Αλληλεγγύη σημαίνει αντίσταση

«Περπατώντας ρωτάμε και προχωράμε μέσα από τις σκέψεις μας» λένε οι Ζαπατίστας. Επιμέλεια: Μιμίκα Κριτσανίδου

Ένας πυρήνας αλληλεγγύης ξεκίνησε από καιρό και στην Ελλάδα, με μετασχηματισμό των αξιών, δημιουργώντας άλλες εμπειρίες που καμία σχέση δεν έχουν με τις εξουσιαστικές σχέσεις διαταγής και υποταγής.
Με ένα μόνιμο δημόσιο διάλογο. Με τον αγώνα να μεταφέρεται στα ίδια μας τα σπίτια. Με την αλληλεγγύη να δημιουργεί εργαλεία ελευθερίας σε παγκόσμιο επίπεδο, γιατί με την αλληλεγγύη όλα είναι δυνατά. Αν κάτι θέλουμε να τ’ αλλάξουμε πρέπει να το κάνουμε δικό μας, γιατί εμείς είμαστε το παρόν και το μέλλον.
Για τα θέματα της αλληλεγγύης αλλά και για την Αλληλεγγύη για Όλους, ο Δρόμος μίλησε με την Μυρτώ Μπολώτα. Σε αυτό το δισέλιδο αφιέρωμα θα διαβάσετε επίσης για τις διαφορετικές εκφάνσεις της αλληλεγγύης που όλο και περισσότερο απλώνονται σε μια χώρα ο πληθυσμός της οποίας βιώνει συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης, και σε ένα περιβάλλον όπου υγεία, παιδεία, πρόνοια καταρρέουν και ακόμη και η εξεύρεση τροφής έχει γίνει γολγοθάς για δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους.

____________________________________________

Μυρτώ Μπολώτα

«Αυτοί καταστρέφουν, εμείς δημιουργούμε»

Τι ακριβώς είναι η Αλληλεγγύη για Όλους;
Η Αλληλεγγύη για Όλους είναι μια συλλογικότητα, η οποία προσπαθεί να διευκολύνει τη λειτουργία και την ανάπτυξη των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, που το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται έντονα, εξαιτίας της κρίσης. Δεν αποτελεί ούτε συντονιστικό, ούτε ομπρέλα οργανώσεων αλλά είναι μια ακόμα δομή όπως όλες οι άλλες. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε, μετά από πολλές συζητήσεις και διεργασίες το ζήτημα της αλληλεγγύης συνολικά, είναι η άμεση σύνδεσή της τόσο με την αυτοοργάνωση, όσο και με την αντίσταση απέναντι στις πολιτικές που εφαρμόζονται. Πρώτη μας προτεραιότητα, κρίναμε ότι έπρεπε να είναι η καταγραφή όλων των δομών πανελλαδικά. Με αυτή την αντίληψη καταγράψαμε πάνω από διακόσιες πενήντα (250) δομές σε όλη την Ελλάδα και έτσι αρχίσαμε να δημιουργούμε μεταξύ μας επαφές και ισότιμες σχέσεις. Παράλληλα καταγράψαμε και τις δομές των ΜΚΟ, των Δήμων και της Εκκλησίας, με το σκεπτικό ότι επειδή υπάρχει μεγάλη ανάγκη, θέλουμε να είμαστε σε θέση να πληροφορήσουμε κάποιον που απευθύνεται σ’ εμάς, για όλες τις δυνατότητες που υπάρχουν. Εσωτερικά, λειτουργούμε ισότιμα με συνέλευση σε εβδομαδιαία βάση, συζητώντας ανοιχτά όλα τα θέματα και παίρνουμε αποφάσεις μόνον αφού καταλήξουμε σε συναίνεση. Αυτό που όλοι μας επιδιώξαμε εξ αρχής είναι να διαμορφώσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέλη της ομάδας μας, κάτι που απαίτησε ιδιαίτερο χρόνο, καλή διάθεση και προσπάθειες. Με την αντίστοιχη λογική, διαμορφώνουμε σε δυναμική πορεία σχέσεις και με τις άλλες αντίστοιχες δομές.

