Για το θόρυβο που δημιουργήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ γύρω από τις υποψηφιότητες για τις αυτοδιοικητικές εκλογές αλλά και για τα γενικότερα ζητήματα του κόμματος μίλησε στον Δρόμο η Ελένη Σωτηρίου, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. Οι επερχόμενες Ευρωεκλογές και η θέση του ΣΥΡΙΖΑ για την Ευρώπη, η σχέση του με το λαό και οι προϋποθέσεις μιας μεγάλης πολιτικής αλλαγής στη χώρα, δεν θα μπορούσαν παρά να αποτελέσουν επίσης αντικείμενο της συζήτησης.
Να ξεκινήσουμε με τα δύσκολα. Ποια είναι η δική σας γνώμη για τις επίμαχες υποψηφιότητες που συνεχίζουν, μέχρι τώρα, να διχάζουν και να επανεξετάζονται;
Καταρχάς, θεωρώ προβληματική όλη τη διαδικασία και τον τρόπο με τον οποίο έφτασε να δημιουργηθεί μια τραυματική κατάσταση μέσα στο κόμμα εξαιτίας προσώπων και υποψηφιοτήτων και μάλιστα την τελευταία στιγμή. Μερικές φορές είναι σαν να αδιαφορούμε εντελώς γι’ αυτή την πλευρά. Όταν όλοι πια αποδέχονται ότι η κατάσταση στο εσωτερικό του κόμματος δεν είναι καλή και την ίδια ώρα αντί να σκύψουμε στο συγκεκριμένο πρόβλημα, το διογκώνουμε με διάφορους τρόπους, αυτό δείχνει τουλάχιστον πολιτική ανωριμότητα. Δεν λέω πως δεν υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες, αναφέρομαι στον τρόπο που αυτές επηρεάζουν και το κόμμα αλλά και τη σχέση μας με την κοινωνία. Εκτός πια αν αποδεχτούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί με τίποτα να είναι ένα κόμμα αλλά δύο, τρία ή και περισσότερα. Δεν θέλω να το πιστέψω αυτό. Δεν είμαστε δημοσιογράφοι για να σχολιάζουμε ή να έχουμε γενικώς την Α’ ή τη Β’ άποψη. Οι επιλογές μας έχουν συνέπειες. Άρα, δεν δέχομαι το ερώτημα «ποια είναι η γνώμη σου για τον τάδε υποψήφιο», αλλά θεωρώ κρίσιμο ποια είναι η πολιτική θέση μας και ο βαθμός προετοιμασίας του κόμματος μπροστά στις μάχες που έρχονται.
Τι θα έπρεπε να έχει γίνει διαφορετικά;
Πρώτον, όλο το κόμμα να είχε συζητήσει την πολιτική μας για την αυτοδιοίκηση. Σωστές και οι αντιμνημονιακές, αντικαλλικρατικές αιχμές και η λογική του δημοψηφίσματος αλλά δε φτάνουν αυτά. Για ποια αυτοδιοίκηση παλεύουμε στην Ελλάδα του 2014, πώς και με ποιους; Δεύτερον, να υπήρχε ολόπλευρη συμμετοχή, πανστρατιά των στελεχών μας σε αυτή τη μάχη και την προετοιμασία της. Σωστά διορθώσαμε μια πρότερη λογική που ήθελε απλά να βρούμε «με ποιους θα πάρουμε τους δήμους» ή «ποιες περιφέρειες χτυπιούνται». Από τη στιγμή, λοιπόν, που αποφασίσαμε να πολιτικοποιηθεί αυτή η μάχη, όφειλαν όλα τα κεντρικά στελέχη μας να είναι παρόντα, χωρίς ανεξήγητες αρνήσεις. Τρίτον, να υπήρχαν πιο σοβαρές διαδικασίες για να επιλεχθούν οι υποψήφιοι και ανάλογα με τις περιοχές. Γιατί ακόμα και αν είναι άλλο πράγμα η Περιφέρεια της Αθήνας και άλλο ένας μικρός δήμος, τίποτα δεν δικαιολογεί το να υπάρχουν αποφάσεις χωρίς συζήτηση στις οργανώσεις, να μαθαίνουν τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ τους υποψήφιους από το ραδιόφωνο, να μην υπάρχουν πραγματικές δεσμεύσεις από τους υποψήφιους. Όλα αυτά δεν έγιναν. Έτσι οδηγηθήκαμε στην τελευταία Κεντρική Επιτροπή με τα γνωστά αποτελέσματα.
