Στην πλήρη εγκατάλειψη της ψυχικής υγείας αλλά και των προγραμμάτων πρόληψης προχωρά η κυβέρνηση με το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης, τη στιγμή μάλιστα που η ίδια η κρίση στέλνει όλο και περισσότερους πολίτες στην πόρτα των ειδικών για αναζήτηση βοήθειας.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έχει ήδη λάβει απόφαση περικοπής των πόρων των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) που επιβλέπονται από το κράτος αλλά και για συγχωνεύεις πολλών από αυτά. Συγκεκριμένα στις 26 Αυγούστου με απόφαση του υπουργού Οικονομικών κόπηκαν σχεδόν στο μισό οι χρηματοδοτήσεις των φορέων Ψυχικής Υγείας – από 82 εκατ. ευρώ σε 45 εκατ. ευρώ.
Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 210 Μονάδες Ψυχικής Υγείας (83 οικοτροφεία, 16 ξενώνες, 32 προστατευμένα διαμερίσματα, 42 κέντρα ημέρας, 13 κινητές μονάδες, 2 κέντρα Αλτσχάιμερ, 6 κέντρα ημέρας αυτισμού, 16 άλλες εξειδικευμένες μονάδες και προγράμματα). Όλες αυτές οι δομές μένουν στην κυριολεξία στον αέρα καθώς δεν πρόκειται να καλυφθούν οι λειτουργικές τους δαπάνες. Με τα νέα οικονομικά δεδομένα οδηγούμαστε στο κλείσιμο πολλών από αυτές, στην απόλυση χιλιάδων εργαζομένων και φυσικά στην εγκατάλειψη τουλάχιστον 35.000 πολιτών που αυτή τη στιγμή είναι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας στη χώρα μας.
Οι μονάδες αυτές δημιουργήθηκαν κατά κύριο λόγο μετά την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις τραγικές εικόνες των ψυχασθενών στα ψυχιατρεία της Λέρου και αλλού. Δόθηκε μάλιστα τότε γενναία κοινοτική επιχορήγηση 1,4 δισ. για την αποασυλοποίηση των ασθενών και συνολικά για τη χρηματοδότηση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Τα νέα μέτρα θα σημάνουν κατ’ ουσία επιστροφή στα ψυχιατρεία για 1.500 ψυχικά πάσχοντες που φιλοξενούνται στις στεγαστικές δομές ενώ θα απολυθούν 3.050 επαγγελματίες ψυχικής υγείας και θα κλείσουν πολλές από τις Μονάδες Ψυχικής Υγείας και αποασυλοποίησης.
«Τα λεφτά του 2011 έχουν ήδη τελειώσει»
«Η χρηματοδότηση για το 2011 κόπηκε στη μέση και έχει ήδη δαπανηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της την ώρα που οι ανάγκες για ενοίκια, για είδη διατροφής και για λοιπές στεγαστικές δομές παραμένουν τεράστιες» λέει στον Δρόμο η Ήβη Κοτσίνη, γραμματέας του Συλλόγου Εργαζομένων στα Προγράμματα Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης και Επαγγελματικής Επανένταξης.
«Για μετά το 2011 δεν έχουμε παρά μόνο προφορικές υποσχέσεις για τους πόρους του 2012. Φαίνεται πως δεν υπάρχει καμία μέριμνα για την ψυχική υγεία την ίδια στιγμή που αποδεδειγμένα η οικονομική κρίση οδηγεί όλο και περισσότερους συνανθρώπους μας στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας ή υποστήριξης. Έχουμε ζητήσει συνάντηση με την ηγεσία του υπουργείου Υγείας που εποπτεύει τις δομές μας αλλά δεν βρήκαμε καμία ανταπόκριση. Οι κινητοποιήσεις μας πλέον στρέφονται και κατά του υπουργείου Οικονομικών με συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Αυξάνονται οι ανάγκες
Σχεδόν το σύνολο των ψυχιατρικών ερευνών σε παγκόσμιο επίπεδο διαπιστώνουν την άμεση σχέση της οικονομικής κρίσης με την επιδείνωση των δεικτών ψυχικής υγείας σε μια χώρα. Όπως αναφέρουν σε μελέτη τους ο ψυχολόγος Γ. Μπούρας και ο ψυχίατρος Λ. Λυκουράς, στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται τριπλασιασμός των ψυχωτικών επεισοδίων, διπλασιασμός της κατάχρησης αλκοόλ, διπλασιασμός ή ακόμα και τριπλασιασμός των καταθλιπτικών επεισοδίων. Αντίστοιχη μελέτη σε Αγγλία, Σκωτία και Ουαλία έδειξε σαφή σχέση χρέους και κακής ψυχικής υγείας ενώ και στην Ινδία αναφέρεται αύξηση των περιστατικών που αιτούνται ψυχολογικής βοήθειας εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν με την οικονομική κρίση. Πρόσφατες αναφορές δείχνουν επίσης να πραγματοποιείται ήδη αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών στην Ιαπωνία στην παρούσα κρίση ενώ μελέτη από τη Χιλή βρήκε ισχυρή σχέση μεταξύ απότομης μείωσης του εισοδήματος και εμφάνισης ψυχιατρικών διαταραχών, με τη μείωση του εισοδήματος να λαμβάνει χώρα σε διάστημα 6 μηνών πριν από την εκδήλωση συμπτωμάτων.