Ποιοι είναι οι κεντρικοί άξονες δράσης σας;
Από την αρχή, θεωρήσαμε αναγκαίο να διαμορφώσουμε έξι συγκεκριμένους τομείς παρέμβασης: τροφή, Υγεία, Παιδεία, πολιτισμός, κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία, νομική υποστήριξη. Οι συγκεκριμένοι τομείς επιλέχθηκαν γιατί είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι τομείς που δέχονται μεγάλες επιθέσεις και ακριβώς γι’ αυτό χρειάζεται ν’ αντιμετωπιστούν. Η ίδια η δραστηριοποίηση των ανθρώπων στις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης επικεντρώθηκε στη συγκέντρωση τροφίμων, γιατί υπάρχει μεγάλο ζήτημα όταν οι γείτονες αλλά και οι ίδιοι δεν έχουν τα απολύτως αναγκαία για το μαγείρεμα. Δεύτερη προτεραιότητα ήταν η δημιουργία του ιστότοπου, προκειμένου να δοθεί άμεση ορατότητα στα εγχειρήματα κοινωνικής αλληλεγγύης στη χώρα αλλά και γιατί ο ιστότοπος αποτελεί ένα εργαλείο γρήγορης αναζήτησης δομών ανά περιοχή αλλά και ανά θεματική. Εκεί επίσης αναρτώνται οι δραστηριότητες και οι εκδηλώσεις των δομών. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα αναπτύξουμε στον ιστότοπο δύο ακόμη εργαλεία που κατά την άποψή μας θα είναι πολύ χρήσιμα σε όλες τις δομές. Το ένα είναι η λίστα παραγωγών προκειμένου να διευκολυνθούν οι Χωρίς Μεσάζοντες και το δεύτερο είναι η λίστα διαθέσιμων φαρμάκων στα κοινωνικά ιατρεία/φαρμακεία. Η ίδια η πραγματικότητα μας οδηγεί στη δημιουργία τους γιατί οι δύο νέες αυτές θεματικές είναι αποτέλεσμα συζητήσεων με τις δομές.

Συνδέεστε με αντίστοιχα διεθνή κινήματα;
Ασφαλώς, γιατί μια ακόμη δραστηριότητά μας ήταν η διαμόρφωση μιας διεθνούς καμπάνιας αλληλεγγύης προς την Ελλάδα. Προσπαθήσαμε να κάνουμε σαφές ότι η τραγική σημερινή κατάσταση της Ελλάδας δεν είναι αποτέλεσμα μιας «ιδιομορφίας» του ελληνικού λαού με τα χαρακτηριστικά που του αποδίδουν, αλλά αποτέλεσμα συγκεκριμένων βάρβαρων και σκληρών πολιτικών. Προσπαθήσαμε να δώσουμε μια πραγματική εικόνα των αιτίων της κρίσης, ζητώντας παράλληλα και την έμπρακτη στήριξη των αλληλέγγυων δομών, είτε με χρηματικές εισφορές είτε με άλλους τρόπους, όπως π.χ. με τον εξοπλισμό κοινωνικών ιατρείων. Ομολογούμε ότι δεν ήταν τόσο απλό όσο αρχικά φανταζόμασταν, γιατί αντιμετωπίσαμε πολλές περιπτώσεις, με την λογική της φιλανθρωπίας. Λογική η οποία σαφώς δεν μας αφορά. Συμπληρωματικά, αντιπαλέψαμε τη δομημένη αντίληψη που είχαν περάσει τα κυρίαρχα Μέσα. Έπρεπε λοιπόν, ν’ αλλάξουμε συνολικά τη συγκεκριμένη αντιμετώπιση. Είναι κάτι που, εν τέλει, το καταφέραμε σε μεγάλο βαθμό και σε σύντομο σχετικά διάστημα. Ίσως βοήθησε λίγο και το ότι τους λέγαμε «Εμείς είμαστε το μέλλον σας»! Σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν συσταθεί συλλογικότητες/ομάδες, στις οποίες συμμετέχουν Έλληνες και ντόπιοι, που ασχολούνται με επιτυχία και σε σταθερή βάση με τον συγκεκριμένο διττό τρόπο, δηλαδή την πολιτική σκέψη και την έμπρακτη αλληλεγγύη.
Τι εκτιμάτε ότι καταφέρατε μέχρι σήμερα;
Από τον Νοέμβριο του 2012 που λειτούργησε το γραφείο μας ,θα έλεγα πως έχουμε συμβάλει, κατ’ αρχήν, στην ορατότητα των εγχειρημάτων αλληλεγγύης με πολλούς τρόπους. Έχουμε βοηθήσει στη δημιουργία νέων δομών παρέχοντας τεχνογνωσία και στήριξη, όπως πάντα, μετά από πολλές συναντήσεις και συζητήσεις. Μέσω του Ταμείου Στήριξης Δομών και Πρωτοβουλιών Κοινωνικής Αλληλεγγύης στο οποίο συγκεντρώνεται το 20% του μισθού των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, έχουμε στηρίξει με εξοπλισμό κυρίως, αλλά και οικονομικά, δομές που χρειάζονταν σχετική βοήθεια. Η Αλληλεγγύη για Όλους, ας μην ξεχνάμε ότι αποτελεί ταυτόχρονα έναν κόμβο αναδιανομής πόρων. Καθημερινά συγκεντρώνονται φάρμακα, τρόφιμα, ρούχα κ.ά. τα οποία διανέμονται ανάλογα με τις καταγεγραμμένες ανάγκες. Υπάρχουν επίσης και πολλά προσωπικά αιτήματα. Όταν ξεκινήσαμε, ποτέ δεν φανταζόμασταν ότι θα είχαμε ν’ αντιμετωπίσουμε δεκάδες καθημερινών τηλεφωνημάτων από συμπολίτες μας που ζητούν άμεση βοήθεια για οτιδήποτε μπορεί κανείς να φανταστεί.

