«IIs nous la font en mode 49.3, on riposte en mode 17.89» (Μας το κάνουν με τον τρόπο του 49.3, τους απαντάμε με τον τρόπο του 17.89)
Του Τάσου Βαρούνη
Τι θα γεννήσει η μετάβαση των κοινωνιών σε μια δημοκρατία που συρρικνώνεται διαρκώς σε όλα τα πεδία; Γιατί όταν περνάμε στη φάση όπου ακόμα και τα προσχήματα καταργούνται, αυτό αποτελεί μάλλον το βασικό ερώτημα. Η κατάσταση στη Γαλλία είναι χαρακτηριστική. Δεν έχει πια νόημα ούτε να ειρωνευόμαστε τον… γαλλικό Διαφωτισμό και τα ευρωπαϊκά ιδεώδη. Το «καθεστώς» έχει ήδη αλλάξει και δεν υπάρχει επιστροφή. Πριν από λίγες μέρες εγκρίθηκε από τη γαλλική Βουλή η επέκταση για δυο ακόμα μήνες της «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» που επιβλήθηκε μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις του Νοέμβρη. Ο φόβος του τρομοκρατικού χτυπήματος γίνεται ο πιο επίσημος, ο «υπεράνω όλων» κρατικός λόγος. Οι κάθε λογής «κόφτες» θα καρατομούν την όποια πολιτική διαμεσολάβηση στο βωμό των οικονομικών μεγεθών και τα «ειδικά καθεστώτα» θα επαναφέρουν πίσω την πολιτική στην αποκλειστική μορφή της καταστολής. Αν η Γαλλική Επανάσταση παρήγαγε με την ίδια της την ύπαρξη τους διαφορετικούς όρους -μα και τη συσχέτιση- «νομιμότητας» και «νομιμοποίησης», σήμερα φαίνεται να ζούμε την εξαφάνιση κάθε πηγής ή ιδέας δικαίου, κάθε αξίας ικανής να θεμελιώσει το «γράμμα του νόμου» και το «θεσμικό πλαίσιο». Κοινώς, ο Νόμος Ελ Κόρμι θα περάσει… γιατί έτσι. Και δώσ’ του πλαστικές σφαίρες, και δώσ’ του απαγορεύσεις σε διαδηλωτές και δημοσιογράφους να μην κυκλοφορούν στους δρόμους, και δώσ’ του τα γαλλικά ΜΑΤ να χρησιμοποιούν συνεχώς νέες μεθόδους καταστολής και τρομοκράτησης (βλ. «la nasse»). Αλλά και στο ίδιο στο πεδίο της κρατικότητας, μοιάζει σαν η Εκτελεστική Εξουσία να ξεπερνά και να αδιαφορεί για τους πιο παραδοσιακούς θεσμούς αντιπροσώπευσης. Ακόμα δηλαδή και το «μπουρδέλο η Βουλή» που μουντζώναμε -κάποτε- στην Πλατεία Συντάγματος φαίνεται σιγά-σιγά να κλείνει, χωρίς βέβαια αυτό να αποτελεί λόγο σεβασμού του. Τα λεγόμενα «κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα» είναι πια στην ημερήσια διάταξη σε αρκετές χώρες και όλες οι εφεδρείες του συστήματος αξιοποιούνται στο μέγιστο. Στη Γαλλία, χρησιμοποιήθηκε το άρθρο 49.3 του Συντάγματος, ώστε ο νόμος να περάσει με… διάταγμα.
Τι θα μας φέρει ο… ποταμός;
Μια σειρά αντιπαραθέσεις και διχασμοί γεννιούνται στο έδαφος αυτής της κατάστασης. Καταρχάς, η κοινωνία -ας πούμε γενικά- απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Στη Γαλλία, η δημοτικότητα του Ολάντ πέφτει κατακόρυφα. Το τι θα καλύψει αυτό το «κενό» παραμένει άγνωστο. Κι εδώ υπάρχει πραγματικά μεγάλη ποικιλία «απαντήσεων». Αλλού, η Ακροδεξιά ενσωμάτωσε και διέστρεψε τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Αλλού, η Κεντροαριστερά έβγαλε τη βρόμικη δουλειά με υποδειγματικό τρόπο. Αλλού, ο στρατός ενεπλάκη και καθάρισε το παιχνίδι. Ενώ, και η απόρριψη μεγάλων κομματιών του πληθυσμού από τον πολιτικό στίβο στο αποκλειστικό πεδίο της οργής παραμένει μέθοδος προσωρινής διαχείρισης. Το σίγουρο είναι ότι η κάλυψη αυτού του «κενού» σημαίνει οικοδόμηση, αγώνας, μαζικό κίνημα και όχι σύνθημα και κατάληψη θέσεων στο υπαρκτό καθεστώς. Έπειτα, είναι οι διχασμοί μέσα στην ίδια την κοινωνία. Τι είδους γλώσσα, συμμαχία, κοινός τόπος, μπορεί να εφευρεθεί ανάμεσα στους νέους του Nuit Debout και τους νέους των banlieu; Πώς «συνδυάζονται» οι χαμένες προσδοκίες μιας γενιάς μορφωμένων νέων και η καθημερινή εξαθλίωση μιας γκετοποιημένης γενιάς στα γαλλικά προάστια; Έτσι προκύπτει και το επόμενο πρόβλημα. Είναι τέτοιο το εύρος των ζητημάτων, όπου η ενότητα και η σύγκλιση των αγώνων και των διαφορετικών μετώπων, δεν μπορεί παρά να παράγεται και να παράγει ενοποιητικούς στόχους. Φαντάζει δύσκολη μια αλλαγή που δεν θα τοποθετεί τη σύγκρουση και την αντιπαράθεση στα κεντρικά πολιτικά και κοινωνικά επίδικα της κάθε χώρας, αλλά και διεθνώς. Για παράδειγμα, όσο σημαντικό είναι το να μην κυριαρχήσει στη Γαλλία η ισλαμοφοβία, άλλο τόσο είναι το να αμφισβητηθεί η συμμετοχή της στη διάλυση «περιφερειακών» χωρών.
