«Παρλάτες λέγονται στ’ Απεράθου τα σατιρικά τραγούδια που απαγγέλλονται ή διαβάζονταν στην αποκριάτικη γιορτή, στην πλατεία του χωριού, την Τυρνή Κυριακή. Στις παρλάτες ασκείτο έντονη κοινωνική κριτική στους θεσμούς, τα πρόσωπα και τα τεκταινόμενα στην κοινότητα.
Η συμμετοχή όλων των Απεραθιτών στο λαϊκό, καρναβάλι με τους κουδουνάτους, το γέρο και τη γριά, την αρκούδα, τα γέλια και τα πειράγματα και η απαγγελία της αποκριάτικης παρλάτας συνέθεταν την αποκριάτικη γιορτή ως ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο. Για το λόγο αυτό, όταν κάποιος έλεγε μια παρλάτα, η φωνή του μετατρεπόταν σε φωνή της κοινότητας.
Στ’ Απεράθου οι παρλάτες γράφονταν ή λέγονταν από συγκεκριμένους ανθρώπους, χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες του χωριού που δεν κατείχαν’ καμιά μορφή εξουσίας, ενώ σήμερα συμβαίνει να λέγονται και από τους εκπροσώπους των θεσμών της τοπικής κοινωνίας. Τα ήδη «γνωστά» και οικεία πρόσωπα και πράγματα ο ποιητικός λόγος τα μετουσίωνε, δίνοντάς τους άλλη διάσταση· εκτός από τα τυχόν αρνητικά συναισθήματα που προκαλούσε στην κοινωνική ομάδα η συμπεριφορά τους, κατά την τέλεση του δρώμενου δινόταν η ευκαιρία να επισημανθεί αυτή η συμπεριφορά και να ασκηθεί κριτική, πολλές φορές με τη γελοιοποίησή της. Ας μην ξεχνούμε ότι η σάτιρα είχε ως στόχο, εκτός από την ευθυμία της συντροφιάς, και την στηλίτευση της ανοησίας, της αδικίας και της υποκρισίας .
Ο σατιρικός ποιητής μαστιγώνει, εμπαίζει, διορθώνει, βγάζει πικρία, στιχουργεί τον πόνο του, την οργή του και κατ’ επέκταση όλων όσων βρίσκονται στην ίδια θέση. Αναλαμβάνει δηλαδή το δημόσιο έλεγχο. Η σάτιρα τείνει σε κάποια ανατροπή. Ανατροπή όμως ζητάει ο άνθρωπος που δεν είναι βολεμένος και που δεν κατέχει εξουσία κοινωνική ή πολιτική.
Η αποκριάτικη γιορτή, το καρναβάλι, δεν αποτελούσε θέαμα για τους Απεραθίτες. Οι ίδιοι συμμετείχαν, το οργάνωναν αυθόρμητα, το δημιουργούσαν και το βίωναν. Όντας συλλογικό, απευθυνόταν σε όλους και στον καθένα ξεχωριστά. Σε κάποια στιγμή, λοιπόν, της αποκριάτικης γιορτής, αφού σταματούσαν οι κουδουνάτοι να κτυπούν τα κουδούνια, ο Απεραθίτης ποιητής ανέβαινε σε ένα από τα σκαλοπάτια που υπήρχαν στην πλατεία και απάγγειλε την παρλάτα».
Απόσπασμα από τη διδακτορική διατριβή του Γιαννούλη Γ. Γιαννούλη με τίτλο «Ο Πολιτισμός της Νάξου – Το παράδειγμα της Απειράνθου»
Πηγή: fb Ορεινός Αξώτης
