Προεδρικές, βουλευτικές και δημοτικές εκλογές πραγματοποιούνται αύριο στη Γουατεμάλα, σε ένα κλίμα αντιπροσωπευτικό της κατάστασης που επικρατεί σε όλη την Κεντρική Αμερική υπό τη θανατερή σκιά των ΗΠΑ. Όμως οι μισοί προεδρικοί υποψήφιοι, περιλαμβανομένων και κάποιων φαβορί, είναι ήδη εκτός κούρσας. Αιτία, η βροχή αποκαλύψεων (ή, μάλλον, αλληλοκαρφωμάτων) για εμπλοκή τους σε υποθέσεις διαφθοράς και κοινού εγκλήματος. Σε αυτή τη χώρα που γνώρισε μια ενορχηστρωμένη από τις ΗΠΑ γενοκτονία των ιθαγενών Μάγια τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα (200.000 δολοφονημένοι και 40.000 «εξαφανισμένοι» σύμφωνα με τον ΟΗΕ), ακολούθησε ένας δήθεν εκδημοκρατισμός λατινοαμερικάνικου τύπου: οι παραστρατιωτικοί, οι ελίτ και οι ναρκομαφίες, υπό την υψηλή εποπτεία της αμερικάνικης πρεσβείας, φόρεσαν κουστούμια και διατήρησαν τον ασφυκτικό έλεγχό τους επί του εξαγορασμένου πολιτικού προσωπικού.
Έτσι η διαφθορά χτυπά κόκκινο, ενώ την ίδια στιγμή οι φτωχές λαϊκές μάζες, με πρώτους τους ιθαγενείς (πολίτες Β΄ κατηγορίας, κι ας αποτελούν την πλειοψηφία των 17 εκατομμυρίων Γουατεμαλτέκων), λιμοκτονούν. Και οι κινητοποιήσεις τους αντιμετωπίζονται με γκλομπ και σφαίρες αστυνομικών και παρακρατικών, που είναι υπεύθυνοι για δεκάδες νεκρούς στις τάξεις όσων αγωνίζονται στα χρόνια της «δημοκρατίας». Σε αυτό το φόντο εντάθηκαν τα αμοιβαία μαχαιρώματα μεταξύ των παραδοσιακών κομμάτων που διεκδικούν τη διαχείριση της ολιγαρχικής εξουσίας. Πρώτο σημαντικό «θύμα» ήταν ο κεντροδεξιός Μάριο Εστράδα, που αποκλείστηκε από υποψήφιος όταν οι αντίπαλοί του αποκάλυψαν βίντεο στο οποίο συνομιλεί με εκπροσώπους μεξικάνικου ναρκοκαρτέλ, ζητώντας τους να χρηματοδοτήσουν την καμπάνια του και να δολοφονήσουν ανθυποψηφίους του(!) με αντάλλαγμα να διασχίζουν ελεύθερα τη Γουατεμάλα όταν εκλεγεί πρόεδρος…
Συμφωνούν μόνο στην τρομοκράτηση των ιθαγενών
Ακολούθησαν εκδικητικές διαρροές που έθεσαν εκτός κούρσας και αντιπάλους του Εστράδα – μεταξύ των οποίων την κεντροαριστερή Τέλμα Αλντάνα (δεν μπόρεσε να εξηγήσει πού βρήκε χρήματα για να αγοράσει ένα μέγαρο στο κέντρο της πρωτεύουσας όταν ήταν γενική εισαγγελέας…) και την Ζούρι Ρίος, κόρη ενός από τους πρώην δικτάτορες της Γουατεμάλας. Στα πλαίσια αυτού του εκτός ελέγχου πλέον εμφυλίου του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού, δεκάδες ακόμη υποψήφιοι στις προεδρικές, βουλευτικές και δημοτικές εκλογές έχουν αποκλειστεί ή και συλληφθεί στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για συμμετοχή τους σε εγκλήματα. Ακόμη και ο απερχόμενος πρόεδρος, ο ηθοποιός Τζίμι Μοράλες, που εκλέχθηκε το 2015 υποσχόμενος να πατάξει τη διαφθορά*, είναι υπόδικος για υπεξαίρεση δημόσιου χρήματος. Με πολλά φαβορί να έχουν αποκλειστεί, η «κεντρώα» Σάντρα Τόρες προηγείται τώρα στις δημοσκοπήσεις για τον πρώτο γύρο, αλλά με χαμηλό ποσοστό (22-24%).
Υπάρχει όμως και κάτι στο οποίο συμφωνούν τα αλληλοσπαρασσόμενα συστημικά κόμματα και οι σκοτεινοί πάτρωνές τους: είναι η εκστρατεία τρομοκράτησης και εξόντωσης των ιθαγενών και αριστερών αντιπάλων τους. Μονάχα το MLP (Κίνημα για την Απελευθέρωση των Λαών – ιδρύθηκε πρόσφατα από κινήματα φτωχών χωρικών) μετρά πέντε υποψηφίους του δολοφονημένους από «αγνώστους» τις τελευταίες μέρες. Η Τέλμα Καμπρέρα, ιθαγενής Μάγια και προεδρική υποψήφια του MLP (βλ. φωτογραφία), δέχεται καθημερινά απειλές δολοφονίας… «Αγωνιζόμαστε για τις κοινότητές μας, για τους φτωχούς. Απαιτούμε την εθνικοποίηση του φυσικού πλούτου και της ηλεκτρικής εταιρίας, ώστε να πάψουν να μας ληστεύουν οι ολιγάρχες και οι ξένοι. Θέλουμε να έχει ο λαός το δικαίωμα να ανακαλεί τους εκλεγμένους εκπροσώπους του όταν αυτοί παύουν να τον υπηρετούν ή μπλέκονται στη διαφθορά» έλεγε μεταξύ άλλων η Καμπρέρα σε προχθεσινή ομιλία της – λόγια που εξηγούν το μίσος των ελίτ για το MPL. Στο στόχαστρο των παρακρατικών και των μαφιόζων μπαίνουν βέβαια και άλλα προοδευτικά κόμματα, όπως το Winaq («Λαός» στη γλώσσα των ιθαγενών Κίτσε) και το URNG (μετεξέλιξη του ιστορικού αντάρτικου), τα οποία ζητούν τον σεβασμό της ειρηνευτικής συμφωνίας του 1996 μεταξύ των ιθαγενών ανταρτών και της κυβέρνησης – μια συμφωνία που περιλάμβανε μέτρα κοινωνικής πολιτικής και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που ποτέ δεν εφαρμόστηκαν.
