του Ηλία Καραβόλια
Την ώρα που κατακλύζουν το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ πολλές αναλύσεις και θεωρίες «εξήγησης» του πολέμου (και μπαίνουν όλες μαζί στο νοητικό μπλέντερ) οι μάζες εν τω μεταξύ καθηλώνονται με τον φόβο του ολέθρου που πηγάζει από την παράνομη εισβολή στην Ουκρανία.
Το ανθρώπινο μυαλό απασχολείται με τη μεταφυσική (βολική) δομή των πραγμάτων και με την εσχατολογία, αποσπασμένο από την συστημική πραγματικότητα: Από την ακρίβεια, τον ραγδαίο πληθωρισμό, και από την πιθανότητα επερχόμενης φτωχοποίησης ακόμη και μεσαίων στρωμάτων ανά τον κόσμο.
Το συλλογικό ασυνείδητο, με άλλα λόγια, είναι αποσπασμένο από μια στέρεη ανάλυση του παγκόσμιου σκηνικού αναδιάρθρωσης ισχύος. Για την ακρίβεια χρειάζεται να κατέχουμε κάτι από συμπεριφορική θεωρία παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος, και κάτι από θεωρία σιωπηρής συνεννόησης, με πολλούς δρώντες συμμετέχοντες. Διότι πρόκειται για ένα παίγνιο χωρίς συγκεκριμένα κέρδη και ζημιές για συγκεκριμένους δρώντες(αν και μόνοι σίγουρα χαμένοι είναι οι λαοί), με διαρκή δυνητικά συμβάντα που μεταθέτουν και συντηρούν το παίγνιο. Ένα είδος «σταθερής αστάθειας» και μόνιμης ανισορροπίας.
Ζούμε κάτι σαν τους «μετακαπιταλιστικούς σπασμούς» του συστήματος, που μετατοπίζουν το εσωτερικό όριο αντοχής του παραδοσιακού καπιταλιστικού μοντέλου και παράλληλα επιταχύνουν την εκκαθάριση κεφαλαίου. Έτσι, η σχιζοφρένεια της όποιας πιθανότητας ενός πυρηνικού πολέμου δεν είναι τίποτα άλλο από την «καθολική» σχιζοφρένεια του καπιταλιστικού συστήματος. Είναι η κορύφωση της σχιζοειδούς διαπλοκής κεφαλαίου-εξουσίας και γεωοικονομίας-γεωπολιτικής.
Με δεδομένο ότι δεκαετίες τώρα το ολιγαρχικό κεφάλαιο έχει καταφέρει να συνασπίζεται με τα ηγεμονικά καπιταλιστικά κράτη, οι βιομηχανικές και τραπεζικές ελίτ προσπαθούν συνεχώς να «συντονιστούν» με τις ιμπεριαλιστικές προθέσεις των ισχυρών πόλων του συστήματος (μεγάλες δυνάμεις) πάντα όμως μέσα στο βολικό φόντο μιας δυνητικής ολικής καταστροφής.
Η βάση και η υπερδομή του συστήματος «χάνονται» μέσα σε ένα και μοναδικό φόντο, επειδή το κεφάλαιο είναι το συνεκτικό εκείνο στοιχείο που κυκλοφορεί σε ροές και προσδένεται σε εξουσία, ισχύ και όπλα.
«Το κεφάλαιο είναι προσδεμένο στην πυρηνική εξουσία, την εκμεταλλεύτηκε και θέλει να εξασφαλίσει την αποδοχή του ως πάγιο κοινωνικό κεφάλαιο» (Negri,1989, αναδημοσίευση από Γ.Ε.-Ταξικές Μηχανές). Ο Ιταλός φιλόσοφος είχε επισημάνει εύστοχα την κατάληξη των απεδαφικοποιημένων ροών του καπιταλιστικού κεφαλαίου, μόλις φάνηκε η διάλυση της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης και η κατάρρευση του ολοκληρωτισμού.
Σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά, αντί ειρήνης, τάξης και ασφάλειας που ενέπνεε ο δυτικός ορθολογισμός, ζούμε ξανά τη μείζονα κορύφωση του κινδύνου και του φόβου. Πρόκειται για τις συγκολλητικές ουσίες που ενώνουν το «πυρηνικό» κεφάλαιο με την βιοπολιτική καθυπόταξη: « Ο φόβος πρέπει να είναι τόσο εξαπλωμένος και έντονος, ώστε οι άνθρωποι να μένουν αποσβολωμένοι από αυτόν. Η πυρηνική εξουσία βασανίζει τη ψυχή», συνεχίζει ο Negri.
Αυτή η ιστορία, του φόβου και της απειλής, δηλαδή ο θάνατος πίσω από την συστημική υπερδομή, είναι η ιστορία της κούρσας των εξοπλισμών για πυρηνικά όπλα. Μια ατέρμονη σχιζοφρενική κούρσα που απομυζεί πόρους από τις κοινωνίες.
Είναι η ιστορία κλιμάκωσης της ισχύος των ηγεμονικών κρατών που αποκτούν πυρηνικές κεφαλές ακριβώς επειδή έχουν συσσωρεύσει πρώτα εξουσία και κεφάλαιο: Δηλαδή επειδή είναι κράτη-καπιταλιστές.
Ο οποιοσδήποτε πόλεμος, ως Συμβάν, συμβάλλει και σε μια νέα εσωτερίκευση του φόβου από τις μάζες. Και έτσι, με αυτή τη γενικευμένη αποδοχή, το υποκείμενο της Ιστορίας μεταφέρει από γενιά σε γενιά την απειλή του παγκόσμιου ολέθρου.
«Ο πόλεμος έχει γίνει, για ακόμη μια φορά, το άμεσο υπόβαθρο και ο υπερκαθορισμός της ύπαρξης μας. Η πυρηνική δύναμη έχει εδραιώσει αυτό τον υπερκαθορισμό και τον έχει καταστήσει ανεπίστρεπτο. Ο πόλεμος είναι επομένως μια παρουσία, ένας μόνιμος ορίζοντας και μια συνεχής πίεση. Η κοινωνία αποτελεί απλά το φόντο», συνεχίζει στο προφητικό κείμενο του ο Negri.
Η κορύφωση της πυρηνικής απειλής είναι η κορύφωση του δαρβινικού καπιταλισμού και της πλήρους απεδαφικοποίησης των ροών του κεφαλαίου. Ο πλανήτης, ως η φυσική-εδαφική επικράτεια διοχέτευσης του κεφαλαίου, είναι ταυτόχρονα η εν δυνάμει επικράτεια της αυτοδιάλυσης του συστήματος.
Τα πυρηνικά όπλα όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι προϊόντα της πολεμικής βιομηχανίας και του κεφαλαίου: δηλαδή αυτο-γένεση του κακού από την ίδια τη μήτρα του συστήματος. Ο Μποντριγιάρ θα το ονόμαζε «προσομοίωση» της ζοφερής πραγματικότητας. Δυστυχώς γι αυτόν και για εμάς, πρόκειται για την ίδια τη ζοφερή πραγματικότητα. Πρόκειται για κάτι άλλο που έλεγε ο Μποντριγιάρ: για την «κόλαση του ταυτού»…