Ποια είναι τα επόμενα βήματά σας;
Σήμερα βρισκόμαστε σε μια διαδικασία απολογισμού τής μέχρι τώρα δουλειάς μας. Σε γενικές γραμμές είμαστε ευχαριστημένοι από τα αποτελέσματα, ενώ ταυτόχρονα εμείς οι ίδιοι που συμμετέχουμε στη δομή, με τον απολογισμό καταφέραμε ν’ αντιληφθούμε το εύρος του εγχειρήματος. Θεωρούμε ότι η επόμενη περίοδος θα είναι σίγουρα σκληρότερη και γι’ αυτό επιχειρούμε να προετοιμαστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι δομές και σ’ αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσουμε με όλους τους δυνατούς τρόπους. Είναι σημαντικό ν’ αυξηθούν, κυρίως, οι δομές που ασχολούνται με τα δύο κεντρικά ζητήματα της τροφής και της υγείας. Εμείς, ταυτόχρονα με όλα όσα είπαμε, καταγράφουμε καθημερινά όλες τις ανάγκες που προκύπτουν από την άμεση επαφή μας με τους ανθρώπους. Ένα παράδειγμα είναι η απαξίωση της δημόσιας Παιδείας που δημιουργεί αμέσως την ανάγκη δημιουργίας κοινωνικών μαθημάτων, για την στήριξη κυρίως των μαθητών αλλά και των οικογενειών τους. Σαν να μη φθάνουν όλα αυτά, ξεκινά το θέμα των πλειστηριασμών ακόμη και της πρώτης κατοικίας και σε συνδυασμό με την αύξηση των αστέγων, θέτουν επιτακτικά το ζήτημα διαμόρφωσης πολιτικής για τη στέγη. Δυστυχώς, το υπάρχον νομικό και θεσμικό πλαίσιο είναι έτσι δομημένο που δεν μας αφήνει καμία δυνατότητα παρέμβασης. Στρέφουμε επίσης το ενδιαφέρον μας και στον παραγωγικό τομέα, προωθώντας την αυτοδιαχειριστική και συνεταιριστική λογική από τα κάτω. Είναι αυτονόητο ότι σε ένα τέτοιο συνολικό εγχείρημα είναι απαραίτητη σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό η ενεργοποίηση και η συμμετοχή όλων μας. Αυτοί καταστρέφουν, εμείς δημιουργούμε.

