Τετάρτη 6 Ιανουαρίου: το Κογκρέσο των ΗΠΑ συνεδριάζει για να επικυρώσει την εκλογή του Μπάιντεν. Απ’ έξω ο Τραμπ μιλά σε συγκέντρωση χιλιάδων οπαδών του επαναλαμβάνοντας ότι δεν αναγνωρίζει τη νίκη του αντιπάλου του. Μετά φεύγει, χωρίς να «νίπτει τας χείρας του»: όταν οι πιο θερμόαιμοι υποστηρικτές του, στην πλειοψηφία τους μέλη ακροδεξιών πολιτοφυλακών και φανατικών σεκτών, εισβάλλουν στο Καπιτώλιο και παίρνουν στο κυνήγι τους γερουσιαστές, σιωπά. Ήδη αντιμετωπίζει ως προδότες τον αντιπρόεδρο Μάικ Πενς και ένα μεγάλο μπλοκ Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών, αφότου αυτοί αρνούνται να ακολουθήσουν τις εντολές του για μη επικύρωση του εκλογικού αποτελέσματος. Οι εισβολείς, που μπήκαν ουσιαστικά ανενόχλητοι στο Καπιτώλιο, τριγυρνούν για ώρες στα απρόσιτα, υπό κανονικές συνθήκες, διαμερίσματά του.
Αλλά η κατάληψη δεν έχει φέρει αποτέλεσμα. Ακόμη και οι φανατικότεροι υποστηρικτές του απερχόμενου προέδρου τον εγκαταλείπουν, περιλαμβανομένων στελεχών της κυβέρνησής του και παραγόντων του «επιχειρηματικού κόσμου», και φυσικά και της στρατιωτικής ηγεσίας. Ο επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ, εκ των παραδοσιακών οπαδών του πιο συντηρητικού ρεπουμπλικανισμού, συντάσσεται με τον Μπάιντεν: «Οι επιθέσεις εναντίον του Καπιτωλίου του Έθνους μας πρέπει να σταματήσουν άμεσα. Το Κογκρέσο πρέπει να συγκληθεί εκ νέου απόψε κιόλας και να εκπληρώσει το συνταγματικό καθήκον του, επικυρώνοντας την απόφαση του Σώματος των Εκλεκτόρων».
Ο Τραμπ επαναλαμβάνει ότι του «έκλεψαν» τη νίκη αλλά καλεί τους υποστηρικτές του να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ταυτόχρονα η δήμαρχος της Περιφέρειας της Κολούμπια, στην οποία ανήκει η Ουάσιγκτον, επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας. Ο Πενς, χωρίς να ενημερώσει τον Τραμπ όπως τυπικά όφειλε, εγκρίνει την επέμβαση της Εθνοφρουράς. Το Καπιτώλιο εκκενώνεται από τους καταληψίες. Απολογισμός: 4 νεκροί ανάμεσα στους διαδηλωτές (η 35χρονη απόστρατη Άσλι Μπάμπιτ πυροβολήθηκε μέσα στο Καπιτώλιο από αστυνομικό, οι άλλοι 3 έχασαν τη ζωή τους «υπό άγνωστες συνθήκες»), δεκάδες τραυματίες και συλλήψεις. Μία μέρα αργότερα τα μαγειρεία του βαθέος κράτους επιχειρούν να εξισορροπήσουν τα πράγματα ανακοινώνοντας τον θάνατο και ενός αστυνομικού…
Θρύψαλα η βιτρίνα, και κανείς για να τα μαζέψει…
Αλλά η μεγαλύτερη απώλεια είναι ίσως η μετατροπή της βιτρίνας της αμερικανικής «δημοκρατίας» σε θρύψαλα. Η παγκόσμια κοινή γνώμη δεν μπορεί πια να αγνοεί το βάθος του διχασμού που διαπερνά τόσο τις ελίτ όσο και ολόκληρη την αμερικανική κοινωνία – όσο κι αν οι απολογητές του αμερικανικού «προτύπου», δεξιοί και… αριστεροί, επιχειρούν να φορτώσουν την ευθύνη για όλα στον «φασίστα Τραμπ». Διότι οι αιτίες που ανέδειξαν τον επάρατο στην προεδρία της αδυνατισμένης μεν αλλά πάντα ισχυρής ηγέτιδας της Δύσης παραμένουν [βλ. και Οι τέσσερις ώρες που “συγκλόνισαν τον κόσμο”]. Το ρήγμα δεν μπορεί πια να καλλωπιστεί, πόσο μάλλον να κρυφτεί.