Τελικά, πώς αξιολογείτε αυτή τη μικρή περιπέτεια που πέρασε ο ΣΥΡΙΖΑ με τις επιλογές για τις αυτοδιοικητικές εκλογές; Ποια συμπεράσματα βγαίνουν;
Για να το πω απλά, χρειάζεται να σοβαρευτούμε όλοι μας. Ας ξεκινάει ο καθένας από τον εαυτό του όταν το λέει αυτό, το λέω με πλήρη συνείδηση. Δεν είμαστε ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς στο περιθώριο του πολιτικού σκηνικού που μπορεί να έχει την άνεση να εξαντλείται σε εσωτερικές συζητήσεις και συσχετισμούς. Ο λαός μάς οδήγησε να είμαστε σήμερα σε μια θέση που έχει μεγάλες ευθύνες. Δεν παίζεται κάτι δευτερεύον αλλά η ίδια η τύχη, τουλάχιστον αυτής της χώρας και των πολιτών της. Δεν είμαστε σωτήρες και πρέπει να σπάσουμε αυτή την αντίληψη αλλά έχουμε ένα ρόλο στα πράγματα και πρέπει να τον πάρουμε στα σοβαρά. Αυτό σημαίνει να ξεπεράσουμε μια σειρά προβλήματα και αδυναμίες. Η ιστορία αυτή, λοιπόν, έδειξε για μένα μεγάλα ελλείμματα για το πώς προετοιμαζόμαστε για τις μάχες που έχουμε μπροστά μας. Αλλά έδειξε και ότι πολλές φορές απουσιάζει η Πολιτική και τα πράγματα πολώνονται γύρω από δευτερεύουσες και τριτεύουσες πλευρές αντί να αντιμετωπιστούν τα βασικά μας προβλήματα. Βασικά προβλήματα θεωρώ ποια είναι η πολιτική γραμμή μας, τι πολιτική συμμαχιών έχουμε, αν φτιάχνουμε ένα κόμμα των μελών του και τι σχέσεις έχουμε με τον κόσμο ευρύτερα. Αυτά, ενώ είναι τα σοβαρά προβλήματα, πολλές φορές ξεχνιούνται και ο καθένας οχυρώνεται γύρω από ό,τι αξιολογεί κάθε φορά σημαντικό. Χρειάζεται μια αλλαγή ιεραρχήσεων και μια σοβαρή στάση από όλους μας, μια πιο ουσιαστική ενότητα, αυτό θέλω να πω.
Ας περάσουμε στο δεύτερο θέμα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η τελευταία Κεντρική Επιτροπή. Την ευρωπαϊκή διάσταση του αγώνα και την προετοιμασία για τη μάχη των Ευρωεκλογών.
Αυτή είναι μεγάλη συζήτηση. Θα την φτωχύνω αν προσπαθήσω να απαντήσω σύντομα. Αλλά σκέφτομαι ότι δεν μας αρέσει η σημερινή Ελλάδα, ούτε η Ευρώπη όπως είναι σήμερα μας αρέσει. Η Ελλάδα και η Ευρώπη χρειάζονται μετάβαση, μεταπολίτευση, επανάσταση, πες το όπως θες. Και η Αριστερά χρειάζεται άλλα μυαλά για να δημιουργήσει τους όρους μιας νέας προοπτικής για την Ευρώπη. Έχω στο νου μου αυτά που είπε ο αντιπρόεδρος της Βολιβίας στο συνέδριο του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς, δεν γίνεται να μην τα σκεφτούμε και να πάμε με αυτά που λέγαμε σε μια άλλη ζωή, σαν να μην ήρθε ο κόσμος πάνω-κάτω! Δεν γίνεται να μην βλέπουμε ότι η Ευρώπη -και προσοχή, διότι δεν ταυτίζω την Ευρωπαϊκή Ένωση με την Ευρώπη- σήμερα πάει ολοταχώς προς τα πίσω, έχει γεράσει, ασφυκτιά κάτω από τη γερμανική κυριαρχία κι από το βίαιο διαχωρισμό της σε Ευρώπη των ισχυρών, των χωρών με αξιολόγηση 3Α και Ευρώπη υποταγμένων στη Μέρκελ και υποδεέστερων Νότιων. Που κι αυτοί διαχωρίζονται σε φτωχούς συγγενείς του Βορρά και σε εντελώς σκουπίδια, όπως πάνε να κάνουν την Ελλάδα και την Κύπρο. Δεν λέει πια σχεδόν τίποτα στους λαούς το παλιό όραμα αυτής της ολοκλήρωσης. Χωρίς δημοκρατία, χωρίς έστω και την τυπική ισοτιμία πλέον, χωρίς τον κοινωνικό χαρακτήρα που υποτίθεται ότι αποτελούσε το θεμέλιό της αλλά σήμερα ανατινάζεται και επίσημα. Την ίδια στιγμή η πανευρωπαϊκή υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα μπορεί να επηρεάσει θετικά τους συσχετισμούς εντός και εκτός της Αριστεράς, ανησυχεί τις άλλες δυνάμεις και μ’ αυτή την έννοια δείχνει τις δυνατότητες που υπάρχουν για να εκφραστεί δυναμικά το «ως εδώ!» των λαών. Κι επειδή δεν έχουμε και πολύ χρόνο μπροστά μας, είναι σημαντικό να ξεκινήσει άμεσα η συζήτηση στις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ για όλα αυτά τα θέματα. Μην αρχίσουμε ξανά ανάποδα, ούτε να μονοπωληθεί η διαδικασία από το ποιοι θα είναι στο ευρωψηφοδέλτιο και με ποιο τρόπο θα ψηφίσουμε στο εσωκομματικό δημοψήφισμα.
