Του Γιώργου Παραλή*
Ζούμε σε μια εποχή που στην κοινωνία απλώνεται διάχυτα η απογοήτευση και η παραίτηση. Οι πολίτες δεν προσδοκούν και δεν περιμένουν τίποτε από κανέναν. Και η αποτυχία της «Πρώτη Φορά Αριστερά» έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στη συλλογική μας κατάθλιψη. Αν μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι, τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Σίγουρα δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε νέους σωτήρες. Αλίμονο στους λαούς που χρειάζονται ήρωες.
Δυστυχώς η Αριστερά και τα κόμματά της δεν φαίνονται σήμερα ικανά να δώσουν λύσεις στην παραπάνω κατάσταση. Εκτός από τις πολιτικές, διακρίνονται και οργανωτικές ελλείψεις. Το μοντέλο του κόμματος- οργάνωσης με την κάθετη δομή που συμμετέχει στα κινήματα και προσπαθεί να προσελκύσει υποστηρικτές, έχει κλείσει τον κύκλο του. Από την άλλη, τα αρχηγοκεντρικά-λαϊκίστικα κόμματα δεν δημιούργησαν ποτέ αξιόπιστη προοπτική. Ο εντεινόμενος πολυκατακερματισμός, αίτιο και αιτιατό της κρίσης του κομματικού συστήματος, αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τα προβλήματα.
Οι πολίτες, όμως, έχουν να ασχοληθούν με τη δική τους, πολυδιάστατη, κρίση: πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική. Ο κόσμος δεν εμπιστεύεται τους θεσμούς. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση οι νέοι δηλώνουν πως αυτό που ζούμε δεν είναι δημοκρατία! Αυτή είναι και η βασική αιτία της αποχής του κόσμου από την ενεργό πολιτική δράση και τις εκλογές. Όχι πως δεν υφίσταται ένα απολιτίκ κομμάτι, αλλά αυτό δεν είναι σε καμιά περίπτωση πλειοψηφικό, όπως βολεύεται πολύ το πολιτικό σύστημα να υποστηρίζει. Επίσης, ο κόσμος δηλώνει πως απεχθάνεται τους γραφειοκράτες του συνδικαλισμού. Βέβαια, έχει τις δικές του ευθύνες, που συνοψίζονται σε μια ιδιότυπη ανοχή και στην κομματοκρατία και στους εργατοπατέρες, καθώς πώς αλλιώς όλοι αυτοί επιβιώνουν συνεχώς παραμένοντας «στον αφρό»;
Δεν είναι καθόλου αριστερό να χαϊδεύουμε συνεχώς το λαό και να μην αναδεικνύουμε τις ευθύνες του. Προφανώς όχι για να κρύψουμε αυτές του συστήματος ή τις δικές μας. Αν δεν το κάνουμε αυτό, όμως, κινδυνεύουμε να λαϊκίσουμε. Και, ξέρετε, ο λαϊκισμός αποτελεί τον καλύτερο και συνεπέστερο σύμμαχο των ακροδεξιών μορφωμάτων. Να μη φτάσουμε, φυσικά, σε σημείο να καταντήσουμε ελιτιστές με απέχθεια προς οτιδήποτε λαϊκό.
Οφείλουμε να ξέρουμε κάθε φορά για τι ακριβώς μιλάμε. Ο λαός δεν αποτελεί ένα αδιαίρετο συλλογικό υποκείμενο, με μία ενιαία βούληση. Ούτε όλο αυτό μπορεί να εκφραστεί βρίσκοντας απλά το μέσο όρο. Άρα, οι συγκεκριμένες έννοιες πρέπει να προσδιορίζονται εννοιολογικά.
Συζητώντας όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμη, καταλήγουμε πάντα στα ίδια, παγιωμένα πια, ερωτήματα: Τι κάνουμε; Πώς προχωράμε; Μπορούμε να πιάσουμε το νήμα από την αρχή; Για να κατανικηθεί η απογοήτευση στις πλατιές μάζες θα πρέπει πρώτα να γίνουν ορατά σε αυτές βήματα βελτίωσης. Πρέπει να αλλάξουμε τα πάντα. Όπως είπα και παραπάνω, η κρίση εμπιστοσύνης και θεσμών είναι βαθύτατη και η ανασύνταξη θέλει δουλειά πολλή. Τα κόμματα να πάψουν να υπάρχουν χάριν των κομματικών στελεχών, ο συνδικαλισμός για τους εργατοπατέρες, οι βουλευτές για την παχυλή αποζημίωσή τους, οι πορείες ως αυτοσκοπός, οι απεργίες ως τουφεκιές στον αέρα. Όταν το Κίνημα δείχνει να μην τραβάει, οφείλουμε να τα δούμε όλα αυτά αλλιώς. Εκτός και αν αρκετοί είναι βολεμένοι στην παρούσα κατάσταση. Πάντα υφίσταται η δυνατότητα για κοινούς τόπους αρκεί να βγάλουμε τις παρωπίδες μας και αρκεί να έχουμε βούληση για ειλικρινή συζήτηση. Πρόσφατη, ενθαρρυντική, απόδειξη το κοινό εκλογικό μέτωπο της Αριστεράς στις φοιτητικές εκλογές. Από την άλλη δεν πρέπει να έχουμε για τους εαυτούς μας ή τη συλλογικότητά μας την εντύπωση ότι είμαστε οι Απόστολοι της μοναδικής αλήθειας στην οποία όλοι οι άλλοι οφείλουν, αργά ή γρήγορα, να προσχωρήσουν. Τέλος, ας μη μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι λαϊκές εξεγέρσεις ανά τον κόσμο έχουν εκδηλωθεί, ως επί το πλείστον, όταν ο λαός θεώρησε πως τα χειρότερα μόλις πέρασαν. Το ερώτημα είναι αν τα χειρότερα για εμάς έχουν περάσει;
*Ο Γιώργος Παραλής είναι οικονομολόγος-πολιτικός επιστήμονας
