Πολυπράγμων και πολυτάλαντος ο Δημήτρης Μάλλης. Εκπαιδευτικός στο επάγγελμα, αλλά και μουσικός και υπέροχος παραμυθάς.
Τους γνώρισα πριν λίγα χρόνια όταν με τη σύζυγό του Καλλιρρόη Μουλά, επίσης εκπαιδευτικό, τους άκουσα να αφηγούνται παραμύθια, να παίζει μουσική ο Δημήτρης και να τραγουδάνε, μαγεύοντας μικρούς και μεγάλους.
Έχουν δημιουργήσει την ομάδα «Παραμυθανθός» κι από τότε που γνωριστήκαμε τους έχω παρακολουθήσει αναρίθμητες φορές και μάλιστα συνεργαζόμαστε στις πιο απίστευτες βραδιές παραμυθιού.
Η αγάπη του για τα ζώα και ειδικά για τους σκύλους, οδήγησε τον Δημήτρη σε μια ερευνητική δουλειά, αρχικά για τις ανάγκες του Παραμυθανθού. Όμως η συλλογή λαϊκών παραμυθιών για σκύλους που συγκέντρωσε, με ιστορίες από τις Αζόρες μέχρι την Ινδία κι από το Κονγκό μέχρι τους Εσκιμώους Ινουίτ, τον οδήγησε στην έκδοση ενός εξαιρετικού βιβλίου του «Γουφ! ‒ λαϊκά παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο» που περιλαμβάνει 39 παραμύθια και μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία και μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ηδύφωνο» με εικονογράφηση της Έλενας Λεώνη.
Εν όψει και της ημέρας των ζώων στις 4 Οκτωβρίου, είχαμε μια συζήτηση με αφορμή το βιβλίο.
Η συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα αποτελεί στοιχείο του πολιτισμού μας. Τα λαϊκά παραμύθια και η αφήγηση μπορούν να αξιοποιηθούν καθώς καλλιεργούν αξίες και στάσεις χωρίς διδακτισμό
Τι περιλαμβάνει το βιβλίο σου με τον περίεργο τίτλο «Γουφ!»;
Το «Γουφ!» περιλαμβάνει 39 λαϊκά παραμύθια με σκύλους απ’ όλον τον κόσμο. Λαϊκές αφηγήσεις όπου οι σκύλοι έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, από τις Αζόρες μέχρι την Ινδία, από τους παγωμένους τόπους των Εσκιμώων ως την Αυστραλία και φυσικά από την Ελλάδα. Ιστορίες για να ταξιδεύεις, να φιλοσοφείς, να δακρύζεις και να γελάς. Το βιβλίο προλογίζει ο αφηγητής, μελετητής, υπ. δρ. Λαογραφίας ΕΚΠΑ Δημήτρης Προύσαλης και η εικονογράφηση είναι της Έλενας Λεώνη.
Τι σε έκανε να ψάξεις να βρεις ιστορίες με σκύλους απ’ όλο τον κόσμο;
Σαφέστατα η αγάπη μου για τα σκυλιά. Ζω με σκυλιά. Αποτελούν μέλη της οικογένειάς μου. Μα πιο πολύ η αγάπη των σκυλιών για τον άνθρωπο. Τα σκυλιά μας αγαπούν, μας νιώθουν, μας συντροφεύουν, μας περιμένουν, μας προστατεύουν, μας μαθαίνουν να συγχωρούμε. Από τα χρόνια της μαθητείας μου στην αφήγηση είχα επιλέξει να αφηγούμαι ιστορίες με σκύλους διαπιστώνοντας, με μεγάλη μου χαρά, πως ήταν πολύ αγαπητές στα παιδιά. Στα παιδιά που ζουν με σκύλους και στα παιδιά που δεν έχουν σκυλί στο σπίτι, αλλά θα το ήθελαν πολύ. Αναζήτησα λοιπόν τέτοια λαϊκά παραμύθια, έχοντας την περιέργεια να δω πώς ο κάθε λαός αντιλαμβάνεται τον σκύλο, ποιες ιδιότητες, ποια χαρίσματά του προβάλλονται στις ιστορίες, πώς αποτυπώνεται η σχέση του με τον άνθρωπο και εν τέλει πώς ο άνθρωπος διαπραγματεύεται δικά του ζητήματα, έμμεσα, βάζοντας ως ήρωα έναν σκύλο.
Μέσα στο «Γουφ!» υπάρχουν ιστορίες για το δίκιο και το άδικο, τη φιλία, ιστορίες όπου ο πιστός σκύλος σώζει τον άνθρωπο από μεγάλο κίνδυνο, του βρίσκει πολύτιμα αντικείμενα, αιτιολογικά παραμύθια για το πώς οι σκύλοι απέκτησαν το όνομά τους, την ουρά τους και γιατί βρίσκονται σε αιώνια αντιπαλότητα με τις γάτες. Ακόμα ιστορίες με κατορθώματα αλλά και με απίστευτες γκάφες. Δεν λείπουν οι ιστορίες όπου άνθρωποι εγκαταλείπουν ή βασανίζουν σκυλιά, αλλά έπειτα καταλαβαίνουν την αξία τους. Αξίζει να αναφέρουμε μια μεξικάνικη ιστορία όπου ένας άνθρωπος βρίσκεται σε μια ιδιαίτερη κόλαση για όσους κακοποιούν τα ζώα.
