Ολοκληρώνεται η γερμανοποίηση και η τραπεζική άλωση Ευρωζώνης και Ε.Ε. με το σχέδιο bail in –
Πώς και γιατί η Ελλάδα μπορεί να γίνει πειραματόζωο για το πρώτο κούρεμα καταθέσεων στο «προβλεπτό μέλλον». Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Το γερμανικό σχέδιο για την Ε.Ε. προχωρά χωρίς αντιστάσεις ακόμη και στα αιρετά ευρωπαϊκά όργανα. Το ευρωκοινοβούλιο αυτή την εβδομάδα έδωσε την έγκρισή του στο σχέδιο της Κομισιόν για τις τραπεζικές διασώσεις. Το σχέδιο φέρει τη σφραγίδα του Βερολίνου και του «κλάμπ των Βορείων», καθώς ενσωματώνει τη βασική αντίληψή τους: το bail out τελείωσε, στο εξής μόνο bail in, ήτοι διάσωση των τραπεζών με «ίδια μέσα». Φυσικά, πρόκειται περί πολιτικής απάτης. Τα «ίδια μέσα», που υποτίθεται ότι επιστρατεύονται για να αποτραπεί νέα επιβάρυνση των φορολογουμένων, είναι στην ουσία ένα υποσύνολο των ίδιων των φορολογουμένων, αυτή τη φορά με την ιδιότητα των αποταμιευτών. Ως γνωστόν οι τράπεζες δεν έχουν «ίδια μέσα». Όλες τις βρομοδουλειές τις κάνουν με τα λεφτά των άλλων.
«Εθνικές» διασώσεις
Βάσει της συμφωνίας για την τραπεζική ένωση, από το 2016 οι πιστωτές μιας προβληματικής τράπεζας- μέτοχοι, ομολογιούχοι και καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ- θα αναλαμβάνουν πρώτοι το κόστος της εκκαθάρισής της, κατά φθίνουσα ποσόστωση. Εφόσον χρειάζονται πρόσθετοι πόροι, θα υπάρχουν τα εθνικά ταμεία εξυγίανσης τα οποία πρέπει να χρηματοδοτηθούν από τώρα και για την επόμενη δεκαετία ώστε να φτάσουν το 1% των ασφαλισμένων καταθέσεων. Επομένως, αποκλείεται να διαθέτουν αρκετούς πόρους πριν από τα επόμενα 4-5 χρόνια. Άρα, όλο το βάρος πέφτει στους «πιστωτές» των τραπεζών. Ως έσχατο καταφύγιο θα χρησιμοποιείται ο ESM, που με διαθέσιμους πόρους μόλις 60 δισ. ευρώ είναι μάλλον διακοσμητικός.
Θεωρητικά, η «εθνικοποίηση» του κόστους διάσωσης των τραπεζών που θα βρίσκονται υπό ευρωπαϊκή εποπτεία είναι μεταβατική και έχει ως απώτατο στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού ταμείου εξυγίανσης. Ωστόσο, βάσει του γερμανικού σχεδιασμού ο στόχος αυτός είναι «δεκαετίας», άρα πρακτικά άνευ ουσίας. Σε δέκα χρόνια κανείς δεν ξέρει αν θα υπάρχει η Ε.Ε., η Ευρωζώνη ή αν η Γερμανία θα έχει λόγους να είναι στις τάξεις τους.
Υποσημειώσεις
Υπό την αίρεση της τελικής έγκρισής της από τη σύνοδο κορυφής την ερχόμενη εβδομάδα, η συμφωνία έχει και δυο ενδιαφέρουσες υποσημειώσεις: Πρώτον, τη δυνατότητα που αφήνεται σε ένα κράτος μέλος να προχωρήσει σε διάσωση μιας τράπεζας με κρατικούς πόρους αν το κρίνει «εθνικά απαραίτητο» (κι αυτό σημαίνει πολλά για τη Γερμανία που θέλει να κρύψει κάτω από το χαλί το χρέος των περιφερειακών τραπεζών της). Δεύτερον, το παράθυρο που αφήνει στις κυβερνήσεις να «δημεύσουν» καταθέσεις και κάτω των 100.000 ευρώ, αφού δεν υπάρχει ευρωπαϊκή νομοθεσία που να κατοχυρώνει αυτό το όριο. Αυτό αποκαλύφθηκε σαφώς και από την απάντηση του επιτρόπου Αλμούνια σε ερώτηση του Νίκου Χουντή. Και το ίδιο υπαινίσσεται ο διοικητής της ΤτΕ Γιώργος Προβόπουλος, δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχει περίπτωση για κούρεμα καταθέσεων στο προβλεπτό μέλλον».