____________________________________________

Αντίδραση στη γενοκτονική πολιτική στην Υγεία

Τα κοινωνικά ιατρεία/φαρμακεία πέρα από την πρωτοβάθμια ιατρική βοήθεια που προσφέρουν είναι οργανωμένες συλλογικότητες, με ομάδες εργασίας που δημιουργούν ένα δημόσιο χώρο συνεύρεσης και ανταλλαγής εμπειριών. Λειτουργούν οριζόντια, με συνελεύσεις και κοινές ισότιμες αποφάσεις. Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 35 κοινωνικά ιατρεία/φαρμακεία σε όλη την Ελλάδα αλλά και πολλές άλλες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης που ασχολούνται με την Yγεία. Μεταξύ τους δεν έχουν μόνο κοινά στοιχεία που ορίζουν το πλαίσιο δράσης και λειτουργίας τους αλλά και διαφορές. Κοινά σημεία είναι το ότι δέχονται και παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας σε ανασφάλιστους Έλληνες και μετανάστες, χωρίς να θέλουν να υποκαταστήσουν τις κρατικές δομές. Προσπαθούν να στηρίξουν ανθρώπους που δεν έχουν άλλο τρόπο πρόσβασης στη Δημόσια Υγεία αλλά και να ενεργοποιήσουν κατοίκους και ασθενείς στις δράσεις τους. Ταυτόχρονα, επιδιώκουν να υπερασπιστούν τις δημόσιες δομές εκεί που κλείνουν και να διεκδικήσουν το δικαίωμα όλων στη δωρεάν πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική φροντίδα με πολλές δράσεις και συλλογικές παρεμβάσεις. Επικοινωνούν μεταξύ τους για ανταλλαγή πληροφοριών. 
Τα κοινωνικά ιατρεία ανέδειξαν και συνεχίζουν ν’ αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος των ανασφάλιστων, καταγράφοντας, τελικά, τα πραγματικά μεγέθη. Κι αυτά δεν είναι άλλα από τη ραγδαία αύξηση των επισκέψεων από μήνα σε μήνα. Καταδεικνύουν, μεταξύ άλλων, το μέγεθος του προβλήματος που αφορά την έλλειψη σταθερών εμβολιασμών των παιδιών όπως και την αύξηση «ξεχασμένων» ασθενειών. Με τη συγκεκριμένη καταγραφή της πραγματικότητας γίνεται σαφές ότι η πολιτική που ασκείται είναι επί της ουσίας γενοκτονική. Πώς αλλιώς να την χαρακτηρίσει κανείς, όταν ασθενείς (διαβητικοί) ακριβώς επειδή δεν έχουν χρήματα ν’ αγοράσουν φάρμακα, αφήνουν να εξελιχθεί το πρόβλημα με αποτέλεσμα τελικά να φτάνουν στο σημείο να τους κόβουν το πόδι; Πώς αλήθεια ν’ απαντήσει κανείς σε όλους εκείνους τους ογκολογικούς ασθενείς που μετά τη διάγνωση της ασθένειας αδυνατούν να πάρουν την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του καρκίνου; Τη φαρμακευτική εκείνη αγωγή που ξέρουν ότι μπορεί και να τους επιτρέψει να ζήσουν με κάθε δικαίωμα στο όνειρο; Ποιος νομιμοποιείται και με ποιο δικαίωμα να τους καταδικάσει σε θάνατο;

____________________________________________

250 αλληλέγγυες δομές τροφής

Το φαγητό, ιδιαίτερα στη λεκάνη της Μεσογείου, υπήρξε από παλιά ένα στοιχείο που μας ένωνε και εξακολουθεί να μας ενώνει. Από τις μυρωδιές και τις γεύσεις μέχρι την παρέα και την κουβέντα. Σήμερα, με τις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης που τροφοδοτούν με τις περίφημες «σακούλες» νοικοκυριά σε απόλυτη ανάγκη και τις συλλογικές κουζίνες, ξαναγεννιέται η συλλογικότητα που κοντράρεται δυνατά με την απομόνωση. Το εμείς ενάντια στο εγώ. Ο ιδιώτης γίνεται πολίτης και διεκδικεί σταθερά και επίμονα όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά για το σύνολο. Είναι γνωστό ότι η εμπορευματοποίηση και η κοινωνία του θεάματος τσάκισε τη συλλογικότητα, καθόλου τυχαία. Στην Ελλάδα του σήμερα υπάρχουν 250 περίπου αλληλέγγυες δομές τροφής. Η τροφή διανέμεται δωρεάν, κυρίως σε μορφή πακέτου, με υλικά που μπορούν να μαγειρέψουν οι ίδιοι οι άνθρωποι, είτε σε μορφή ήδη μαγειρεμένου φαγητού που προϋποθέτει την ύπαρξη συλλογικής κουζίνας. Η συλλογική κουζίνα μπορεί να βρίσκεται σε μόνιμο χώρο, ή μπορεί να μετακινείται και να πηγαίνει ακριβώς εκεί που υπάρχει το πρόβλημα π.χ. σε πλατείες, γέφυρες κ.α. 
Η αντίληψη της δίκαιης τιμής για τους παραγωγούς αλλά και τους πολίτες, οδήγησε τους ανθρώπους στους «χωρίς μεσάζοντες». Στα ίδια όμως αυτά τα παζάρια η ιδέα της αλληλεγγύης οδήγησε στην δωρεάν παροχή ενός ποσοστού από τους παραγωγούς στις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης. Η ίδια ανάγκη τούς οδήγησε να βρίσκουν τρόφιμα, με τη φυσική τους παρουσία έξω από σουπερμάρκετ ή οργανώνοντας εκδηλώσεις όπως θεατροπωλεία, μουσικοπωλεία στα οποία οι θεατές πληρώνουν το αντίτιμο του εισιτηρίου με τρόφιμα. 
Πώς προήλθαν οι δομές αλληλεγγύης; Πολύ απλά, η φτωχοποίηση του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας οδήγησε άμεσα στην παραπάνω ανάγκη. Οι συγκεκριμένες δομές, ασφαλώς και δεν δημιουργήθηκαν από πλούσιους με τη μεταφορά πόρων σε άπορους σύμφωνα με τη λογική που συνοδεύει την παραπάνω κίνηση και λέγεται φιλανθρωπία. Δημιουργήθηκαν από την ίδια την πληττόμενη και βασανιζόμενη κοινωνία γιατί αποφάσισε να πάρει την τύχη στα δικά της χέρια. Με 1.500.000 ανθρώπους, επίσημα καταγεγραμμένους με μηδέν (0) εισόδημα και προφανώς αυξητική τάση, δεν υπάρχουν και πολλά περιθώρια. Επιτροπές κατοίκων, λαϊκές συνελεύσεις γειτονιάς, διάφορες συλλογικότητες τις χτίζουν, τις στηρίζουν, τις τροφοδοτούν. Λειτουργούν αμεσοδημοκρατικά με γενικές συνελεύσεις και ισοτιμία. Ενεργοποιούν δυνάμεις γιατί είναι κομμάτι της αληθινής ζωής, δίνουν δυνατότητες, καταγράφουν τις πραγματικές ανάγκες, παράγουν μετρήσιμο έργο. Από την απλή μέτρηση ανθρώπων που πεινούν, μέχρι την καταγραφή πραγματικών παραγωγών και όχι μεταποιητών, που καταμετρά το επίσημο κράτος. Σημειολογικά βέβαια, όλοι καταλαβαίνουμε τη μεγάλη διαφορά.

