Μετ’ εμποδίων η ανασύσταση του πολιτικού συστήματος
Του Γιάννη Τσούτσια
Οι εκλογές τακτοποίησαν, προσωρινά, την κοινοβουλευτική αριθμητική. Την ευθυγράμμισαν με τις μνημονιακές ανάγκες. Όμως το πολιτικό τοπίο παραμένει δυσανάγνωστο, περίπλοκο. Με δυναμικές παγιδευμένες. Οι προσανατολισμοί δύσκολοι, σχεδόν εξαναγκαστικοί. Κι αν το αντιμνημονιακό κίνημα ηττήθηκε, οι εξελίξεις δεν αποκτούν κατεύθυνση.
ΣΥΡΙΖΑ… αμαχητί!
Ο Τσίπρας κέρδισε τις εκλογές και πιστώνεται προσωπικά τη νίκη. Η δημοσιογραφία που χειραγωγεί την επικαιρότητα, τον αναγορεύει σε κυρίαρχο του πολιτικού παιχνιδιού. Σε αντίθεση, όμως, με τις οπτικές που διαπιστώνουν μόνον ένα θρίαμβο της επικοινωνιακότητας, εδώ υπήρξε πολιτική συνθήκη για την εκλογική του νίκη, η οποία μάλιστα, διαμορφώθηκε στη σύντομη προεκλογική περίοδο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε διότι οι αντίπαλοί του το επέτρεψαν. Του άφησαν τεράστια περιθώρια να καλύψει τη μετάλλαξή του και να οικοδομήσει φυσιογνωμία γύρω από νέα συνθήματα. Υποσχέθηκε ένα αύριο διαποτισμένο από την προσπάθεια παραμερισμού του παλιού. Στην αρχή διστακτικά, ανοίγοντας μέτωπο στο παλιό πολιτικό σύστημα και στη συνέχεια αποφασιστικότερα, εναντίον συνολικά του παλιού, αφού είδε ότι υπήρξε μαζική ανταπόκριση. Όλα ανέξοδα, όλα χωρίς να υποστεί κριτική. Ο Τσίπρας πέρασε στο απυρόβλητο.
Απέναντί του μια Δεξιά, της οποίας η βαριά και πολύχρονη αναξιοπιστία δεν της επιτρέπει να επανακάμψει, ανεξάρτητα από τη διεισδυτικότητα της πολιτικής της γραμμής. Και μια Αριστερά, που η πανάκεια της δραχμής, σε συνδυασμό με την αφωνία της για οτιδήποτε άλλο, την οδήγησαν σε παραμερισμό από τα πολιτικά πράγματα.
Η ανασύσταση της Κεντροαριστεράς
Όμως οι εκλογές, είναι κάτι περισσότερο από τα τελικά αποτελέσματα. Για τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ π.χ. αξιοποιήθηκαν ως πεδίο αναβάθμισης και απόσυρσης παλιών αμαρτημάτων. Στη συνέχεια έγιναν ευκαιρία για ανασυγκρότηση, που θα συνεχιστεί πιο θεαματικά το επόμενο διάστημα. Μέσα από τέτοιες κρίσιμες μετατοπίσεις επιχειρείται η ανασύσταση (σε ολοένα και πιο συρρικνούμενα όρια), όχι μόνο του πολιτικού σκηνικού, αλλά και του πολιτικού συστήματος. Πρόκειται για ένα παιχνίδι αντιφατικό και ανοιχτό στην έκβασή του.
Η κεντροαριστεροποίηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η αιχμή του δόρατος. Κεντροαριστεροποίηση που δεν εξαντλείται σε μετατόπιση των πολιτικών του θέσεων προς το συντηρητικότερο, αλλά στη συνειδητή επιδίωξη να αναλάβει ρόλο πρωταγωνιστή στη σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος. Με την επαναφορά του δικομματισμού, την αντιδεξιά πολιτική και ρητορική, ο Τσίπρας αποβλέπει στη σύμπτυξη σε ενιαίο χώρο, τόσο του ιστορικού κέντρου, όσο και παραδοσιακών στρωμάτων της Αριστεράς, εγκαταλείποντας ακόμη και την αριστερή ονοματοθεσία (όπως φάνηκε από το προοίμιο των επινίκιων δηλώσεών του), υπέρ μιας κεντροαριστερής σηματοδότησης.
Ο δύστοπος ριζοσπαστισμός
Οι εκλογές, τέλος, εκτείνονται και σε σοβαρά ζητήματα πέραν του κομματικού ανταγωνισμού. Η απώλεια της δημοκρατίας, μόνιμη στο σύστημα, έγινε κραυγαλέα τα τελευταία χρόνια και κορυφώθηκε το τελευταίο 7μηνο. Από τη μια, η άρνηση της Ευρώπης να επιτρέψει στην Ελλάδα μια σχετικά χειραφετούμενη πορεία, που εκδηλώθηκε με την άνευ προηγουμένου αυταρχική υπόδειξη για το τι πρέπει να ψηφίζουν οι Έλληνες, τόσο στο δημοψήφισμα, όσο και στις εκλογές. Από την άλλη, η μαζική συνειδητοποίηση ότι «οι εκλογές δεν έχουν να κάνουν με την ακολουθητέα πολιτική», όπως κυνικά διατύπωσε ο πατήρ Μητσοτάκης, διαμορφώνουν τη νέα κατάσταση πραγμάτων.
Κάπως έτσι οι σχέσεις εκπροσώπησης, που ήταν ήδη ο αδύνατος κρίκος όλη αυτή την περίοδο, θα εκραγούν στο αμέσως επόμενο διάστημα. Ήδη η μαζική κοινωνική αμφισβήτηση δήλωσε αποχή από τις εκλογές. Άνοιξε δρόμο, ώστε οι πρακτικές της να εκφραστούν έξω από τα όρια των κεντρικών αναφορών του πολιτικού συστήματος. Η αντίθεση στο πολιτικό σύστημα βαθαίνει και θα εκφραστεί, παρά το γεγονός ότι αυτό μεθοδεύει και τους όρους ενσωμάτωσής της. Το πράγμα, όμως, δεν ερμηνεύεται μονοσήμαντα. Οι εξελίξεις, εκτός του ότι εντείνουν την κοινωνική αμφισβήτηση, ταυτόχρονα την οδηγούν στην περιφέρεια των εξελίξεων. Ο ριζοσπαστισμός που την προηγούμενη πενταετία ήταν πανταχού παρών, διαμορφωτής των δυναμικών στο επίκεντρο της πολιτικής διαδικασίας, περνάει σε δεύτερη μοίρα. Μαζί του υποχωρεί και η βαρύτητα των ριζοσπαστικών κινημάτων. Δύσκολα οι επόμενες εκρήξεις θα απογραφούν αυτόματα και καταλυτικά, όπως τα προηγούμενα χρόνια, στην καρδιά των γεγονότων.
Όλα δείχνουν ότι το ηττημένο αντιμνημονιακό κίνημα θα υποχρεωθεί σε ιστορική αναδίπλωση. Η πολιτική των κεντρικών μετωπικών συγκρούσεων δεν επαρκεί. Η σύγκρουση με την ευρωκρατία δεν φτάνει. Θα αναζητηθεί διαμόρφωση ευνοϊκών όρων σε ευρύτερα μέτωπα. Κρίσιμα πεδία ανοίγουν, τόσο σε ζητήματα οικονομίας, παραγωγής και κοινωνικής συγκρότησης, όσο και ιδεολογίας και συνείδησης. Εκεί θα δοθούν οι επόμενες μάχες.
Σκίτσο: Βαγγέλης Παπαβασιλείου
