Δημοσιεύουμε στο παρόν φύλλο ένα άρθρο του γνωστού μας, από το Resistance Festival, Αλβανού διανοούμενου Φατός Λιουμπόνια σχετικά με τους λόγους της αντιπαράθεσης μεταξύ των Έντι Ράμα και Άλμπιν Κούρτι, πρωθυπουργών της Αλβανίας και του Κοσόβου αντίστοιχα. Σε αυτό ο Λιουμπόνια παρουσιάζει την πηγή της ισχύος του Ράμα και το πώς ο Κούρτι ενοχλεί τόσο τους εσωτερικούς πυλώνες της αλβανικής εξουσίας όσο και τους Δυτικούς υποστηρικτές της. Το άρθρο έχει, πιστεύουμε, ενδιαφέρον καθώς εξετάζει τα πρόσφατα γεγονότα από μια αφετηριακή σκοπιά διαφορετική αυτής που έχουμε καταγράψει στα τελευταία φύλλα του Δρόμου. Ξεχωριστά δημοσιεύουμε μια εξίσου ενδιαφέρουσα δήλωση του Φατός Λιουμπόνια με αφορμή την υπόθεση της δίωξης και φυλάκισης του Φρέντη Μπελέρη, εκλεγμένου δημάρχου της Χιμάρας.
Γ.Κ.
του Φατός Λιουμπόνια*
Στην Αλβανία, αλλά και στο Κοσσυφοπέδιο, η επικρατούσα ιδέα είναι ότι ο Έντι Ράμα είναι τόσο ισχυρός που αποφασίζει για τα πάντα. Αν δεχτούμε ότι είναι έτσι, τότε πρέπει να απαντήσουμε σε ένα άλλο ερώτημα: από πού αντλεί τη δύναμή του;
Αν αναζητήσουμε τη βάση ισχύος του Ράμα, πιστεύω ότι αυτή βρίσκεται στον ρόλο του ως διαμεσολαβητή μεταξύ τεσσάρων δυνάμεων, τις οποίες μεταφορικά θα παρομοίαζα με τα τέσσερα πόδια της πυραμιδοειδούς καρέκλας εξουσίας: 1) την οικονομική ισχύ των λεγόμενων ολιγαρχών, 2) τη δύναμη του οργανωμένου εγκλήματος, που σήμερα είναι ο κύριος επενδυτής στην αλβανική οικονομία, 3) τη δύναμη των ΜΜΕ, στην οποία έχουν επενδύσει ορισμένοι από τους πρώτους και τους δεύτερους, και τέλος, αλλά ίσως το πιο καθοριστικό, 4) τη δύναμη αυτών που αποκαλούμε στρατηγικούς μας εταίρους, των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Είναι αυτονόητο ότι αυτοί οι τέσσερις αντιπροσωπεύουν πελατειακά συμφέροντα ενσωματωμένα στη βάση της πυραμίδας, δηλαδή στην οικονομία, στην πολιτική και στην αλβανική κοινωνία.
Έτσι, ο Ράμα, ως αυταρχικός άρχων, παραμένει μέχρι σήμερα μόνος του στην κορυφή αυτής της πυραμίδας – διότι μέχρι σήμερα έχει αποκαλυφθεί ως ο ικανότερος μεσολαβητής στην εναρμόνιση και σύγκλιση των συμφερόντων αυτών των τεσσάρων δυνάμεων, πείθοντάς τους με τα λόγια και τις πράξεις του ότι τις υπηρετεί καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Και ότι, επιπλέον, αν ποτέ πέσει, αυτό θα πλήξει τα συμφέροντά τους. Το παιχνίδι που παίζει μέσω του παρεμβατισμού του στην κρίση μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας δεν μπορεί να γίνει κατανοητό παρά μόνο ως έργο μεσολαβητή για τη διατήρηση και την ενίσχυση των τεσσάρων δυνάμεων που τον κρατούν στην καρέκλα του. Επί του παρόντος, εργάζεται κυρίως για να αυξήσει την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ και της Ε.Ε. προς το πρόσωπό του, χρησιμοποιώντας το γεγονός ότι –στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία– επιδιώκουν ηρεμία και σταθερότητα στα Βαλκάνια… Εν τω μεταξύ, πράττοντας έτσι, ο Ράμα εργάζεται ταυτόχρονα για τα συμφέροντα που σχετίζονται με τα τρία εσωτερικά «πόδια» – τα οποία βλέπουν στον Ράμα όχι μόνο την εγγύηση των παράνομων κερδών τους στον αλβανικό χώρο, αλλά και την εγγύηση ότι, ισχυροποιούμενος, θα είναι πιο ικανός να τους προστατεύσει από κάποιο σοβαρό έξωθεν χτύπημα.
