επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης
Έχει συμπληρωθεί ένας μήνας από την έναρξη των εμβολιασμών έναντι του SARS-CoV2. Αντί αυτό να σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους της πανδημίας, όπως όλος ο κόσμος έλπιζε και όπως υποσχόταν η επιστημονική κοινότητα εδώ και ένα χρόνο, ο εμβολιασμός εντάσσεται στο υπάρχον πλέγμα κρατικών και διακρατικών πολιτικών διαχείρισης της πανδημίας, που είναι ανεπαρκές για την υπεράσπιση της ζωής και ταυτόχρονα ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην καθιέρωση πολιτικών καταστολής και στην εγκαθίδρυση μίας νέας κανονικότητας, γεμάτης φόβο και οικονομική εξουθένωση.
Το πολιτικό και επιστημονικό προσωπικό συνηθίζει να αποδίδει την κατηγορία του ανορθολογισμού σε όσους ασκούν κριτική στην εξόφθαλμη υποταγή των εμβολίων στις ράγες της πολιτικής σκοπιμότητας. Αυτή η τάση είναι πράγματι υπαρκτή. Ο ανορθολογισμός είναι η ενστικτώδης κριτική ενάντια στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, σημαδεμένος όμως από αυτήν: ο ανορθολογισμός υπάρχει και θα ενισχύεται εξαιτίας των παλινωδιών, της αναξιοπιστίας και της ανεπάρκειας αυτών που καθορίζουν τις πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας, μεταξύ των οποίων κυρίαρχο ρόλο θα έχει το εμβόλιο. Με αυτήν την έννοια ο ίδιος ο τρόπος ανάπτυξης, παραγωγής και διάθεσης των εμβολίων αποδεικνύεται εργαλείο διαιώνισης των «πανδημικών πολιτικών» παρά κατάργησής τους. Επομένως το ζήτημα είναι πολύ ευρύτερο από την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του εμβολίου και σίγουρα πολύ πιο περίπλοκο από το κάλεσμα προς εμβολιασμό: Η πραγματικότητα του τελευταίου μήνα απέδειξε ότι τα παραπάνω είναι αναγκαίες αλλά όχι ικανές προϋποθέσεις.
Η ιστορία του εμβολίου έναντι του κορωνοϊού αποτελεί ένα μοναδικό κεφάλαιο στη μακρά ιστορία της υποταγής της επιστήμης στις πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες. Αποδείχθηκε ότι η ταχύτατη, παράλληλη έρευνα, ανακάλυψη και χρησιμοποίηση πολλών διαφορετικών τεχνικών εμβολίων είχε ως στόχο την γρήγορη παραγωγή του πολυαναμενόμενου εμβολίου και όχι τον ίδιο τον εμβολιασμό. Η ανεπάρκεια του αριθμού των δόσεων σε παγκόσμιο και κρατικό επίπεδο στην οποία γινόμαστε θεατές, είναι συνειδητή απόφαση και λογική συνέπεια του τρόπου «ύπαρξης» της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας. Η Big Pharma, μέσω των δυτικών κυβερνήσεων, αρνήθηκε ήδη από τον Οκτώβρη να παραχωρήσει πνευματικά δικαιώματα που θα επέτρεπαν την ευρεία παραγωγή εμβολίων. Οι κυβερνήσεις των ισχυρών κρατών όχι μόνο δεν ενοχλήθηκαν αλλά φρόντισαν να προ-αγοράσουν δόσεις για τον εαυτό τους πάντα υποτασσόμενες στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς που άλλοτε απαγορεύουν και άλλοτε επιτρέπουν διαφορετικά εμβόλια. Αυτή τη στιγμή μόνο 42 χώρες διαθέτουν κάποιο από τα εμβόλια, εκ των οποίων οι 36 ανήκουν στις πλούσιες σύμφωνα με τους ορισμούς του ΠΟΥ. Στο εσωτερικό των χωρών αυτών η έλλειψη δόσεων οδηγεί σε αποφάσεις αναβολής της δεύτερης δόσης όπως στη Μ. Βρετανία, σε συνδυασμό διαφορετικών εμβολίων όπου είναι εφικτό και πάντως σίγουρα στη σιωπηρή εγκατάλειψη του στόχου επίτευξης «ανοσίας της αγέλης» τουλάχιστον άμεσα.
