Σε αναμονή κοινής πρωτοβουλίας από κινήσεις πολιτών
του Βασίλη Ξυδιά
Το «από τα πάνω» σάλπισμα για συνταγματική αναθεώρηση πυροδότησε την αντίστοιχη ενεργοποίηση «από τα κάτω». Αναμένεται μέσα στις επόμενες ημέρες η εκδήλωση κοινής πρωτοβουλίας διαφόρων κινήσεων πολιτών που ασχολούνται με το ζήτημα της αλλαγής Συντάγματος (Πρωτοβουλία για Ριζική Συνταγματική Αλλαγή, Πολιτεία 2.0, Δημοκρατία & Δημοψήφισμα κ.ά.). Κεντρικός στόχος είναι η αλλαγή συντάγματος με τη συμμετοχή του λαού-των πολιτών.
Τι ακριβώς σημαίνει αυτό μένει να το δούμε, διότι το φάσμα των συζητούμενων απόψεων είναι αρκετά ευρύ. Οι πιο μετριοπαθείς από τις κινήσεις αυτές περιορίζονται στο θεσμικό πεδίο, δεν αμφισβητούν την υφιστάμενη διαδικασία αναθεώρησης, και επιζητούν το συναινετικό άνοιγμα του πολιτικού συστήματος σε μορφές διαβούλευσης που θα κάνουν εφικτή τη συμμετοχή των πολιτών στον έναν ή τον άλλο βαθμό. Υπάρχουν όμως και άλλες, πιο ριζοσπαστικές απόψεις, που συνδέουν ρητά τη συνταγματική αλλαγή με την ανατροπή του πολιτικού συστήματος και κινούνται έξω από τα όρια της προβλεπόμενης διαδικασίας αναθεώρησης. Σ’ αυτήν την περίπτωση το ζητούμενο είναι ένα νέο Σύνταγμα που θα προκύψει από το λαό και όχι από τους εκπροσώπους του πολιτικού συστήματος.
Πάντως, παρά τις διαφορετικές αυτές απόψεις, το κλίμα στις συνεννοήσεις είναι ιδιαίτερα θετικό και θεωρείται βέβαιο πως θα προκύψει μια κοινή πλατφόρμα που θα εκφράζει όλους.
Ή να υπερασπιστούμε το Σύνταγμα του 1975;
Υπάρχουν και αντίθετες φωνές που λένε ότι υπό τις παρούσες συνθήκες και υπό τους παρόντες κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς οποιαδήποτε αναθεώρηση του Συντάγματος θα είναι για κακό, επομένως η κοινωνία και οι πολίτες οφείλουν να είναι αρνητικοί σε κάθε μορφή νομιμοποίησης του συντάγματος που θα προκύψει.
Ο Δημήτρης Μπελαντής προειδοποιεί πως πάμε προς μια «φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δικτατορία» και συμπεραίνει πως μετά απ’ αυτά «κάθε σκέψη για ριζοσπαστική ή αριστερή αναθεώρηση οφείλει, σεβόμενη τον πραγματικό συσχετισμό δύναμης, να σταματήσει πάραυτα». «Κάτω τα χέρια -λέει- από το αστικό Σύνταγμα του ‘75 … κάτω τα χέρια από τις κατακτήσεις μας». (Από τη σελίδα του στο Facebook).
Στην ίδια λογική κινείται ήδη από τον Οκτώβριο 2015 και ο δικός μας εδώ, Ζαχαρίας Ρουστάνης: «Το Σύνταγμα μόνο μας έχει απομείνει ως ύστατος θεματοφύλακας και σταθερό σημείο αναφοράς όλων των πολιτών, των κοινωνικών τάξεων και των θεσμών, η δε άλωσή του θα σημάνει την πλήρη και ανεξέλεγκτη διάχυση και επικράτηση του νεοφιλελευθερικού κανιβαλισμού σε όλους τους τομείς της κοινωνικής μας ζωής.» (Συνταγματικό Ζάλογγο, Δρόμος 17/10/2015).
Θετική αντεπίθεση
Κατά τη γνώμη μου το ερώτημα που μάς τίθεται δεν είναι να επιλέξουμε μεταξύ ενός καλύτερου κι ενός χειρότερου Συντάγματος. (Έτσι κι αλλιώς, κανείς δεν θα μας ρωτήσει). Το ερώτημα για μας είναι τι θέση έχει το ζήτημα του Συντάγματος και της ενδεχόμενης συνταγματικής αναθεώρησης στην πορεία ανατροπής του σημερινού πολιτικού συστήματος. Από την άποψη αυτή, η υπεράσπιση από θέση οπισθοφυλακών του σημερινού Συντάγματος είναι αδιέξοδη και χαμένη από χέρι.
Ο συσχετισμός είναι πράγματι άσχημος, αλλά το στρατηγικό ερώτημα είναι πέρα από το δίλημμα «άμυνα ή επίθεση». Το κλειδί για την ανάταξη είναι θετικό και πειστικό όραμα διεξόδου, το οποίο, όπως θα περιλαμβάνει διάφορα βασικά ζητήματα (διεθνής αναπροσανατολισμός της χώρας, παραγωγική ανασυγκρότηση κ.λπ.), έτσι θα πρέπει να δίνει και ένα ριζικά νέο θεσμικό πλαίσιο ουσιαστικοποίησης της δημοκρατίας (δηλαδή ένα νέο Σύνταγμα που θα βγει από το λαό). Το αν υπάρχουν ή πώς θα υπάρξουν οι συσχετισμοί για κάτι τέτοιο είναι άλλο θέμα (ζήτημα στρατηγικής και σχεδίου μάχης). Σε κανέναν όμως τομέα δεν μπορεί πλέον να υπάρξει αντίσταση του λαού μόνο από θέσεις «υπεράσπισης» του υπάρχοντος.
