Μετά από 7 χρόνια πλήρους διακοπής των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, αλλά κυρίως μετά από μια μεγάλη περίοδο έντονων αντιπαραθέσεων σε Συρία και Λίβανο και ενός πολέμου δι’ αντιπροσώπων που μαίνεται ακόμα στην Υεμένη, η Τεχεράνη και το Ριάντ συμφώνησαν να βάλουν τέλος στην «πολιτική της μέγιστης πίεσης» μεταξύ τους, και να επενδύσουν στη διπλωματία ως μέσο ειρηνικής επίλυσης των διαφορών τους. Ήταν με πρωτοβουλία της Κίνας και προσωπική εμπλοκή του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ που πραγματοποιήθηκε η σχετική τριμερής συνάντηση στο Πεκίνο, όπου αποφασίστηκε η επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χώρων και το αμοιβαίο άνοιγμα πρεσβειών στις αντίστοιχες πρωτεύουσες [βλ. φωτογραφία]. Πρόκειται αναμφισβήτητα για μια θεαματική επιτυχία της κινεζικής διπλωματίας, που προβάλλεται διεθνώς από το Πεκίνο ως υπόδειγμα ενός διαφορετικού δρόμου επίλυσης των διεθνών εντάσεων, αντιθετικού με την πυροδότηση πολεμικών συγκρούσεων που προκαλούν οι ΗΠΑ και ολόκληρη η Δυτική συμμαχία.
Παρά το γεγονός ότι προσπάθειες συγκράτησης της αντιπαράθεσης μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας είχαν υπάρξει και στο παρελθόν, είναι τώρα που καταλήγουν σε ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα, γεγονός που πιστώνεται στην Κίνα. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η κινεζική παρουσία στη Μέση Ανατολή είναι ιδιαίτερα δραστήρια τα τελευταία χρόνια, τόσο οικονομικά όσο και διπλωματικά, ιδιαίτερα μετά την απόσυρση των ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ από την περιοχή. Με το κινεζικό σχέδιο Belt and Road το Πεκίνο έχει διαμορφώσει οικονομικές συναλλαγές που αγγίζουν τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια στην περιοχή, ενώ σημαντική είναι η εμπλοκή του στην κατασκευή υποδομών στη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, όπως άλλωστε και η βοήθεια προς τη Συρία μετά τους σεισμούς του περασμένου Φλεβάρη.
Εκνευρισμός ΗΠΑ και Ισραήλ
Η κινεζική πρωτοβουλία και η συμφωνία Τεχεράνης-Ριάντ προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ισραήλ. Το Τελ Αβίβ χάνει αναμφισβήτητα ένα σοβαρό σύμμαχο στην ασφυκτική πίεση και τις πολεμικές απειλές που εξαπολύει ενάντια στην Τεχεράνη, ενώ με ανησυχία αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο για αντίστοιχη στάση και από τις υπόλοιπες χώρες του Κόλπου. Ήδη Ιρανοί επίσημοι επισκέπτονται από προχθές τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, επιδιώκοντας αντίστοιχη συμφωνία εξομάλυνσης των μεταξύ τους σχέσεων.
Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους διαβλέπουν τον κίνδυνο να χάσουν περισσότερο έδαφος στον κρίσιμο κόμβο της Μέσης Ανατολής. Ας θυμηθούμε ότι οι σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας έχουν ήδη διαταραχθεί σημαντικά μετά την άρνηση του Ριάντ να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου ώστε να περιοριστούν τα κέρδη της Ρωσίας. Πρόσφατα μάλιστα η Ουάσιγκτον απείλησε να επιβάλει πλαφόν στην αγορά σαουδαραβικού πετρελαίου, εισπράττοντας ως απάντηση από το Ριάντ την πρόθεση παύσης πωλήσεων σε όποια χώρα υιοθετήσει την αμερικάνικη πρόταση. Την ίδια στιγμή, η αμερικανική διπλωματία παρατηρεί με ανησυχία ότι όχι μόνο δεν έχει προσεταιριστεί τη Μέση Ανατολή στον πόλεμο κατά της Ρωσίας, αλλά και ότι σημαντικές χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος δηλώνουν ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο ένταξής τους στην ομάδα BRICS.
Είναι βέβαια νωρίς να εκτιμηθεί αν η επαναπροσέγγιση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν θα έχει συνέχεια και θα αποκλιμακώσει επικίνδυνες περιφερειακές συγκρούσεις. Οι πρόσφατες εξελίξεις όμως πιστοποιούν ότι έχουμε μπει σε μια περίοδο όπου οι ΗΠΑ αδυνατούν να επιβάλλουν τη γεωπολιτική τους στρατηγική, και άλλες ισχυρές δυνάμεις έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα να προκαλούν εξελίξεις και αλλαγές σε ανταγωνιστική κατεύθυνση – έστω και αγνώστου βάθους και προοπτικής.
Σ.Π.
