Προχθές ο Βέλγος νεοφιλελεύθερος Σαρλ Μισέλ, που έχει επιλεγεί ως διάδοχος του Ντόναλντ Τουσκ στην προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., αποκάλυψε τους τρεις βασικούς άξονες πάνω στους οποίους σκοπεύει να κινηθεί, και τοποθετήθηκε για τρία συν ένα προβλήματα που θεωρεί ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα. Οι άξονες αφορούν: 1) Πώς η Ευρώπη δεν θα γίνει «θύμα των εμπορικών πολέμων του Τραμπ». 2) Πώς η Ευρώπη θα προασπίσει «τις αξίες και τα συμφέροντά της» απέναντι σε μια ολοένα και πιο ισχυρή Κίνα. 3) Πώς η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει τη «ρωσική απειλή για την ασφάλειά της». Τα άμεσα προβλήματα, κατά τον Μισέλ, είναι: 1) Η κλιματική αλλαγή. 2) Η πολιτική μετανάστευσης και ασύλου. 3) Η επίτευξη συμφωνίας για τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Συν ένα ακόμη, το οποίο χαρακτήρισε ως «τη μεγαλύτερη και πιο επείγουσα πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα»: το Brexit [για το θέμα αυτό, βλ. το σχετικό άρθρο στη σελ. 21].
Ο νέος πρόεδρος του Συμβουλίου είπε ακόμη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποκτήσει «αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση» ώστε να παίξει «πρωταγωνιστικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο». Φαίνεται δηλαδή ότι ο μέχρι σήμερα υπηρεσιακός πρωθυπουργός του Βελγίου, που βρέθηκε από καραμπόλα στη θέση του Τουσκ μετά από σκληρά παζάρια μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων για τις θέσεις-κλειδιά της Ε.Ε., επιχειρεί να θέσει προτεραιότητες και να δώσει κουράγιο στο ακροατήριό του. Παρόμοια μηνύματα προσπαθεί να περάσει και η νέα πρόεδρος της Κομισιόν, η αριστοκρατικής καταγωγής και στρατοκρατικής νοοτροπίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν – η οποία βρέθηκε ακόμη πιο αναπάντεχα σε αυτή τη θέση όταν η Μέρκελ απέτυχε να επιβάλει τόσο τον αρχικό εκλεκτό της, τον Βαυαρό Βέμπερ, όσο και τη δεύτερη εναλλακτική επιλογή της, τον Ολλανδό Τίμερμανς.
Στρατηγοί χωρίς στρατό
Υπάρχει όμως ένα αγκάθι που σκάει το μπαλόνι κάθε φορά που οι εκλεκτοί της ευρωκρατίας προσπαθούν να το ξαναφουσκώσουν με κούφια συνθήματα: λείπουν εντελώς πια οι «μεραρχίες» που θα χρειάζονταν οι Βρυξέλλες για να καταπιαστούν με αυτά τα θέματα. Η «αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση» στην οποία καλούν ο Μισέλ και η φον ντερ Λάιεν, όπως και η προαπαιτούμενη σύμπνοια των βασικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, αποτελούν καταστάσεις που έχουν εξαφανιστεί στη Γηραιά Ήπειρο. Έχουν αντικατασταθεί από ηπειρωτική και εθνική πολιτική και κοινωνική αστάθεια, απονομιμοποίηση των κυβερνώντων στα μάτια των υπηκόων τους, σχηματισμό αντιμαχόμενων στρατοπέδων εντός της Ε.Ε., ραγδαία υποβάθμιση των πάλαι ποτέ κυρίαρχων. Η κατάληξη είναι μια… καθολική εφαρμογή της γραμμής «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Η «αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση» στην οποία καλούν ο Σαρλ Μισέλ και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, όπως και η προαπαιτούμενη σύμπνοια των βασικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, αποτελούν καταστάσεις που έχουν εξαφανιστεί στη Γηραιά Ήπειρο
Η τελευταία ίσως σοβαρή απόπειρα να δοθεί το φιλί της ζωής σε μια δίχως μπούσουλα Ε.Ε., δηλαδή η προσπάθεια της Μέρκελ να στήσει ένα ηγεμονικό κουαρτέτο προσθέτοντας στον πρώην γαλλογερμανικό άξονα την Ισπανία και την Ιταλία, πνίγηκε από ένα συνδυασμό παραγόντων: πρωτοφανής αδυναμία του γερμανικού πολιτικού συστήματος να σταθεροποιηθεί, βαθιές ρωγμές στο ισπανικό κράτος και θρίαμβος του «λαϊκισμού» στην Ιταλία. Ακόμη και η Γαλλία του Μακρόν γνώρισε μια έκρηξη με τα Κίτρινα Γιλέκα που έδειξε πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια των κυβερνώντων στην κοινωνία. Έτσι φτάσαμε σήμερα στο σημείο η Ευρωπαϊκή Ένωση να μην λαμβάνεται υπόψη σαν τέτοια από τους παγκόσμιους παίκτες, οι δε βασικές δυνάμεις της να είναι μόνες τους πολύ «λίγες» για να επηρεάσουν τις εξελίξεις.