Πρόσφατα ο φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού σε μια συνέντευξή του στην Ελευθεροτυπία δήλωσε ότι αν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ την εξουσία, η κατάσταση θα είναι περίπλοκη και θα χρειαστεί ένα μεγάλο λαϊκό κίνημα για να τον υποστηρίξει αλλιώς δεν αρκεί από μόνη της η διακυβέρνηση. Τι γνώμη έχετε για αυτή τη σκέψη και αν ισχύει τι πρέπει να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το να χάσουν οι μνημονιακές δυνάμεις τη διακυβέρνηση της χώρας είναι από μόνο του ένα «κοσμοϊστορικό» γεγονός. Θα είναι νίκη όχι του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά των πολύμορφων αγώνων του ελληνικού λαού όλα τα τελευταία χρόνια. Δείτε πως η ματιά των αγωνιζόμενων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο είναι στραμμένη στην Ελλάδα. Όποιος, λοιπόν, υποτιμά αυτό τον κεντρικό στόχο, δεν προσφέρει καλές υπηρεσίες. Την ίδια στιγμή, η νίκη δεν είναι μια στιγμή. Είναι μια διαδικασία που σημαίνει το άνοιγμα ενός διαφορετικού δρόμου για τη χώρα. Το ανοιχτό στοίχημα είναι το πώς θα γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ πρωταγωνιστικός παράγοντας μιας βαθιάς ανατροπής. Το πώς θα γίνουμε όχι απλά μια κυβέρνηση της Αριστεράς αλλά μια κυβέρνηση που θα αλλάξει τη χώρα. Και τα πράγματα είναι δύσκολα. Το σύστημα δεν θα μας πει «περάστε να αναλάβετε». Όποιοι σύντροφοι έχουν τέτοιες σκέψεις, καλό είναι να τις εγκαταλείψουν. Προσπαθούν να μας πλήξουν με πολλούς τρόπους.
Με ποιους τρόπους; Γιατί υπάρχει και το χτύπημα, υπάρχουν ίσως και απόπειρες να επικρατήσει μια πιο συμβιβαστική λογική.
Με όλους τους τρόπους. Και με κατά μέτωπο επίθεση και συκοφαντίες και με πιέσεις για μια πιο μετριοπαθή φυσιογνωμία. Ακόμα και σαν εναλλακτικό σενάριο διακυβέρνησης ή μια μικρή παρένθεση στο πολιτικό σκηνικό. Απέναντι σε αυτά, δεν αρκεί να πούμε ότι είμαστε αποφασισμένοι. Ούτε αρκεί η δύναμη μιας κυβερνητικής πλειοψηφίας που θα διαπραγματευτεί με τους Γερμανούς. Ο Μπαντιού, εδώ, έχει απόλυτο δίκιο. Αυτό που θα κρίνει την εξέλιξη των πραγμάτων και το βάθος των αλλαγών θα είναι το λαϊκό κίνημα. Εκεί θα πρέπει να είναι κυρίως το μυαλό μας. Το πώς θα στελεχωθεί το κράτος και τα υπουργεία δεν είναι το κυριότερο πρόβλημα, ακόμα κι αν φαίνεται σαν μια πιεστική απαίτηση. Αυτή ίσως είναι και η βασική μας αδυναμία όλο αυτό το διάστημα. Το κατά πόσο καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα μαζικό, πολιτικό ρεύμα στην ελληνική κοινωνία. Μιλήσαμε για την ανάθεση και το πάγωμα του κινήματος, χωρίς όμως να δούμε τη δικιές μας ευθύνες σε αυτό. Γιατί όταν στριμώχνεις τη λαϊκή πρωτοβουλία μονάχα στο κανάλι των εκλογικών διαδικασιών, δημιουργείς ο ίδιος μια τέτοια μαζική ψυχολογία. Όταν δεν παίρνεις πρωτοβουλίες συσπείρωσης, διαβούλευσης, αγώνα και προετοιμασίας για τα μεγάλα θέματα της χώρας και μένεις μονάχα στο επίπεδο ενός προγράμματος που θα εφαρμόσει μια μελλοντική κυβέρνηση, έχεις ήδη απομακρύνει τη λαϊκή διαθεσιμότητα και δημιουργικότητα από την υπόθεση της ανατροπής. Αυτά νομίζω πρέπει να διορθώσουμε.
