Εναλλακτικές πολιτικές, το όραμα για τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Του Νίκου Χουντή
1. Η επέτειος των 30 χρόνων από την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έρχεται σε μια στιγμή που τόσο η πορεία της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, όσο και το ίδιο το πείραμα της Ενωμένης Ευρώπης, αμφισβητούνται έντονα, υπό το βάρος της εντεινόμενης πολιτικής και οικονομικής κρίσης που μαστίζει όλη την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Υπό αυτή την έννοια, θεωρώ ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή, τόσο για τη χώρα, όσο και για την Αριστερά, να ξεκινήσει μια εις βάθος ανάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτικών της, της πορείας της Ελλάδας σε αυτή τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με ένα γόνιμο διάλογο για τις εναλλακτικές στρατηγικές που θα μπορούσε η Αριστερά να αναπτύξει σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
3. Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης από τους ηγέτες της Ε.Ε. κρίνεται, εκ του αποτελέσματος, αποτυχημένη, ενώ η εφαρμογή των λεγόμενων Μνημονίων, που έκαναν πράξη τη διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης σε μια σειρά από χώρες, έφερε τα αντίθετα, από τα αναμενόμενα, αποτελέσματα. Στην Ελλάδα, οι ακραίες μειώσεις μισθών και συντάξεων, οι αλόγιστες περικοπές κρατικών δαπανών, οι ιδιωτικοποιήσεις και τα χαράτσια, αντί να μειώνουν το έλλειμμα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης, τα έχουν αυξήσει.
Σύμμαχος των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων στην προσπάθειά τους να αντιστρέψουν την εικόνα της πραγματικότητας, να βγάλουν λάδι τους πραγματικούς υπαίτιους της κρίσης και να φορτώσουν όλα τα βάρη στις δυνάμεις της εργασίας, είναι το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, το οποίο τόσο πολύ είχε ενισχυθεί οικονομικά, θεσμικά, πολιτικά όλα τα προηγούμενα χρόνια, κυρίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, είναι αυτό που με τις φούσκες που δημιουργούσε και με το καθεστώς αδιαφάνειας και ημι-ανομίας μέσα στο οποίο λειτουργεί, οδήγησε στην κρίση των ακινήτων και των δομημένων ομολόγων. Είναι αυτό που οδήγησε στην κρίση χρέους της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας και τώρα πρωτοστατεί στη νεοφιλελεύθερη επίθεση ενάντια στις εργαζόμενες τάξεις, αλλά και δίνει τη δική του μάχη για τη διατήρηση των προνομίων του, με χαρακτηριστικότερο τον «κανόνα» της ιδιωτικοποίησης των κερδών και της κοινωνικοποίησης των ζημιών των τραπεζών.
Είναι εμφανές, επομένως, ότι οι νεοφιλελεύθερες δυνάμεις όχι μόνο δεν αναπτύσσουν μια τακτική άμυνας απέναντι στους κύριους ανταγωνιστές τους, που είναι οι εργαζόμενες τάξεις και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, αλλά κάνουν την κρίση ευκαιρία και εξαπολύουν την πιο άγρια και βίαιη επίθεση απέναντι στο εργατικό κίνημα, τις δημοκρατικές και κοινωνικές κατακτήσεις, στο επίπεδο διαβίωσης του πληθυσμού, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
4. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η απάντηση των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων πήρε τη μορφή της ενίσχυσης της διακυβέρνησης του ευρώ, δηλαδή, της αυστηροποίησης του πλαισίου του κοινού νομίσματος. Αυτό έγινε μέσω της: α) Οικονομικής διακυβέρνησης που θέτει αυτόματες ποινές και κυρώσεις σε όποια κράτη-μέλη του ευρώ ξεπερνούν τα όρια του 3% για το έλλειμμα και 60% για το χρέος, β) του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, μέσω του οποίου όλοι οι εθνικοί Προϋπολογισμοί θα πρέπει πρώτα να περνούν από τον έλεγχο και την έγκριση της Κομισιόν και του Συμβουλίου και γ) του Συμφώνου για το Ευρώ, το οποίο δεσμεύει πολιτικά τα κράτη-μέλη του ευρώ -και όχι μόνο- στην κατεύθυνση της τόνωσης της ανταγωνιστικότητας, μέσω της «κινεζοποίησης» των οικονομιών τους, της μείωσης των μισθολογικών απολαβών στο όνομα της παραγωγικότητας, της μείωσης των ορίων συνταξιοδότησης κ.λπ.