Φυσικά τα όσα έγιναν στις 6 Ιανουαρίου θα παράγουν αποτελέσματα για καιρό, σε όλα τα επίπεδα, εντός και εκτός των ΗΠΑ. Ο Τραμπ θα προσπαθήσει να επιβιώσει εκμεταλλευόμενος την υποστήριξη που ακόμη έχει μεταξύ των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων: χαρακτηριστικά, σε χθεσινή δημοσκόπηση, το 45% από αυτούς δήλωσε ότι εγκρίνει(!) την εισβολή στο Καπιτώλιο, ενώ το 43% δήλωσε ότι την καταδικάζει. Αν ο Τραμπ θα επιχειρήσει τη συνέχιση της πολιτικής «καριέρας» του μέσα από έναν νέο πολιτικό σχηματισμό (που δύσκολα θα επιβιώσει στο δεδομένο δικομματικό σύστημα και χωρίς την υποστήριξη ισχυρών κύκλων που πλέον τον εγκαταλείπουν) ή επιβάλλοντας την παρουσία του σε ένα ήδη διχασμένο Ρεπουμπλικανικό κόμμα, είναι ακόμη άδηλο.
Οι αντίπαλοί του, τόσο οι οσονούπω κυβερνώντες Δημοκρατικοί όσο και το πιο «υπεύθυνο» τμήμα των Ρεπουμπλικανών, θα πρέπει να διαχειριστούν μια κατάσταση καθ’ όλα δύσκολη. Η πανδημία εξακολουθεί να κάνει θραύση (σχεδόν 380.000 σήμερα οι νεκροί στις ΗΠΑ!), η οικονομία παραπαίει, και η ικανοποίηση αντιφατικών αιτημάτων και προσδοκιών πλατιών στρωμάτων μοιάζει αδύνατη, ενώ η όποια συνδιαλλαγή ακόμη και στο εσωτερικό καθενός από τα δύο μεγάλα κόμματα δυσχεραίνεται κι άλλο. Όλα αυτά γίνονται ακόμη δυσκολότερα σε ένα χαοτικό και κρισιακό διεθνές φόντο, και μάλιστα με το γόητρο των ΗΠΑ να έχει πλέον πιάσει πάτο…
Διεθνείς αντιδράσεις
Η Χούα Τσουνίνγκ, εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών, κάλεσε τις ΗΠΑ να αναρωτηθούν για ποιο λόγο αντιμετωπίζουν με δύο μέτρα και σταθμά την εισβολή οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο και την περσινή εισβολή φιλοδυτικών διαδηλωτών στη βουλή του Χονγκ Κονγκ. Επεσήμανε επίσης: «Όταν ακραίοι διαδηλωτές εισέβαλαν βίαια στη βουλή του Χονγκ Κονγκ προκαλώντας καταστροφές, εκτοξεύοντας τοξικές ουσίες στην αστυνομία κ.λπ., η αστυνομία του Χονγκ Κονγκ αντέδρασε με υποδειγματική αυτοσυγκράτηση, και κανείς διαδηλωτής δεν έχασε τη ζωή του. Αντίθετα, στην Ουάσιγκτον υπάρχουν 4 νεκροί διαδηλωτές. Τα αμερικανικά ΜΜΕ ομόφωνα καταδικάζουν τους οπαδούς του Τραμπ, αποκαλώντας τους όχλο και συμμορίτες. Ας θυμηθούν τι έλεγαν στην περίπτωση του Χονγκ Κονγκ: “Πολύ όμορφη εικόνα”»… Η Λεούνγκ Τσουνγίνγκ, πρώην κυβερνήτρια του Χονγκ Κονγκ, ειρωνεύτηκε την απόφαση του Twitter να αποκλείσει την πρόσβαση του Τραμπ στον λογαριασμό του (χθες και το