Και στην Ελλάδα
Πρόσφατα παρουσιάστηκαν από τον επίκουρο καθηγητή Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Π. Σκαπινάκη και τα ευρήματα μεγάλης έρευνας στην Ελλάδα μεταξύ 5.000 ενηλίκων τα οποία έδειξαν πως περίπου ένας στους πέντε Έλληνες με πολλές οικονομικές δυσκολίες αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Παράγοντας ραγδαίας επιδείνωσης της ψυχικής υγείας είναι η ανεργία, καθώς τα στοιχεία της ελληνικής μελέτης έδειξαν ότι οι άνεργοι είχαν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρής ψυχοπαθολογίας έως και αυτοκτονικού ιδεασμού.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, περίπου 120.000 άτομα στην Ελλάδα παρουσιάζουν ή θα παρουσιάσουν προβλήματα σοβαρής ψυχοπαθολογίας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ως απάντηση σε αυτό, το υπουργείο Οικονομικών περικόπτει στο μισό τις δαπάνες που διατίθεντο για την υποστήριξη των σημερινών 35.000 ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
«Ιστορική ύβρις»
«Οι εμπνευστές των περικοπών παίρνουν την ευθύνη της ύψιστης ιστορικής ύβρεως, καταδικάζοντας τα πιο αδύναμα τμήματα του πληθυσμού, λόγω οικονομικής κρίσης, στην εξαθλίωση και την ελεύθερη πτώση» τόνισε σε πρόσφατη ομιλία του ο αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρίας για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση Στέλιος Στυλιανίδης, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επισημαίνοντας πως «η αλματώδης αύξηση των αυτοκτονιών, της κατάθλιψης, των ψυχοσωματικών και αγχωδών εκδηλώσεων που συνδέονται άρρηκτα με την απουσία και αδυναμία επένδυσης στην όποια ελπίδα για το μέλλον του κόσμου, φαίνεται να αποτελούν απλούς δείκτες περικοπής και τροποποίησης ενός προϋπολογισμού».
Εγκαταλείπεται και η πρόληψη-επανένταξη
Στην ίδια λογική δραματικών περικοπών έβαλε ο υπουργός Οικονομικών και τα προγράμματα πρόληψης και καταπολέμησης των ναρκωτικών. Με την ίδια αιφνιδιαστική απόφαση περικόπηκαν περισσότερες από τις μισές δαπάνες που προβλέπονταν για τον ΟΚΑΝΑ και το ΚΕΘΕΑ. Συγκεκριμένα, το υπουργείο «έκοψε» σε μία νύχτα 11,7 εκατομμύρια ευρώ από τους πόρους του ΚΕΘΕΑ και 15 εκατομμύρια ευρώ από τους πόρους του ΟΚΑΝΑ. Κι όμως μόνο για το ΚΕΘΕΑ, οι ανελαστικές δαπάνες (στέγαση, διατροφή μελών, θέρμανση, πληρωμές προσωπικού και άλλα) ανέρχονται στα 25 εκατ. ευρώ. Η φετινή χρηματοδότηση αρχικώς ήταν στα 23 εκατ. και πλέον κατέβηκε στα 11,3 εκατομμύρια.
Η εξέλιξη αυτή μεταφράζεται σε κλείσιμο μονάδων και αφήνει στο δρόμο χιλιάδες ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια, ενώ όπως είναι φυσικό έχει επιπτώσεις και στους εργαζόμενους του ΚΕΘΕΑ.
Για το θέμα μιλά στον Δρόμο ο Θανάσης Τζιούμπας, πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ, τονίζοντας την τεράστια οπισθοδρόμηση που συντελείται στον τομέα της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων. «Στην ουσία το κράτος αποσύρεται από την υποχρέωση να πάρει την ευθύνη για την εξάρτηση και να φροντίσει για την απεξάρτηση. Βγάζει από πάνω του αυτό το καθήκον και ομολογεί πως δεν μπορεί να το χρηματοδοτήσει. Στην ίδια λογική προωθεί με εντελώς αντιεπιστημονικό τρόπο τη συγχώνευση του ΚΕΘΕΑ με τον ΟΚΑΝΑ, φορέων που έχουν διαφορετικό πεδίο δράσης. Είναι φανερό ότι πάμε πολλά χρόνια πίσω στον τομέα της απεξάρτησης και αυτό θα έχει τραγικές συνέπειες για τους εξαρτημένους συνανθρώπους μας» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Και από πάνω… εργασιακή εφεδρεία
Εκτός από τη δραματική περικοπή πόρων στα προγράμματα Ψυχικής Υγείας, Πρόληψης και Απεξάρτησης η κυβέρνηση εντάσσει τους συγκεκριμένους χώρους και στο σχεδιασμό για την εργασιακή εφεδρεία, αποψιλώνοντας στην ουσία τους αντίστοιχους οργανισμούς από έμπειρο προσωπικό. Για ναζιστικής έμπνευσης μέτρο μιλά ο κ. Τζιούμπας: «Με τον ίδιο τρόπο οι Γερμανοί διάλεγαν από τον πληθυσμό ενός χωριού 10 άτομα προς εκτέλεση. Κάπως έτσι συμβαίνει και σήμερα, δεν μας επετράπη ούτε καν να δεχτούμε μείωση των μισθών μας ώστε να μείνουν όλοι οι εργαζόμενοι στις θέσεις τους».