Αυτό σημαίνει ότι στο «απρόβλεπτο μέλλον» η Ελλάδα μπορεί να έχει την… ευτυχία να είναι η πρώτη χώρα στην οποία θα εφαρμοστεί κούρεμα καταθέσεων, ακριβώς άλλωστε όπως συνέβη με την «πρωτιά» του ελληνικού PSI.
Ακούγεται ως εικασία, αλλά ίσως δεν είναι. Η κυβέρνηση κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να αντέξει πολιτικά τη βασανιστική διαπραγμάτευση με την τρόικα αυτό το Σαββατοκύριακο, έπειτα τον νέο γύρο αξιολόγησης τον Ιανουάριο και ούτω καθεξής. Η φιλοδοξία της είναι να πορευτεί με το bonus της ευρωπαϊκής προεδρίας μέχρι τις ευρωεκλογές, να μη διαλυθεί από το αποτέλεσμά τους και να φτάσει στην πολυπόθητη νέα αναδιάρθρωση του χρέους. Στο μεταξύ, θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει το χρηματοδοτικό κενό του 2014 με ένα συνδυασμό αξιοποίησης αποθεμάτων (π.χ. των 10 δισ. ευρώ που περισσεύουν από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, εφόσον το εγκρίνουν οι δανειστές) και μιας απελπισμένης και ακριβής εξόδου στις αγορές ομολόγων.
Αποστράγγιση
Ωστόσο, στον ριψοκίνδυνο αυτό σχεδιασμό η κυβέρνηση έχει πολλούς εχθρούς στο εσωτερικό μέτωπο- την τεράστια κοινωνική πλειοψηφία που θα υποστεί την επίθεση νέων φόρων και περικοπών- και σχεδόν κανέναν σύμμαχο στο εξωτερικό. Ο χειρότερος αντίπαλός της είναι οι πρωτοφανείς συνθήκες εξάντλησης της νομισματικής ρευστότητας που θα δημιουργηθούν στην Ε.Ε. και διεθνώς το πρώτο εξάμηνο του 2014. Κι αυτό, γιατί το διάστημα αυτό θα συμπέσουν η διακοπή της ποσοτικής χαλάρωσης από τις ΗΠΑ (κόψιμο χρήματος) και η επόμενη φάση απομόχλευσης των ευρωπαϊκών τραπεζών, με τα stress tests τα οποία έχει προγραμματίσει για το 2014 η ΕΚΤ. Απ’ αυτόν τον συνδυασμό θα προκύψουν οι χειρότερες συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας διεθνώς εδώ και πολλά χρόνια.
Η ειδική ελληνική έκφραση μιας τέτοιας εξέλιξης αφορά και πάλι τις τράπεζες. Ενώ περιμένουμε να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών της Black Rock, από τις οποίες είναι άγνωστο ποιες πρόσθετες ανάγκες χρηματοδότησης προκύπτουν, τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα θα υποστούν νέα τεστ αντοχής, δια χειρός ΕΚΤ. Αν προκύψουν νέες κεφαλαιακές ανάγκες, αν αυξηθούν επικίνδυνα τα κόκκινα δάνεια, αν μετρηθεί το «βάρος» και των ομολόγων, όπως απαιτεί ο Ντράγκι, το μαξιλάρι των 10 δισ. από τα 50 της ανακεφαλαιοποίησης στο οποίο ποντάρει η κυβέρνηση ενδέχεται να χαθεί από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι τράπεζες θα δυσκολευτούν να ανταποκριθούν στο βαρύ πρόγραμμα έκδοσης εντόκων γραμματίων και η απονενοημένη ελληνική έξοδος στις αγορές ομολόγων δεν θα βρίσκει διαθέσιμους επενδυτές. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η μόνη πηγή χρηματοδότησης που θα απομένει στην κυβέρνηση θα είναι οι καταθέσεις. Δεν είχε καμιά αναστολή να τους «βάλει χέρι» εν ονόματι φορολογικών οφειλών, ούτε εν ονόματι του PSI. Τι μας κάνει να πιστέψουμε ότι θα το αποφύγει στο «προβλεπτό μέλλον» και με την άδεια πλέον της κοινοτικής νομοθεσίας;