Μέλημα του Ράμα δεν είναι να υπερασπιστεί τον Κούρτι και τα συμφέροντα εκείνου του Κοσσυφοπεδίου που ψηφίζει τον Κούρτι, αλλά να τον ανατρέψει στο όνομα των συμφερόντων εκείνου του Κοσσυφοπεδίου και εκείνης της Αλβανίας που ελέγχεται από τα τρία εσωτερικά «πόδια» που υποστηρίζουν τον Ράμα
Ο Κούρτι συνιστά εμπόδιο στην επέκταση της εξουσίας του Ράμα
Ο Ράμα εργάζεται για την αποδυνάμωση ή και την απομάκρυνση του πρωθυπουργού Άλμπιν Κούρτι από την πολιτική σκηνή. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή ο Κούρτι αποτελεί εμπόδιο για την επέκταση της εξουσίας του Ράμα σε ολόκληρη την αλβανική περιοχή, δηλαδή όχι μόνο εντός του αλβανικού κράτους, αλλά ως επέκταση του συστήματος των τεσσάρων ποδιών και στο Κοσσυφοπέδιο. Πώς και γιατί ο Κούρτι αποτελεί εμπόδιο για τα τρία αλβανικά πόδια αυτού του συστήματος, το οποίο έχει παρακλάδια και στο Κοσσυφοπέδιο, ακόμη και στη Σερβία; Πρώτον, κέρδισε την εξουσία πολεμώντας την πολιτικοοικονομική τάξη η οποία, σε συνεργασία κυρίως με τον Ράμα, εργάστηκε στο Κοσσυφοπέδιο πάνω στο αλβανικό μοντέλο των τριών ποδιών. Δεύτερον, με τον τρόπο που κυβερνά μέχρι σήμερα, οι ολιγάρχες δεν κατάφεραν να τον εντάξουν στο στρατόπεδό τους, οπότε ο Κούρτι βρίσκει σχεδόν όλα τα ΜΜΕ εναντίον του. Ομοίως, φαίνεται ότι δεν έχει καμία σχέση με το οργανωμένο έγκλημα. Ο Κούρτι έχει εναντίον του τους υποτιθέμενους εταίρους του επειδή:
1) Όπως αποδείχθηκε ιδιαίτερα από την κρίση με τους Αμερικανούς, οι σχέσεις του με τους Δυτικούς εταίρους δεν είναι χτισμένες σύμφωνα με το μοντέλο της Αλβανίας – όπου οι πολιτικοί, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ο Ράμα, βάζουν πάντα τα συμφέροντα των εταίρων πάνω από τα συμφέροντα των Αλβανών (ας θυμηθούμε τις εθελοντικές προσφορές του Ράμα να φέρει στην Αλβανία τα χημικά όπλα της Συρίας, τους Ιρανούς Μουτζαχεντίν, τους Αφγανούς κ.ο.κ.).
2) Φαίνεται ότι δεν είναι τόσο εύκολο για τους πρεσβευτές να συμπεριφέρονται με τον Κούρτι όπως οι ξένοι αρμοστές που αντιμετωπίζουν τον ντόπιο πρωθυπουργό ως εκπρόσωπό τους.
3) Δεν φαίνεται να είναι διεφθαρμένος, ή να εμπλέκεται σε εγκλήματα πολέμου. Δηλαδή δεν μπορεί να εκβιαστεί με απειλές ότι θα ανακηρυχθεί persona non grata ή ότι μπορεί να φυλακιστεί.
