τo «American Pie» κυκλοφόρησε σε single τον Οκτώβριο του 1970. Αξιοσημείωτη είναι η μεγάλη διάρκεια του τραγουδιού, αφού φτάνει τα 8.38″. Αυτή όμως, δεν στάθηκε εμπόδιο στο να βρεθεί στο Νο1 του Billboard100 και να παραμείνει on chart για 19 εβδομάδες. Ήταν μάλιστα το μεγαλύτερο σε διάρκεια τραγούδι που έφτασε ποτέ στην αμερικάνικη κορυφή. Κατά την παραγωγή των 45άρηδων δίσκων, όμως αναγκάστηκε να το χωρίσει σε δύο μέρη, ένα σε κάθε πλευρά, αν και οι μουσικοί παραγωγοί δεν είχαν πρόβλημα να το παρουσιάζουν στο ραδιόφωνο ολόκληρο.
Πλευρά Β΄: Χαρακτήρες και συμβολισμοί
Το «American Pie» είναι βιογραφικής φύσης –όπως έχει δηλώσει κι ο ίδιος– και μπορεί να ξεκινάει με τις αναμνήσεις από το θάνατο το Buddy Holly, αλλά στη συνέχεια περιγράφει την Αμερική όπως την είδε και τη φανταζόταν ο ίδιος. Το αντιμετωπίζει περισσότερο ως ένα μελοποιημένο ποίημα και αυτός είναι ο λόγος που δεν έχει μπει στη διαδικασία να το αναλύσει και να το εξηγήσει. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το «cast» του τραγουδιού να είναι ετερόκλητο και σε πολλές περιπτώσεις αμφισβητήσιμο.
Στην τρίτη στροφή κάνει άμεσες αναφορές στον Bob Dylan, ως τον γελωτοποιό (χαρακτήρας που πρωταγωνιστεί συχνά στα τραγούδια του Dylan) που φοράει το μπουφάν του «επαναστάτη χωρίς αιτία» James Dean, αλλά και στον Έλβις ως βασιλιά, στο πλευρό του οποίου βρίσκεται πιθανότατα ως «βασίλισσα»… ο Little Richard. Dylan και Dean αποτελούν άλλωστε τα πρώτα πρότυπα της δεκαετίας του ‘60 για την επαναστατημένη νεολαία, που «έκλεψαν» το στέμμα του Έλβις.
Κι αν τα παραπάνω μοιάζουν ξεκάθαρα, η συνέχεια είναι πιο αμφίσημη, με τον στίχο «And while Lenin read a book of Marx», να εγείρει ερωτηματικά για το αν η χρήση του είναι ρεαλιστική ή παραπέμπει στον John Lenon και τον Groucho Marx, οι οποίοι είχαν πάρει την ταμπέλα του μαρξιστή από το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Σε κάθε περίπτωση ο McLean αναγνωρίζει τη σχέση των νέων καλλιτεχνών με την Οκτωβριανή Επανάσταση και το στόχο τους για μια πολιτισμική επανάσταση στην Αμερική μέσω της μουσικής τους. Η ειδική αναφορά στον αντίκτυπο των Beatles, ως το κουαρτέτο από το (Candlestick) πάρκο είναι ξεκάθαρη και σύμφωνα με τον McLean, ήταν αυτοί που θα έπαιρναν τη θέση του Dylan.
Οι Beatles είχαν ένα πιο ιδεαλιστικό και φιλειρηνικό πρόσωπο, όμως το «Helter Skelter» ήταν αυτό που θα γινόταν o «πυροδότης» της αγριότητας του Manson, η οποία θα θεωρηθεί το τέλος της αθωότητας, και αυτό το τραγούδι στιχουργικά θα αποτελέσει τη γέφυρα για το πιο «άγριο» προφίλ των Rolling Stones και του Mick Jagger, οι οποίοι με τη σειρά τους θα αντικαταστήσουν τους Beatles. Με αυτό το τρόπο ολοκληρώνει την κριτική του στάση απέναντι στη βρετανική ροκ σκηνή που κατέκτησε τους Αμερικανούς φαν.
Μέσα σε όλη αυτή την «άσχημη κατάσταση» θα δει όμως «ένα κορίτσι που τραγουδά blues» και σε αυτήν εναποθέτει την αναγέννηση της αμερικανικής μουσικής σκηνής. Δυστυχώς, όμως τα νέα του κοριτσιού δεν είναι καθόλου ευχάριστα, καθώς η Janis Joplin, όχι απλώς θα φύγει νωρίς αλλά θα την ακολουθήσουν άμεσα ο Jimi Hendrix και ο Jim Morrison.
Έτσι, ο McLean θεωρεί πως αδειάζει το «ιερό μαγαζί», το θρυλικό δισκοπωλείο Filmore, οι νεκροί από τον πόλεμο του Βιετνάμ γίνονται όλο και περισσότεροι και τα όνειρα των παιδιών των λουλουδιών για ειρήνη και έναν άλλο κόσμο μένουν ανολοκλήρωτα.
«Και η μουσική πέθανε!» Ή και όχι…