Όλα αυτά δεν θυμίζουν σε τίποτα εκστρατεία εμβολιασμού προκειμένου να καταπολεμηθεί ένας ιός που έχει στοιχίζει τη ζωή σε σχεδόν 2 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε 1 χρόνο. Η καλοπροαίρετη προσπάθεια να βρούμε αναλογίες με εμβολιασμούς του παρελθόντος είναι ψυχοκινητική αλλά αποδείχθηκε εκτός πραγματικότητας. Αυτή τη στιγμή λίγες χώρες και λίγοι άνθρωποι εντός αυτών των χωρών έχουν τη δυνατότητα να εμβολιαστούν την ώρα που η πανδημία προχωράει και φαίνεται πως αυτό αποτελεί πολιτική επιλογή και όχι κάποιο τεχνικό πρόβλημα. Πολιτική επιλογή αποτελεί και η απουσία μέτρων προστασίας των ευπαθών ομάδων, η εγκατάλειψη της ανάγκης για τακτικό έλεγχο, ανίχνευση και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων, η έλλειψη ενίσχυσης των συστημάτων υγείας, η εκπόνηση συγκεκριμένων σχεδίων ανά περιοχή ή χώρο δουλειάς, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση στα πρώιμα στάδια της Covid-19 λοίμωξης (πληθαίνουν οι μελέτες που υποδεικνύουν ότι μια τέτοια παρέμβαση μειώνει την πιθανότητα επιδείνωσης και νοσηλείας), δηλαδή όλων των μέτρων εκείνων που είναι αναγκαία ακόμα και αν είχαμε επάρκεια δόσεων, δεδομένων των ερωτημάτων και των προβληματισμών που υπάρχουν για τον ακριβή ρόλο των υπαρχόντων εμβολίων στη καταπολέμηση της πανδημίας.
Όλα τα παραπάνω πώς μεταφέρονται «α λα ελληνικά»; Ας ξεχάσουμε τις δηλώσεις του υπουργού Υγείας τον Αύγουστο για 4 εκατ. δόσεις του εμβολίου της Οξφόρδης, αρχίζοντας με 700.000 δόσεις τον Δεκέμβριο. Τελικά έφτασαν 300.000 δόσεις του εμβολίου της Pfizer κάποιες από τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν για κάθε λογής παρατρεχάμενο. Πού πήγε ο «σχεδιασμός» του υπουργείου Υγείας διά του στόματος του υφυπουργού υγείας κ. Θεμιστοκλέους τέλη Νοεμβρίου για 2 εκατ. εμβολιασμούς ανά μήνα (βλ. φωτό); Ο πρωθυπουργός θέτει τώρα ως στόχο τους 5.000 εμβολιασμούς ημερησίως (και απαιτεί συγχαρητήρια) την ίδια στιγμή που σύμφωνα με τον κ. Θεμιστοκλέους οι άνω των 65 ετών συμπολίτες μας ανέρχονται σε 2,5 εκατομμύρια (άρα απαιτείται 1,5 χρόνος χωρίς να υπολογίσουμε το σύνολο των πολιτών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες). Συμπέρασμα: Η ηγεσία της χώρας είτε δεν γνώριζε και έλεγε ψέματα είτε τρώει δούλεμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε κάθε περίπτωση ουσιαστική πολιτική εμβολιασμού με το «βλέποντας και κάνοντας» δεν πρόκειται να υπάρξει. Πόσο μάλλον που ταυτόχρονα με όλα αυτά έχουμε τους 50 νεκρούς καθημερινά (διαφημίζεται ως σταθεροποίηση η μείωση από τους 100 νεκρούς μετά από 2 μήνες μερικού lock down), το λεκτικό ανοιγοκλείσιμο σχολείων, το lock down των φτωχών περιοχών της Αττικής, το οικονομικό ρήμαγμα ολόκληρων κλάδων, τη συνεχιζόμενη ανασφάλεια και τη βουβαμάρα των «ειδικών». Από τις 15 Δεκεμβρίου ανεξήγητα τα δελτία ενημέρωσης του ΕΟΔΥ έχουν σταματήσει να αναφέρουν το ποσοστό των νέων κρουσμάτων που σχετίζονται με ήδη γνωστό κρούσμα. Το τελευταίο ποσοστό που αναφέρθηκε δημοσίως ήταν 28%, σημάδι ότι η ιχνηλάτηση και απομόνωση –ακρογωνιαίος λίθος της προσπάθειας ελέγχου της πανδημίας– έχουν καταρρεύσει. Αυτή είναι η «Επιχείρηση Ελευθερία».
Το 70% των Ελλήνων επιθυμεί να εμβολιαστεί σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Όμως προς το παρόν εμβόλια δεν υπάρχουν για τους ασθενείς αλλά για τους γιατρούς τους (και όχι όλους) όπως και σύγχρονες ΜΕΘ και φάρμακα δεν υπάρχουν για όλους αλλά μόνο για την ελίτ. Το να καλείς ένα κόσμο πιεσμένο οικονομικά, σωματικά και ψυχικά να εμβολιαστεί με ένα εμβόλιο που δεν υπάρχει θυμίζει έναν παλιό καλό στίχο του Μπρεχτ «Η συνταγή σου λέει: Πρέπει να πάρετε βάρος. Μπορείς και στα βούρλα να πεις ότι δεν πρέπει να βρέχονται».