Έτσι κατά τη διάρκεια της τελευταίας κρίσης, είτε επειδή επιδιώκει να γράψει μια άλλη σελίδα της αλβανικής ιστορίας, είτε απλώς επειδή έχει όλους τους προαναφερθέντες παράγοντες εναντίον του, ο Κούρτι στηρίζει την εξουσία του σε πολιτικές που ικανοποιούν το κοσοβάρικο εκλογικό σώμα, με αποτέλεσμα κάποιοι να τον θεωρούν λαϊκιστή. Φαίνεται ότι η επιλογή αυτή τον έκανε ακόμη πιο εχθρικό προς το Δυτικό σκέλος της καρέκλας του τετράποδου διαμεσολαβητή Ράμα. Και εδώ ο τελευταίος αδράχνει και πάλι την ευκαιρία να βγάλει τον αντίπαλό του από το παιχνίδι… Γιατί ο «ικανός διαμεσολαβητής» δεν συνεργάστηκε νωρίτερα με τον Κούρτι για το σχέδιο των Σερβικών Δήμων του Κοσσυφοπεδίου συζητώντας μαζί του, με τους εταίρους, ακόμη και με τον Βούτσιτς, αντί να βιαστεί να το συντάξει τις ημέρες της κρίσης και να το στείλει απευθείας στον Μακρόν και τον Σουλτς, χωρίς καν να ενημερώσει γι’ αυτό τον Κούρτι;
Γιατί ο Κούρτι δεν πρέπει να απομονωθεί και να εξαλειφθεί
Μέλημα του Ράμα δεν είναι να υπερασπιστεί τον Κούρτι και τα συμφέροντα εκείνου του Κοσσυφοπεδίου που ψηφίζει τον Κούρτι, αλλά να τον ανατρέψει στο όνομα των συμφερόντων εκείνου του Κοσσυφοπεδίου και εκείνης της Αλβανίας που ελέγχεται από τα τρία εσωτερικά «πόδια» που υποστηρίζουν τον Ράμα. Γι’ αυτό και η επίλυση της κρίσης πρέπει να προέλθει από αυτόν, τον μόνο αξιόπιστο Αλβανό εταίρο στα μάτια των εταίρων, ενώ ο Κούρτι πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ο αποσταθεροποιητικός παράλογος εθνικιστής, ο οποίος πρέπει να εξαλειφθεί ως μόνιμος κίνδυνος. Υπό μία έννοια, όντως ο Κούρτι είναι επικίνδυνος – για το σύστημα που κρατάει τον μεσολαβητή όρθιο χάρη στα τέσσερα πόδια που συγκροτούν την καρέκλα της αλβανικής εξουσίας.
Χωρίς να υποστηρίζω όλα όσα κάνει ο Κούρτι, και ενώ παίρνω υπόψη μου την άποψη που κυκλοφορεί σε πολλούς Αλβανούς διανοούμενους, ότι αύριο ο Κούρτι θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη δημοκρατία στο Κόσοβο, πιστεύω ότι σε γενικές γραμμές ο Κούρτι ενέργησε καλά. Επομένως, πρέπει να υποστηριχθεί. Ίσως να χρειάζεται να διορθωθεί σε κάποια σημεία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απομονωθεί και να εξαλειφθεί. Ένα από τα καλά πράγματα που έκανε: προκάλεσε την κρίση του συστήματος Ράμα-Θάτσι-Βούτσιτς-Εταίροι, που βασίζεται σε αυταρχικούς κυβερνήτες οι οποίοι εσωτερικά διατηρούνται στην εξουσία μέσω εγκληματικών ολιγαρχιών, και εξωτερικά μέσω αφελών, κυνικών ή διεφθαρμένων Δυτικών πολιτικών – οι οποίοι βλέπουν σε αυτούς τους αυταρχικούς άρχοντες έναν γρήγορο τρόπο να διευθετήσουν τα προβλήματά τους, αδιαφορώντας για το αν βαθαίνουν τα προβλήματα των λαών που υποφέρουν από τέτοια αυταρχικά καθεστώτα.