____________________________________________

Πρόταση για την οργάνωση της παραγωγής

Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία η οποία αναφέρεται σε δραστηριότητες παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης αποτελεί μια προσπάθεια συλλογικής δράσης που ξεφεύγει από τα εξαρτημένα σχήματα, ανοίγεται στην κοινωνία και στηρίζεται σε βασικές αρχές αντιπαραθετικές προς τον κυρίαρχο τρόπο οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στηρίζεται στην επιδίωξη του συλλογικού συμφέροντος, σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας. Η κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία προκρίνει την ανοιχτή και ισότιμη συμμετοχή των εμπλεκομένων, την αυτοοργάνωσή τους, ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες και δρα σε απόλυτη αρμονία με το περιβάλλον και τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά. 
Οι μορφές με τις οποίες εμφανίζεται, μεταξύ άλλων, είναι τα δίκτυα ανταλλαγής χρόνου και προϊόντων οργανωμένα σε συλλογική βάση, τα εναλλακτικά τοπικά νομίσματα, οι τράπεζες χρόνου, οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί (καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, κολεκτίβες εργασίας). Στο επίκεντρο της κοινωνικής οικονομίας βρίσκονται οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί και κυρίως όσοι προσπαθούν ν’ απαντήσουν στο ζήτημα της εργασίας όχι μόνον υπό την έννοια της απάντησης στην ανεργία αλλά και ως μία αντιπαραθετική πρόταση για την οργάνωση της παραγωγής. Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις αποτελούν ένα αντιπαράδειγμα και όσον αφορά στις σχέσεις παραγωγής, από τη στιγμή που όλοι οι εργαζόμενοι συλλογικά αποφασίζουν για ζητήματα οργάνωσης και διοίκησης. 
Είναι γεγονός πως η διαμόρφωση του περιεχομένου της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας είναι μια ανοιχτή διαδικασία. Από τη μια η νεοφιλελεύθερη προσέγγιση την βλέπει ως βαλβίδα εκτόνωσης των κοινωνικών συγκρούσεων που προκύπτουν από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές λιτότητας αλλά και ως μια ευκαιρία απαλλαγής του κράτους από την ευθύνη να υπηρετεί τις βασικές κοινωνικές ανάγκες. Από την άλλη, η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία μπορεί ν’ αποτελέσει ένα πεδίο αμφισβήτησης του κυρίαρχου τρόπου οργάνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, μια εναλλακτική πρόταση ανασυγκρότησης της οικονομίας και της κοινωνίας που θα στηρίζεται σε σχέσεις αλληλεγγύης και ισότητας, σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για έναν ριζοσπαστικό κοινωνικό μετασχηματισμό.

____________________________________________

Με δουλειά  «μυρμηγκιού»…

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!