Από τις ιστορίες αυτές, υποθέτω πως αρκετές θα τις έχεις αφηγηθεί σε κοινό διαφόρων ηλικιών. Ποια νομίζεις ότι τους αγγίζει περισσότερο;
Είναι αλήθεια, τα σκυλιά των παραμυθιών ζωντανεύουν πολύ συχνά στις παραστάσεις αφήγησης του «Παραμυθανθού». Τα μικρά παιδιά διασκεδάζουν πολύ με ένα παραμύθι από την Ιταλία όπου ο σκύλος παίρνει εκδίκηση από μια αλεπού που του έκλεψε τα ψάρια. Επίσης μας ζητούν να τους αφηγηθούμε ξανά την ιστορία για το πώς ο σκύλος έγινε φίλος με τον άνθρωπο. Μια πολύ συγκινητική ιστορία από την αρχαία Ελλάδα για έναν πιστό σκύλο είναι πολύ αγαπητή στους εφήβους. Στους ενήλικες αφηγούμαστε συχνά ένα παραμύθι από το Κογκό για ένα ζευγάρι που μαλώνει συνέχεια και αναζητεί τη λύση σε ένα μάγο και σε ένα σκύλο.
Πώς μπορεί αν καλλιεργηθεί πραγματική ζωοφιλία σήμερα;
Στην ιστορία της ανθρωπότητας τα ζώα χρησιμοποιούνται για να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο, να του προσφέρουν τροφή, εργασία, φύλαξη. Αυτή είναι μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση ‒πότε ρωτήθηκαν αλήθεια αν το επιθυμούν‒ και σε κάθε περίπτωση, στην εποχή μας, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και των μηχανών, αυτό μπορεί πια να σταματήσει οριστικά.
Θα επικεντρωθώ στην εκπαίδευση. Το σχολείο έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει συστηματικά την αγάπη και τον σεβασμό στα ζώα, αποβάλλοντας τον φόβο και την απόρριψη, ενισχύοντας στα παιδιά την αντιμετώπιση των ζώων ως ισότιμων όντων στον πλανήτη μας. Στα σχολικά εγχειρίδια υπάρχουν ιστορίες με ζώα, είναι πολύ αγαπητές στα παιδιά. Νομίζω πως είναι καιρός να σχεδιαστεί μια συστηματική προσέγγιση στα δικαιώματα των ζώων, στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν από την ανθρώπινη εκμετάλλευση, την αδιαφορία, την εγκατάλειψη, την κακοποίηση και στους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να παρέμβουμε και να βοηθήσουμε. Επίσης με εκπαιδευτικά προγράμματα τα παιδιά να διδαχθούν πώς επιτυγχάνεται μια ευτυχής συγκατοίκηση με κάποιο ζώο, ποιες είναι οι υποχρεώσεις μας, το χρέος μας να χρησιμοποιούμε τις γνώσεις μας για το καλό των ζώων.
Η αγάπη για τα ζώα να επεκταθεί πέρα από τα δεσποζόμενα, στα ζώα άλλων τόπων, στα άγρια ζώα, να αποκτήσει οικουμενικό χαρακτήρα καλλιεργώντας στα παιδιά τον σεβασμό για το περιβάλλον και τις δραματικές επιπτώσεις που δημιουργεί η ανθρώπινη αλόγιστη παρέμβαση και εκμετάλλευση. Η συμπεριφορά μας απέναντι στα ζώα αποτελεί στοιχείο του πολιτισμού μας. Τα λαϊκά παραμύθια και η αφήγηση μπορούν να αξιοποιηθούν καθώς καλλιεργούν αξίες και στάσεις χωρίς διδακτισμό.
Δάσκαλος, αφηγητής παραμυθιών, μουσικός… Πώς καταφέρνεις να παντρέψεις αυτές τις τρεις ιδιότητες;
Πρώτα απ’ όλα ο δάσκαλος είναι αφηγητής, όλοι μας είμαστε αφηγητές. Στους μαθητές μου αφηγούμαι συστηματικά παραμύθια και μύθους. Επί σειρά ετών εκπονώ εκπαιδευτικά προγράμματα αφήγησης στη σχολική τάξη και παρουσιάζω επιμορφωτικά βιωματικά σεμινάρια για την αφήγηση σε εκπαιδευτικούς.
Γράφω τη μουσική και τους στίχους για τα παραμύθια που παρουσιάζουμε στις παραστάσεις του «Παραμυθανθού». Η μουσική και τα τραγούδια, σχολιάζουν, τονίζουν, φορτίζουν συγκινησιακά, συμπληρώνουν την αφήγηση.
Αγαπώ την αφήγηση γιατί μου δίνει την ευκαιρία να συνδυάσω δημιουργικά αυτούς τους ρόλους.
INFO
Ο «Παραμυθανθός» θα εμφανιστεί τη Τρίτη 3 Οκτωβρίου στο μεζεδοπωλείο «Πόρτο Κάγιο» (Γαρυττού 112, Αγία Παρασκευή) σε μια προεκλογική βραδιά γεμάτη σάτιρα.