* Το παρόν κείμενο, που εδώ παρουσιάζεται με την άδεια του συγγραφέα ελαφρά συντετμημένο, πρωτοδημοσιεύθηκε στα αλβανικά στις 27/6/2023, κι έπειτα στη γαλλόφωνη έκδοση Le Courrier des Balkans. Οι μεσότιτλοι είναι της Σύνταξης.
Σχόλιο του Φατός Λιουμπόνια για τον Δρόμο :
Η υπόθεση του Μπελέρη και μια ερώτηση για το ελληνικό κράτος
Σε μια περίοδο που ο ευρωβουλευτής Κεφαλογιάννης, πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Σύνδεσης Ε.Ε.-Αλβανίας, δηλώνει ότι η υπόθεση της Χιμάρας είναι «ευρωπαϊκή», χωρίς σαφείς προειδοποιήσεις για επιπτώσεις, ο κ. Μπελιμπασάκης, σύμβουλος της Ελληνικής Πρεσβείας για Εμπορικά Θέματα, δηλώνει ότι «οι εταιρείες έχουν όρεξη και κεφάλαιο για να επεκταθούν στην Αλβανία και στην περιοχή»! Ο δε Ελλαδίτης υπουργός Εξωτερικών Γεραπετρίτης μιλά για το «αγκάθι Μπελέρη» δίπλα στα… λουλούδια των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Στο φόντο αυτό, ο Φατός Λιουμπόνια έγραψε για τον Δρόμο το ακόλουθο σχόλιο:
«Ο Αλβανός πρώην δικαστής στο Στρασβούργο, Λέντι Μπιάνκου, συγκρίνοντας τη δικαστική μεταρρύθμιση στην Πολωνία με την δικαστική μεταρρύθμιση στην Αλβανία, έχει επισημάνει τα δύο μέτρα και δύο σταθμά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Ενώ ο σκοπός και το αποτέλεσμα και των δύο είναι ίδιο (η αιχμαλώτιση της δικαιοσύνης από τη διοίκηση), παραδόξως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αντιδράσει με σφοδρή κριτική στην πολωνική μεταρρύθμιση (η Ε.Ε. έχει πρόσφατα επιβάλλει κυρώσεις στην Πολωνία), ενώ η αλβανική μεταρρύθμιση έχει αντιμετωπισθεί και συνεχίζεται να αντιμετωπίζεται ως μια ιστορία επιτυχίας χάρη στην προώθηση του εκκινητή της, του πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Πολλοί Αλβανοί, νιώθοντας στο πετσί τους τη νέα αλβανική δικαιοσύνη, ρωτάνε το εξής: Πώς είναι δυνατόν οι Δυτικοί να συμπεριφέρονται σε εμάς κόντρα στις αρχές και θεμελιώδεις αξίες του κράτους δικαίου; Είναι ένα ερώτημα που θα μπορούσε σωστά να τεθεί στο ελληνικό κράτος ως παλαιό μέλος της Ε.Ε., ιδίως μετά τη σύλληψη του υποψήφιου της Ελληνικής Μειονότητας Μπελέρη στη Χιμάρα δύο μέρες πριν τις εκλογές. Κάτι που συνιστά ένα αισχρό παράδειγμα –με τις διαδικασίες που ακολούθησαν παρά την έλλειψη ενοχοποιητικών στοιχείων– της χρήσης της δικαιοσύνης από τη διοίκηση για τον αποκλεισμό των πολιτικών αντιπάλων της. Η ερώτηση που προκύπτει για το ελληνικό κράτος είναι: Γιατί η Ελλάδα, που ως γειτονικό κράτος με την Αλβανία θα έπρεπε να είναι πολύ πιο πληροφορημένη, περίμενε την υπόθεση του Μπελέρη για να ανεβάσει τους τόνους σχετικά με την έλλειψη κράτους δικαίου στην Αλβανία, ενώ μέχρι σήμερα υπήρξε συνεργάτιδα με άλλες χώρες της Δύσης στην εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος, εξαιτίας του οποίου υποφέρει όχι μόνο η Ελληνική Μειονότητα, αλλά όλοι οι Αλβανοί;»