Η καταδίκη, όμως, της Ευρωζώνης σε μια μακροχρόνια λιτότητα, όπως προωθείται από τη «νέα» ΟΝΕ που δημιουργείται, δεν είναι το μόνο μέσο το οποίο χρησιμοποιείται για να επιβληθεί η κυριαρχία του κεφαλαίου και της νεοφιλελεύθερης λογικής. Αυτή τη φορά χτυπιέται με περισσότερη σφοδρότητα η ίδια η δημοκρατία και η αξία της πολιτικής, οι οποίες αποτελούν πλέον για το σύστημα περιττές κατακτήσεις, χρονοβόρες διαδικασίες και ως ένα βαθμό, επικίνδυνες εναλλακτικές πολιτικής διαχείρισης της κρίσης. Τέτοιο είναι πλέον το μίσος, αλλά και ο φόβος των ισχυρών της Ε.Ε. απέναντι στη δημοκρατία και τη λαϊκή νομιμοποίηση, που ακόμα και τις δικές τους Συνθήκες, τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, που για τα μάτια του κόσμου προέβλεπε κάποιες δημοκρατικές δικλίδες ασφαλείας, καταπατούν στο όνομα της νεοφιλελεύθερης και γερμανικής πειθαρχίας.
Έτσι, στην πρόσφατη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αποφασίστηκε η αλλαγή άρθρων της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη χρήση «Διεθνούς Συμφωνίας», αντί να επιλεγεί η αναθεώρησή της με τη συνήθη διαδικασία που απαιτεί περισσότερο χρόνο και τη συμμετοχή, τόσο του Ευρωκοινοβουλίου όσο και εκπροσώπων των εθνικών κοινοβουλίων και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών.
5. Μπαίνουμε, δηλαδή, σε μια νέα περίοδο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου οι παλαιότεροι διαχωρισμοί και ανταγωνισμοί (ευρωπαϊστές εναντίον ατλαντιστών) μεταλλάσσονται υπό την πολιτική και οικονομική κυριαρχία της Γερμανίας και λιγότερο της Ολλανδίας, της Αυστρίας και της Φινλανδίας. Αυτή η νέα περίοδος χαρακτηρίζεται πολιτικά από την υποβάθμιση όλων των δημοκρατικών και αντιπροσωπευτικών θεσμών, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και οικονομικά από την επιβολή ενός και μόνο μοντέλου που θα βασίζεται στη γνωστή παράλογη συνταγή του ΔΝΤ. Τόνωση των εξαγωγών πάση θυσία, μείωση εργατικού κόστους, κατάργηση συλλογικών διαπραγματεύσεων, απορρύθμιση αγορών και ιδιωτικοποιήσεις.
6. Απέναντι σε αυτή την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων, της λιτότητας και της δημοσιονομικής τρομοκρατίας, υπό την κυριαρχία της Γερμανίας, η εναλλακτική δεν μπορεί παρά να είναι η ανατροπή της «οικονομίας των ισχυρών και των κερδών» και η οικοδόμηση της «οικονομίας των αναγκών και της δημοκρατίας». Μιας οικονομίας που θα συνδυάζει τόσο την εξυπηρέτηση των βασικών κοινωνικών αναγκών μιας χώρας, όσο και το δημοκρατικό έλεγχο και διαχείριση αυτής.
Ενώ αυτός ο στόχος βρίσκει την Αριστερά στο σύνολό της σύμφωνη, οι διαφωνίες αρχίζουν να αναδύονται στον τρόπο και στα μέσα (πολιτικά, οικονομικά και επικοινωνιακά) που θα χρησιμοποιηθούν, ούτως ώστε να οικοδομηθεί η οικονομία των αναγκών και να αποκτήσει νικηφόρα χαρακτηριστικά ο αγώνας μας.
Σήμερα είναι περισσότερο από αναγκαία η κοινή δράση των αριστερών δυνάμεων για την απόκρουση αυτής της επίθεσης και η στήριξη των κοινωνικών αγώνων και των κινημάτων. Η έμπνευση και το σχέδιο για την ανατροπή του καπιταλισμού, για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα.