Οι λαϊκές κινητοποιήσεις δεν φαίνονται τόσο δυνατές όσο τα προηγούμενα χρόνια, πολλοί θεωρούν ότι ο κόσμος έχει γυρίσει στον καναπέ. Ποια η θέση σας;
Η ελληνική κοινωνία άλλαξε όλα αυτά τα χρόνια. Κι εμείς αλλάξαμε. Ως αριστεροί και αριστερές αλλά και ως Αριστερά συνολικά. Ίσως όχι τόσο όσο θα έπρεπε και θα μπορούσαμε. Δε συμφωνώ όμως ότι ο κόσμος έχει γυρίσει στον καναπέ. Είναι απλοϊκή περιγραφή. Ναι, δεν έχουμε τις μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις που ζήσαμε στις Πλατείες, τις παρελάσεις και αλλού. Ούτε όμως δεν κουνιέται και φύλλο. Πιστεύω ότι όλη αυτή η συλλογική εμπειρία δεν σβήνεται έτσι εύκολα. Υπάρχει, δηλαδή, ακόμα ένα φορτίο και μια ελπίδα μαζί με την απογοήτευση, μαζί με την ολοένα και δυσκολότερη καθημερινότητα. Αν προβληθούν μεγάλοι, γενικοί, οραματικοί στόχοι, ιδέες για τη χώρα και την κοινωνία, μπορεί ο κόσμος να επιστρέψει. Και δε μιλάω για μεγάλα λόγια, αυτά τα αποστρέφεται ο κόσμος και ευτυχώς. Εξάλλου, από την ίδια την κατάσταση που θα πολώνεται διαρκώς, θα χρειαστεί ξανά όλοι μας να πάρουμε θέση. Το ερώτημα είναι αν αυτό μπορεί να επιταχυνθεί και να μην αφεθεί στον αυτόματο πιλότο. Γιατί στο γήπεδο δεν βρίσκεται μόνο η Αριστερά. Δείτε για παράδειγμα την εκλογική αντοχή της Χρυσής Αυγής μετά τη φυλάκιση της ηγεσίας της. Πολλοί νόμιζαν ότι αυτοί τέλειωσαν. Κι όμως, είναι τέτοια η απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος και προσωπικού που χιλιάδες άνθρωποι τους στηρίζουν γι’ αυτό το λόγο. Ακούγεται περίεργο αλλά κι αυτό ακόμα είναι δείγμα μιας βαθιάς αλλαγής στάσης που πρέπει να υπολογίσει μια αριστερή πολιτική.
Τι μήνυμα θα στέλνατε στον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ;
Πρέπει να πάρει τα πράγματα στα χέρια του. Όχι μόνο ο κόσμος που είναι ήδη οργανωμένος στον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και αυτός που τον στηρίζει, που επενδύει ελπίδες σε αυτόν. Ο Αλέξης Τσίπρας είχε πει πριν από το Συνέδριο ότι δεν καλούμε τον κόσμο να έρθει σε μας, τον καλούμε να φτιάξει το δικό του κόμμα. Αυτό παραμένει επίκαιρο. Το θέμα είναι αν υπηρετείται, αν υλοποιείται. Χρειάζεται ένα κίνημα των μελών και των φίλων του ΣΥΡΙΖΑ για να γίνει αυτό. Η πολιτική δεν μπορεί να γίνεται από τα κανάλια ούτε από το Facebook και το Twitter στελεχών. Δεν λέω να σβήσει κανείς το λογαριασμό του αλλά το βασικό για μας πρέπει να είναι να μπει ο ίδιος ο κόσμος στο παιχνίδι, να γίνει αυτός φορέας μιας νέας πολιτικής. Αλλιώς θα απορούμε με τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής και θα βλέπουμε τον «Κανένα» στις δημοσκοπήσεις να μεγαλώνει. Μπορούμε να τα καταφέρουμε, αλλά πρέπει όλοι να ριχτούμε σε αυτή τη μάχη ουσιαστικά.
