Το δημοψήφισμα για την τροποποίηση του ρωσικού Συντάγματος, που είχε προαναγγείλει ο Πούτιν στις αρχές του χρόνου, πραγματοποιήθηκε. Και το αποτέλεσμα, που έγινε γνωστό προχθές, ήταν σαφές: το 78,6% των ψηφοφόρων επέλεξε το «Ναι». Η εξέλιξη αυτή ενέχει ένα συμβολισμό που ίσως να είναι σημαντικότερος και από αυτή καθαυτή τη συνταγματική αλλαγή, η οποία δίνει στον 67χρονο σήμερα Πούτιν το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα και σε επόμενες και μεθεπόμενες προεδρικές εκλογές – πράγμα που πρακτικά μεταφράζεται στη δυνατότητα να συνεχίσει να κυβερνά τη Ρωσία για 16 ακόμη χρόνια. Ο συμβολισμός αφορά την «ευταξία» και «συναίνεση» που επικρατεί στη Ρωσία σε σύγκριση με τα όσα συμβαίνουν σε μια Δύση που βρίσκεται σε αποδρομή, καθώς οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. βιώνουν μια δίχως προηγούμενο πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση.
Παρά τη δυσαρέσκεια που αυξήθηκε κατακόρυφα όταν ο Πούτιν επιχείρησε να βάλει χέρι στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των Ρώσων (και ενισχύθηκε από την πανδημία και ένα νέο γύρο οικονομικής κρίσης), ο Ρώσος πρόεδρος κατάφερε να ανακάμψει ελισσόμενος: για να κατευνάσει τη λαϊκή του βάση και να ξανακερδίσει την υποστήριξή της ενέταξε και φιλολαϊκά μέτρα στις μεταρρυθμίσεις που ζητούσε να εγκριθούν με το δημοψήφισμα. Έτσι, κατοχυρώνεται πλέον συνταγματικά η υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει ότι ο κατώτερος μισθός θα είναι τουλάχιστον ίσος με το ελάχιστο εισόδημα που απαιτείται για αξιοπρεπή διαβίωση (δηλαδή πάνω από το όριο της φτώχειας). Επίσης συνταγματικά κατοχυρώνεται η τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων σε τακτική βάση.
Με έναν παράδοξο συνδυασμό παραχωρήσεων και ενίσχυσης των εξουσιών του, μαζί με την υιοθέτηση «δημοφιλών κοινωνικών αιτημάτων», ο Ρώσος πρόεδρος εδραιώνει περαιτέρω τη θέση του – και συνακόλουθα το διεθνές κύρος της Ρωσίας
Ευρεία τροποποίηση του Συντάγματος
Από τις υπόλοιπες τροποποιήσεις, πέραν της δυνατότητας του Πούτιν να είναι πρόεδρος… όσο θέλει, αξίζει να σημειωθούν οι εξής:
► Η διακήρυξη της υπεροχής του ρωσικού Συντάγματος σε σχέση με τη «διεθνή νομιμότητα» (κάτι που έχουν ήδη υιοθετήσει εδώ και καιρό οι ΗΠΑ, μη αναγνωρίζοντας το δικαίωμα θεσμών όπως τα διεθνή δικαστήρια να κρίνουν Αμερικανούς πολίτες).
► Η ενίσχυση των δικαιωμάτων της Δούμας όσον αφορά την έγκριση του πρωθυπουργού, αναπληρωτών πρωθυπουργών και υπουργών, καθώς και η αναβάθμιση του Συμβουλίου του Κράτους (άλλη μια παραχώρηση του Πούτιν ώστε να αποσείσει τις κατηγορίες περί αυταρχισμού – αλλά και προληπτική ενέργεια ώστε να εξακολουθήσει να ασκεί επιρροή μέσω των βουλευτών του ακόμη κι αν δεν είναι μελλοντικά πρόεδρος).
► Η απαγόρευση να εκλέγεται πρόεδρος κάποιος που στο παρελθόν είχε μόνιμη κατοικία στο εξωτερικό ή διατηρούσε ξένη υπηκοότητα, και η υποχρέωση να ζει στη Ρωσία τουλάχιστον 25 χρόνια πριν βάλει υποψηφιότητα (έτσι αποκλείεται η δυνατότητα ολιγαρχών και άλλων να απειλήσουν έστω και θεωρητικά τη θέση του Πούτιν).
► Η ενίσχυση του προεδρικού ελέγχου επί του Συνταγματικού και του Ανώτατου Δικαστηρίου, καθώς και επί της ηγεσίας των αστυνομικών και λοιπών σωμάτων ασφαλείας.
► Η απαγόρευση του γάμου ομοφύλων, η δήλωση «πίστης στον Θεό», η διακήρυξη ότι η Ρωσία αποτελεί συνέχεια της ΕΣΣΔ και θα καταπολεμά τη «διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας» για το ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κ.λπ.
Δεν αρκεί να γελά κανείς με τα δυτικά χάλια…
Με αυτόν τον παράδοξο συνδυασμό παραχωρήσεων και ενίσχυσης των εξουσιών του, μαζί με την υιοθέτηση των «δημοφιλών αιτημάτων της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας» που περιγράφονται στο τελευταίο σημείο, ο Ρώσος πρόεδρος εδραιώνει περαιτέρω τη θέση του – και συνακόλουθα το διεθνές κύρος της Ρωσίας ως δύναμης που διακρίνεται για τη σταθερότητά της. Οι αντιδράσεις των Δυτικών ήταν εύλογα πικρόχολες: «Το αποτέλεσμα ήταν νοθευμένο», ισχυρίζεται ο βρετανικός Guardian, επικαλούμενος «ανεξάρτητες» δημοσκοπήσεις της… αντιπολίτευσης. Η δε Washington Post υποστηρίζει ότι η νίκη του Πούτιν «υποδηλώνει στασιμότητα, όχι ισχύ». Γιατί; Διότι, σύμφωνα με την… ναυαρχίδα της εγκυρότητας, «επικρατεί επειδή δεν υπάρχει κανείς να τον αντικαταστήσει».
Θα μπορούσε κάποιος κακεντρεχής να παρατηρήσει ότι όλοι οι Δυτικοί ηγέτες θα σκότωναν για να έχουν τέτοια «στασιμότητα». Θα μπορούσε και να ειρωνευτεί την όλο και λιγότερο πειστική δυτική προπαγάνδα, που π.χ. πρόσφατα «αποκάλυψε» ότι ο Πούτιν χρηματοδοτεί και εξοπλίζει τους Ταλιμπάν για να χτυπούν τους Αμερικάνους – λες και οι Ταλιμπάν χρειάζονταν ρωσική ενθάρρυνση για να συνεχίσουν την αγαπημένη τους ασχολία! Όμως δεν αρκεί να γελά κανείς με τα χάλια του δυτικού στρατοπέδου: όσο δεν αναδύεται ένα ανεξάρτητο πολιτικό και κοινωνικό ρεύμα σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, πολλοί θα πέφτουν ξανά και ξανά στον πειρασμό να επιλέξουν το οποιοδήποτε μικρότερο κακό. Πράγμα που συμβάλλει καθοριστικά στη διαιώνιση του φαύλου κύκλου…
