του Τζιανλούκα Τσιτσινέλι*
Το 2020 εξαφανίστηκαν στην Ιταλία 7.672 ανήλικα**. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν κάθε μία ώρα εξαφανίζεται ένα αγόρι ή ένα κορίτσι. Ένα μέρος από αυτά είναι ιταλικής υπηκοότητας, αλλά τα 5.511 ήταν ξένης υπηκοότητας. Από τα 7.672 παιδιά, βρέθηκαν τα 3.332, δηλαδή ποσοστό 43,3%. Από όσα βρέθηκαν, το 75% ήταν ιταλικής υπηκοότητας. Η Σιλβάνα Ρίτσιο, ειδική επίτροπος της κυβέρνησης για τα εξαφανισμένα άτομα, παρουσίασε όπως κάθε χρόνο τη σχετική έκθεση. Και τα στοιχεία είναι ανησυχητικά: από το 1974 έως και το 2020, εξαφανίστηκαν στην Ιταλία 136.884 ανήλικα άτομα: 43.655 ιταλικής υπηκοότητας, και 93.229 ξένης. Από αυτά, το 36,7% ήταν κορίτσια. Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των ξένων εξαφανισμένων παιδιών θα μπορούσε να μειωθεί. Η σημαντικότερη ηλικιακή ομάδα είναι αυτή των 14-17 ετών, τα μέλη της οποίας ταυτοποιούνται μόνο με ένα όνομα μόλις αφιχθούν στην Ιταλία. Κάποια από αυτά έχουν επαφές στις οποίες στρέφονται προκειμένου να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θεωρώντας την Ιταλία ενδιάμεσο σταθμό. Σε αυτά προστίθενται και όσα καταλήγουν στο κύκλωμα υποδοχής – δηλαδή σε δομές από τις οποίες επιτρέπεται να φύγουν.
Οι περιπτώσεις των Ιταλών ανηλίκων ακολουθούν διαφορετική διαδρομή. Οι κύριες αιτίες εξαφάνισης είναι εκούσιες μετακινήσεις και φυγές από το σπίτι, που συνδέονται με οικογενειακά προβλήματα, εφηβική δυσφορία ή προβλήματα σχολικών επιδόσεων. Σε αυτές πρέπει να προστεθούν και οι περιπτώσεις απαγωγής από χωρισμένους γονείς, που συχνά αφορούν μικτούς γάμους και έτσι καταλήγουν σε διεθνείς νομικές αντιπαραθέσεις. Σε μικρότερο βαθμό, αλλά όχι τόσο ώστε να επιτρέπεται η υποτίμησή του, υπάρχουν εξαφανίσεις που συνδέονται με τον κόσμο του Διαδικτύου: διαδικτυακός εκφοβισμός ή προσέλκυση, καθώς και σεξουαλικός εκβιασμός. Τέτοιου είδους συμβάντα διαρκώς αυξάνονται, λόγω του όλο και περισσότερου χρόνου που τα νεαρά άτομα και τα παιδιά ξοδεύουν μπροστά σε οθόνες υπολογιστών, τάμπλετ και smartphone.
Το πρόβλημα γενικά στην Ευρώπη, και ειδικότερα στη Ρουμανία
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από την άλλη, 250.000 παιδιά και έφηβοι εξαφανίστηκαν μέσα σε ένα χρόνο. Δηλαδή ένα κάθε δύο λεπτά… Το 60% από αυτά είναι έφηβοι, θύματα κακομεταχείρισης, βίας και δυσκολιών επιβίωσης. Το 23% είναι θύματα ενδοοικογενειακών απαγωγών σε εθνική ή διεθνή διάσταση. Το 10% αφορά ξένα ανήλικα, που έφτασαν μόνα τους στη Γηραιά Ήπειρο: αυτά είναι και τα πλέον εκτεθειμένα στις παγίδες των εγκληματικών οργανώσεων που δρουν σε διεθνική κλίμακα.
Ιδιαίτερα προβληματική είναι η περίπτωση των σχετικών αριθμών που παρείχε η Ρουμανία. Τα παιδιά που εξαφανίστηκαν στη χώρα αυτή, τα οποία πλέον αποκαλούνται «λευκά ορφανά», ήταν 5.924 εντός του 2020 μόνο. Από αυτά, τα 206 είναι κάτω των 10 ετών, τα 1.453 μεταξύ 10-14 ετών, και τα 4.263 άνω των 14 ετών. Την τελευταία πενταετία, ο αριθμός των εξαφανισμένων παιδιών στη Ρουμανία σχεδόν διπλασιάστηκε. Ή και σχεδόν τριπλασιάστηκε, αν ληφθούν ως βάση οι καταγγελίες για εξαφάνιση παιδιών και εφήβων: το 2015 είχαν γίνει 3.736, ενώ πέρυσι υποβλήθηκαν 9.924. Ακόμη κι έτσι, θεωρείται ότι η έκταση του φαινομένου εξακολουθεί να υποτιμάται και έχει μελετηθεί ελάχιστα.
Επιπλέον, ο ορισμός «ορφανά» δεν είναι στην πραγματικότητα δόκιμος, επειδή η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των παιδιών ανήκει σε οικογένειες ρουμανικής υπηκοότητας που αναζήτησαν την τύχη τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα παιδιά εξαφανίστηκαν αφού οι γονείς τους είχαν εμπιστευθεί τη φροντίδα τους σε συγγενείς και φίλους οι οποίοι παρέμειναν στη Ρουμανία. Οι περισσότερες εξαφανίσεις συνέβησαν ενώ τα παιδιά αυτά βρίσκονταν σε σχολικό περιβάλλον. Το πρόβλημα αυτό είναι μια παράπλευρη πτυχή της μετανάστευσης των γονέων σε άλλα κράτη της Ε.Ε. Σύμφωνα με τη Unicef, από το 2008 έχουν εγκαταλειφθεί στη Ρουμανία από τους γονείς τους 350.000 παιδιά…
* Ο Τζιανλούκα Τσιτσινέλι είναι ανεξάρτητος δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το κείμενό του –που εδώ παρουσιάζεται χωρίς τα λεπτομερειακά στοιχεία ανά ιταλική περιφέρεια– δημοσιεύθηκε στις 31/5/2021 στο μπλογκ La Bottega del Barbieri (www.labottegadelbarbieri.org). Η λεζάντα και οι υποσημειώσεις είναι της Σύνταξης.
** Τα αντίστοιχα διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα αφορούν το 2019. Τα δημοσιοποίησε η ΕΛ.ΑΣ. και έχουν ως εξής: Α. Εξαφανισμένα ανήλικα 328, βρέθηκαν τα 284 (ποσοστό ανεύρεσης 86,5%). Β. Εξαφανισμένα ασυνόδευτα ανήλικα 1.562, βρέθηκαν τα 587 (ποσοστό ανεύρεσης 37,6%).