Facebook και το Instagram, με απόφαση του Ζούκερμπεργκ, απέκλεισαν την πρόσβαση του Τραμπ στους αντίστοιχους λογαριασμούς του «τουλάχιστον μέχρι την ορκωμοσία του Μπάιντεν»!) χαρακτηρίζοντάς την «απόδειξη ότι στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ελευθερία λόγου». Επίσης ζήτησε από τους φιλοδυτικούς διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ να πάρουν μέρος σε διαδικτυακή ψηφοφορία με θέμα «πού νιώθετε ασφαλέστερα ως διαδηλωτές, εδώ ή στις ΗΠΑ;»…
Οι αντιδράσεις ήταν βέβαια πολύ διαφορετικές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, σοκαρισμένος, αερολογούσε: «Αυτό που συνέβη σήμερα στην Ουάσινγκτον δεν είναι Αμερική. Πιστεύω όμως στη δύναμη της Αμερικανικής Δημοκρατίας». Η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ δήλωσε «θυμωμένη και θλιμμένη» για την εισβολή στο Καπιτώλιο, προσθέτοντας: «Λυπάμαι πολύ που ο πρόεδρος Τραμπ δεν αναγνωρίζει την ήττα του. Καλωσορίζω τις δηλώσεις του εκλεγμένου προέδρου Μπάιντεν και το γεγονός ότι το Κογκρέσο επιβεβαίωσε την εκλογή του. Οι δυνάμεις της δημοκρατίας επικράτησαν. Δεν περίμενα κάτι διαφορετικό από τις ΗΠΑ». Αντίθετα, το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών «εξήγησε» χαιρέκακα την επεισοδιακή 6η Ιανουαρίου με αναφορές στο «αρχαϊκό εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ και την αρνητική επιρροή των αμερικανικών ΜΜΕ». Ο Νοτιοαφρικανός βουλευτής Μούζι Μαϊμάνε κάλεσε σε σοβαρό τόνο τις ΗΠΑ «να ακολουθήσουν το παράδειγμα σπουδαίων δημοκρατικών κρατών όπως η Νότια Αφρική, τα οποία σέβονται τα αποτελέσματα των εκλογών»! Και φυσικά ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Μαδούρο δεν έχασε την ευκαιρία να καταστήσει τον Τραμπ υπεύθυνο, αναφερόμενος ταυτόχρονα ειρωνικά στον «εκδημοκρατισμό» που επιχείρησαν οι ΗΠΑ εισβάλλοντας σε χώρες όπως το Ιράκ, το Βιετνάμ, το Αφγανιστάν, ο Παναμάς κ.λπ.
Οχλοκρατία στον Λόφο του Καπιτωλίου
Οι χθεσινές «ιεροσυλίες στον ναό της δημοκρατίας μας» συνιστούσαν «εξέγερση» μόνο υπό την έννοια μαύρης κωμωδίας. Αυτό που κατά βάση ήταν μια μεγάλη συμμορία μηχανόβιων με ενδυμασίες τσίρκου και βαρβάρων πολεμιστών εισέβαλε στο απόλυτο πριβέ κλαμπ, στρογγυλοκάθισε στον θρόνο του Πενς, κυνήγησε γερουσιαστές μέχρι τους υπονόμους, εντρύφησε σε φακέλους και, πάνω απ’ όλα, έβγαλε ατέλειωτες σέλφι για να στείλει στους κολλητούς. Εν ολίγοις, δεν είχαν ιδέα τι έκαναν.
