Του Δημήτρη Ουλή
Έχω παρατηρήσει ότι τα χρόνια της κρίσης έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των ζωόφιλων. Απογευματινές κυρίως ώρες, βλέπω σε διάφορα στενά και πλατείες να περιδιαβαίνουν σκύλοι διαφόρων τύπων και μεγεθών, οι οποίοι παίρνουν τον περίπατό τους για να ξεσκάσουν λίγο από την καθημερινή τους ρουτίνα (δεν ξέρω αν είδατε την ταινία Μπάτε σκύλοι αλέστε. Εκπληκτική!). Και επί τη ευκαιρία, βγάζουν για περίπατο και το αφεντικό ή την αφεντικίνα τους. Το θέαμα ανακαλεί μέσα μου ετερόκλητα βιώματα και σκέψεις, που με υποχρεώνουν να πάρω θέση.
Ευθύς εξαρχής λοιπόν, υποστηρίζω ότι δεν θα πρέπει να βλέπουμε τη ζωοφιλία σαν μία ενιαία και αδιαφοροποίητη στάση. Αντίθετα, οφείλουμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε διαφορετικούς τύπους ζωοφιλίας, οι οποίοι προσλαμβάνουν κατά περίπτωση ένα ορισμένο ηθικό και πολιτικό πρόσημο. Επιπλέον, υποστηρίζω ότι έχουμε ανάγκη από μια ανθρωπολογική ανάλυση της ζωοφιλίας, προκειμένου να αποσαφηνιστούν περαιτέρω τα κίνητρα, οι ανάγκες και οι σκοποθεσίες των ζωόφιλων. Εν είδει πάντως μίας προκαταρκτικής και εντελώς σχηματικής τοποθέτησης, θα έλεγα ότι έχω την τάση να διακρίνω ανάμεσα σε μία «αριστερή» ζωοφιλία (την οποία υποστηρίζω εκθύμως), και μια «δεξιά» ζωοφιλία, απέναντι στην οποία αισθάνομαι ευθεία αντιπάθεια.
«Αριστερή» ζωοφιλία είναι να προσφέρεις σε ένα ζώο το δικαίωμα στη ζωή. Να του παρέχεις ένα πλαίσιο ασφάλειας, υγείας και θαλπωρής, αδιανόητο για το πρωτογενές, «φυσικό» του περιβάλλον. Να το υπερασπίζεσαι απέναντι στους εκδοροσφαγείς και τους κυνηγούς του. Να αναπτύσσεις, κατά το δυνατόν, μια μη-καταναλωτική και μη-κρεοφαγική σχέση μαζί του. Να μην αγριεύεις το ζώο, αλλά να του μαθαίνεις με αγάπη και υπομονή, τους όρους και τα όρια της κοινής σας συμβίωσης. Να βλέπεις το ζώο όχι ως υποκατάστατο της ανθρώπινης συντροφιάς, αλλάς ως συμπλήρωμα, προέκταση και εμπλουτισμό της
«Δεξιά» ζωοφιλία, αντίθετα, είναι να εκτρέφεις και να φροντίζεις το ζώο μόνο και μόνο για να το σφάξεις. Να φοράς στο σκυλάκι σου σοσονάκια, ζιπουνάκια και κορδελίτσες, προκειμένου να το εκθέτεις σε κοινή θέα ως έμψυχο μπιμπελό ή αξεσουάρ. Να το πηγαίνεις σε κομμωτήρια, σε καλλιστεία και (προσφάτως) σε ψυχολόγους. Να το αντιλαμβάνεσαι όχι ως προέκταση, αλλά ως υποκατάστατο της ανθρώπινης συντροφιάς, ιδεολογικοποιώντας μάλιστα τη στάση σου με το αμίμητο: «συχνά ένα ζώο σε καταλαβαίνει καλύτερα από τους ανθρώπους». Και βέβαια, να το εκπαιδεύεις στρατιωτικά και να το αγριεύεις σαν Κέρβερο, για να φυλάει άγρυπνα την περιουσία σου.
Η Ελένη Παπαδάκη-Μιχαηλίδη, στο ωραίο της βιβλίο Η Σιωπηλή γλώσσα των Συναισθημάτων, αναφέρει (σελ.136) ότι τα οικιακά ζώα απαλύνουν τα αισθήματα απομόνωσης και απόγνωσης που δημιουργούνται συχνά στους υπερήλικες, λόγω της απτικής τους στέρησης. Προσυπογράφω εξάπαντος ως «αριστερή» τη ζωοφιλία που ανταποκρίνεται σε αυτήν την ανάγκη. Αλλά τη ζωοφιλία του χίπστερ και της κοκόνας, που βγάζουν βόλτα το ντυμένο με ζιπουνάκι κατοικίδιό τους, παραμελώντας προκλητικά να μαζέψουν τα περιττώματά του – τη «δεξιά» και ναρκισσιστική αυτή ζωοφιλία, η οποία έχει μετατρέψει όλα τα πεζοδρόμια της Αθήνας σε μωσαϊκά και των πενήντα αποχρώσεων του καφέ, δεν μπορώ άλλο να την ανεχθώ. Πόσο μάλλον, όταν εξελίσσεται προοδευτικά σε μόδα και κοινό τόπο.