Πονοκέφαλοι και φρούδες ελπίδες
Τελικά ο Μισέλ, σε μια απόπειρα να ικανοποιήσει τους πάντες, έθεσε αντιφατικούς στόχους, που περισσότερο θυμίζουν τη φράση «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ» παρά οικοδόμηση ενός αυτόνομου ρόλου για την Ευρώπη. Σαρλ Μισέλ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Κριστίν Λαγκάρντ (στην ηγεσία της ΕΚΤ ως… μετακλητή από το ΔΝΤ) και ένας άγνωστος, άχρωμος και άοσμος Σασόλι στο ρόλο προέδρου της κοινοβουλευτικής βιτρίνας: το μόνο που μπορούν να πετύχουν όλοι αυτοί είναι παράταση της αγωνίας. Στο μεταξύ, στην… πραγματική ζωή, η Μέρκελ και οι κυβερνητικοί εταίροι της έχουν άλλους πονοκεφάλους, απαγορευτικούς για επίδειξη «αποφασιστικότητας και αυτοπεποίθησης»: όλοι μαζί φτάνουν-δεν φτάνουν το 40% στις δημοσκοπήσεις. Αντίθετα, η ακροδεξιά AfD καλπάζει, λεηλατώντας τους Χριστιανοδημοκράτες και την Αριστερά. Η μοναδική ρεζέρβα που απομένει στο γερμανικό πολιτικό σύστημα είναι πλέον οι Πράσινοι, που επωφελούνται από την κατρακύλα των Σοσιαλδημοκρατών.
Οπότε η ευρωκρατία έχει εναποθέσει τις ελπίδες της στην Κεντροαριστερά της Ισπανίας (όπου ο Σάντσεθ επιχειρεί να παγιώσει την ηγεμονία του κραδαίνοντας στους εξ αριστερών του το φόβητρο μιας όλο και πιο ακραίας ισπανικής Δεξιάς) αλλά και στην Ιταλία: η… αυτοθυσία του Ρέντσι, που έκανε την καρδιά του πέτρα και προσέγγισε τους «λαϊκιστές» των 5 Αστέρων ώστε να βρεθεί εκτός κυβέρνησης ο Σαλβίνι, έχει γεννήσει ελπίδες στις Βρυξέλλες. Όμως μια συγκυβέρνηση Κεντροαριστεράς-5 Αστέρων έχει μέλλον εξίσου αβέβαιο με της προηγούμενης: ο Σαλβίνι έχει αναδειχθεί σε πρώτη δύναμη υπερδιπλασιάζοντας μέσα σε ένα χρόνο την επιρροή του, και ο Ρέντσι παραμένει, κατά κοινή ομολογία, ο πιο αντιδημοφιλής Ιταλός πολιτικός. Συμπέρασμα: με τέτοια υλικά και «σχέδια» δεν φτιάχνονται διεθνείς πρωταγωνιστές…