Αλλά οπωσδήποτε κάτι απροσδόκητα βαθύ έλαβε χώρα: ένας από μηχανής θεός απάλλαξε από την κατάρα του Τραμπ τις καριέρες μιας σειράς συντηρητικών γερακιών και δεξιών νεαρών λιονταριών, των οποίων οι φιλοδοξίες αλλοιώνονταν μέχρι χθες από τη λατρεία προς τον πρόεδρο. Έτσι δόθηκε σήμερα το σήμα για την πολυαναμενόμενη απόδρασή τους από τη φυλακή. Χρησιμοποιήθηκε πολύ ο όρος «σουρεαλισμός», αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτός χαρακτηρίζει με ακρίβεια το χθεσινοβραδινό διακομματικό όργιο, στη διάρκεια του οποίου οι μισοί Ρεπουμπλικανοί, έως χθες αρνητές του εκλογικού αποτελέσματος, άρχισαν ξαφνικά να αναπαράγουν την έκκληση του Μπάιντεν για «επιστροφή στην αξιοπρέπεια» και να ξερνάνε τεράστιες ποσότητες δηλητηριώδους ευσέβειας…
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα μόλις υπέστη μια ανεπανόρθωτη διάσπαση. Οι κατά τον Τραμπ «προδότες» μπορούν τώρα να εξελιχθούν σε βιώσιμους διεκδικητές της προεδρίας σε ένα ακόμη ακροδεξιό αλλά μετατραμπικό κόμμα. Ήδη, μετά τις εκλογές, σιωπηρά, οι πολυεθνικές και πολλοί δωρητές μεγάλων ποσών προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα καίνε τις γέφυρες με τον Λευκό Οίκο – με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον πιο βαθύ υπερ-ρεπουμπλικανικό «θεσμό», τον Εθνικό Σύνδεσμο Βιομηχάνων, ο οποίος χθες κάλεσε τον Πενς να θέσει σε εφαρμογή την 25η Τροπολογία και να καθαιρέσει τον Τραμπ…
Από την πλευρά τους, οι Αυθεντικοί Τραμπιστές έχουν ήδη καταστεί ντε φάκτο ένα τρίτο κόμμα, οχυρωμένο γερά στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Καθώς ο Τραμπ τρέφει πικρές φαντασιώσεις εκδίκησης, το πιθανότερο είναι ότι τα δύο στρατόπεδα δεν θα συμφιλιωθούν. Ο Τραμπ θα συνεχίσει να κινητοποιεί τους σκληροπυρηνικούς οπαδούς του για να τρομοκρατεί τις εσωκομματικές ρεπουμπλικανικές προκριματικές εκλογές και να διασφαλίσει έτσι ένα πολυάριθμο σκληροπυρηνικό μπλοκ στη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθώς και στα πολιτειακά νομοθετικά σώματα. Οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές, από την άλλη, θα είναι πολύ λιγότερο ευάλωτοι, αφού έχουν απευθείας πρόσβαση σε δωρεές πολυεθνικών.
Όσο για τους Δημοκρατικούς, θα επωφεληθούν μόνο βραχυπρόθεσμα από τον ανοιχτό εμφύλιο μεταξύ των Ρεπουμπλικανών. Πόσο μάλλον που και οι δικοί τους διχασμοί έχουν αποκαλυφθεί μετά την άρνηση του Μπάιντεν να μοιραστεί την εξουσία με την προοδευτική πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, το μοναδικό μέλλον που μπορούμε να προβλέψουμε με σχετική αξιοπιστία –δηλαδή η συνέχιση μιας ακραίας κοινωνικοοικονομικής αναταραχής – καθιστά άχρηστες τις μαντικές κρυστάλλινες σφαίρες.
* Αποσπάσματα από άρθρο του συγγραφέα και κοινωνιολόγου Μάικ Ντέιβις στη New Left Review (7/1/2021, newleftreview.org).
