Το νέο βιβλίο του Γιάννη Φαρσάρη «Σουσάμι άνοιξε – Τριάντα τρόποι για να απελευθερώσεις τη δημιουργικότητά σου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έσοπτρον, παρά τον τίτλο του δεν αποτελεί ένα ακόμη «εγχειρίδιο αυτοβοήθειας». Ευτυχώς!
Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει, «δεν περιέχει συμβουλές, λύσεις και συνταγές επιτυχίας, γιατί δεν πιστεύω ότι υπάρχουν. Ο µόνος τρόπος που λειτουργεί στη ζωή, είναι να τα μάθεις όλα µόνος σου από την αρχή, µε τον δύσκολο τρόπο: µε δοκιμές και λάθη»
Αυτό που πράγματι περιέχει κάνει το βιβλίο, είναι να μας ανοίγει πολλά παράθυρα σε νέες ιδέες, δυνατότητες και πρακτικές που πριν μερικά χρόνια απλώς δεν υπήρχαν.
Ο ίδιος ο συγγραφέας, εδώ και χρόνια έχει βάλει σε πράξη τις ιδέες του. Όντας καθηγητής πληροφορικής και γνώστης του διαδικτύου έχει δημιουργήσει την «Ανοικτή Βιβλιοθήκη» δίνοντας τη δυνατότητα σε αναγνώστες και συγγραφείς να έρθουν σε επαφή –χωρίς κόστος– με έναν τεράστιο πνευματικό πλούτο αν τους συνδέει.
Τη λογική που υπερασπίζεται το βιβλίο του την είχε υποστηρίξει και με το βιβλίο του «Φόβος κανένας» που είχε κυκλοφορήσει στην έντυπη μορφή με στήριξη των αναγνωστών και παράλληλα μπορούσε να το διαβάσει κανείς ελεύθερα στο διαδίκτυο.
Το «Σουσάμι άνοιξε» είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι, όπου ομολογώ πως έμαθα πολλά και ανακάλυψα άγνωστες πτυχές και δυνατότητες…
«Η δημιουργικότητα ξεκινά από μέσα σου, περνάει από το διαδίκτυο, αναμιγνύεται µε την ευφυΐα άλλων ανθρώπων και καταλήγει ξανά σε σένα»
Θίγεις πολλά θέματα στο νέο σου βιβλίο, που για το καθένα θα άξιζε μια χωριστή συζήτηση. Εσύ τι θεωρείς ως τον κεντρικό πυρήνα του;
Το βιβλίο μου «Σουσάμι άνοιξε» αποτελείται από 30 αυτοτελή κεφάλαια, που το καθένα καταπιάνεται μ’ έναν τρόπο για να μπορέσει κάποιος να απελευθερώσει τη δημιουργικότητά του στη ψηφιακή εποχή. Κεντρικός πυρήνας είναι η δημιουργική ελευθερία που προσφέρει ο ψηφιακός κόσμος και οι νέες δυνατότητες που προσφέρει. Είμαστε στο μέσο μιας κοινωνικής επανάστασης και χρειάζεται να κατανοήσουμε τις αλλαγές και να γίνουμε μέρος τους. Όλο το βιβλίο είναι γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο και η φιλοσοφία του βιβλίου συμπυκνώνεται σε μία φράση: Η δημιουργικότητα ξεκινά από μέσα σου, περνάει από το διαδίκτυο, αναμιγνύεται µε την ευφυΐα άλλων ανθρώπων και καταλήγει ξανά σε σένα.
Προτίμησες οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενά σου να είναι «έργα του Κοινού κτήματος της ανθρωπότητας». Γιατί αυτή η επιλογή;
Όλες οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενα είναι γκραβούρες ή ξυλογραφίες από βιβλία προηγούμενων αιώνων. Και εκτός από μοναδικά υπέροχες είναι και ελεύθερες πνευματικών δικαιωμάτων, δηλαδή μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε όπως θέλουμε, καθώς πρόκειται για έργα Κοινού κτήματος (Public Domain) της ανθρωπότητας. Δεν ακούγεται καταπληκτικό; Κοινό κτήμα της ανθρωπότητας, δηλαδή ο,τιδήποτε έχει δημιουργήσει ο ανθρώπινος νους στο πέρασμα των αιώνων, από την αρχαιότητα έως και πριν μερικές δεκαετίες. Είτε μιλάμε για τέχνη, είτε για επιστήμη, είτε για ο,τιδήποτε: Είναι δικό μας, είναι κληρονομιά μας, ανήκει πια σε όλους μας από κοινού.
Μιλάς για τους «αρτιβιστές». Μπορούν να υπάρξουν εκτός της συλλογικής δράσης; Πού τελειώνει η «μονάδα» και αρχίζει η «ομάδα»;
Έχει αποδειχθεί ιστορικά πως τα μεγαλύτερα κινήματα τέχνης και οι σημαντικότερες καλλιτεχνικές περίοδοι σχετίζονται με τη δημιουργία άτυπων ή οργανωμένων ομάδων καλλιτεχνών που ζουν στο ίδιο μέρος και συνεργάζονται στενά. Ως εμβληματικά παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε τους εικαστικούς καλλιτέχνες στη Μονμάρτη των αρχών του 20ού αιώνα, τη μουσική σκηνή του Μάντσεστερ, αλλά και παλαιότερα στην Αναγέννηση την άνθιση της ζωγραφικής και της γλυπτικής στη Ρώμη και στη Φλωρεντία. Μιλώντας σήμερα για αρτιβισμό και αντάρτικη δημιουργικότητα αναφερόμαστε σε δράσεις απροσδόκητες, αντισυμβατικές, διαδραστικές, που εμπεριέχουν πάντα ένα κοινωνικό μήνυμα. Ο καλλιτεχνικός ακτιβισμός χρησιμοποιεί τη δημιουργικότητα και την ανεξαρτησία που προσφέρει η τέχνη ως μέσο προώθησης αλλαγών και είναι πλέον εύκολο να οργανωθεί συνεργατικά μέσα από το διαδίκτυο, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς. Οι μικρές αυτοργανωμένες αυτές ομάδες είναι ικανές να διαχειρίζονται τον πολιτισμό καλύτερα από τους αντίστοιχους κρατικούς φορείς και τις ιδιωτικές εταιρείες.
Το ζήτημα των «πνευματικών δικαιωμάτων» που θίγεις είναι νομίζω δύσκολο και πολύπλοκο. Αν καταργούνταν πλήρως αυτά τα δικαιώματα, οι καλλιτέχνες πώς θα μπορούσαν να ζήσουν;
Το ζήτημα δεν είναι να καταργηθούν τα πνευματικά δικαιώματα, το ζήτημα είναι να μπορέσουν τα έργα των δημιουργών να μπορέσουν να απευθυνθούν αδιαμεσολάβητα στο κοινό τους. Η ψηφιακή εποχή έφερε μαζί της εργαλεία και δυνατότητες ώστε ο κάθε δημιουργός να δημιουργήσει τα δικά του κανάλια απευθείας επικοινωνίας και διάθεσης των έργων του. Με τον τρόπο αυτόν καρπώνεται και το σύνολο των χρημάτων που διαθέτει το κοινό, χωρίς μεσάζοντες. Η ανοικτή κουλτούρα που πρεσβεύουμε, προτείνει στους δημιουργούς να διαθέσουν ελεύθερα τα έργα τους ώστε να διαδοθούν όσο το δυνατό περισσότερο στον κόσμο και ταυτόχρονα έχει εφεύρει νέους δημιουργικούς τρόπους για να ενισχύονται οικονομικά, όσοι χρειάζονται χρήματα για μια νέα ιδέα. Στο βιβλίο υπάρχει ειδικό κεφάλαιο ακριβώς γι’ αυτό το ζήτημα των οικονομικών στην ανοικτή ψηφιακή εποχή.
Θα ήθελα να μας μιλήσεις και για τη δική σου δράση με την «Ανοιχτή Βιβλιοθήκη»…
Το εγχείρημα της Ανοικτής Βιβλιοθήκης (www.openbook.gr) είναι ότι σημαντικότερο έχω κάνει στη ζωή μου. Αποτελεί ένα αποθετήριο ελληνικών ψηφιακών βιβλίων που διανέμονται ελεύθερα και νόμιμα στο διαδίκτυο. Είναι είτε βιβλία παλαιότερα, ελεύθερα πνευματικών δικαιωμάτων (καθώς έχουν παρέλθει 70 έτη από τον θάνατο των δημιουργών τους), είτε σύγχρονα βιβλία που οι δημιουργοί τους έχουν επιλέξει να τα διαθέσουν ελεύθερα στο διαδίκτυο. Ξεκίνησα την Ανοικτή Βιβλιοθήκη το 2010 και σήμερα ο κατάλογός της περιλαμβάνει περισσότερα από 12.500 e-books και 2.000 ηχητικά βιβλία που ταξινομούνται σε 40 θεματικές κατηγορίες. Μα το πιο σημαντικό είναι πως έχει δημιουργηθεί γύρω από την Ανοικτή Βιβλιοθήκη μια άτυπη ομάδα εθελοντών που βοηθάει στην ανάπτυξη και τον εμπλουτισμό της.
ΣΕ ΠΛΑΙΣΙΟ
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Γιάννης Φαρσάρης ασχολείται ενεργά με τα Κοινά και την ελευθερία του Διαδικτύου και είναι συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1973 στην Ιεράπετρα Κρήτης και σπούδασε Επιστήμη Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και Εκπαίδευση Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Έχει δημιουργήσει την Ανοικτή Βιβλιοθήκη και συμμετέχει στην εκδοτική ομάδα του λογοτεχνικού περιοδικού Fractal. Ζει στο Ηράκλειο Κρήτης και εργάζεται ως καθηγητής Πληροφορικής.
