Συνέντευξη στην Κική Περιβολάρη υνομιλώντας με τον λαϊκό καλλιτέχνη Παναγιώτη Λαμπράκη

Η πρώτη μας επαφή με το έργο του Παναγιώτη Λαμπράκη είναι η προσωπογραφία του Τσε. Βλέμμα έντονο, βαθύ, στραμμένο στο Λιβυκό. Αργότερα ανακαλύπτουμε τις φιγούρες που ζωντανεύουν τις μάντρες στο χωριό, στην ταβέρνα, στο καφενείο. Μπαίνει η ιδέα της συνέντευξης και της προβολής του έργου του, χωρίς ερμηνείες και περαιτέρω διευκρινήσεις. Απλά, φυσικά και ανόθευτα όπως ταιριάζει στον καλλιτέχνη και τον τόπο του. Ο λόγος στον Παναγιώτη Λαμπράκη, βοσκό, αυτοδίδακτο ψηφιδογράφο, που είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε στον Κρότο, στα νότια της Κρήτης.

 

Πότε και πώς ήρθες σε επαφή με την τέχνη του ψηφιδωτού;
Ξεκίνησα το ’94, ήμουν δηλαδή 23 χρονών. Ο πατέρας μου μού έδειξε πώς να χτίζω την πέτρα. Είμαι αυτοδίδακτος. Μόνος μου άρχισα να τη σκαλίζω, να τη ζωγραφίζω και σιγά-σιγά να φτιάχνω το ψηφιδωτό. Όταν άρχισα να σκαλίζω την πέτρα, είδα για πρώτη φορά ένα ψηφιδωτό στον αρχαιολογικό χώρο του Λέντα.
Έμεινα κατάπληκτος και τότε είπα στον εαυτό μου «Αν είσαι μάγκας φτιάξ’ το!». Είδα, λοιπόν, το ψηφιδωτό σαν μία πρόκληση. Τότε σκέφτηκα μια πατέντα και άρχισα να φτιάχνω ψηφιδωτά.
Συνέχισα από τότε μέχρι σήμερα να ασχολούμαι με το ψηφιδωτό, έχοντας κάνει ένα «διάλειμμα» 5 χρόνων.

Από πού αντλείς τα θέματά σου;
Τα θέματά μου είναι εμπνευσμένα από τις εμπειρίες μου, τις αγροτικές ασχολίες και τη φύση. Όταν ψάχνεσαι, πειραματίζεσαι, ταξιδεύεις με το μυαλό και ανακαλύπτεις.

Παρατηρήσαμε πως παρ’ όλο που δεν ζεις μακριά από τη θάλασσα, στα έργα σου λείπει αυτό το στοιχείο. Γιατί;
Επειδή δεν βρίσκω μπλε χρώμα και δεν θέλω να χρησιμοποιώ τεχνητά υλικά.
Στα ψηφιδωτά σου υπάρχουν φιγούρες ζώων και ανθρώπων. Χρησιμοποιείς κάποιο βοήθημα;
Όχι. Ζωγραφίζω τη φιγούρα από το μυαλό μου. Δεν μου αρέσει να διαβάζω.

Πού βρίσκεις τα υλικά σου; (ψηφίδες)
Τα μαζεύω από το βουνό, τη θάλασσα, την παραλία. Διαλέγω μεγάλες πέτρες που τις σπάω σε μικρότερα και ξανά μικρότερα κομμάτια μέχρι να γίνουν ψηφίδες. 24 χρόνια που δουλεύω ως βοσκός έχω περπατήσει πολύ και γνωρίζω καλά τα πετρώματα και τα χρώματα. Δεν παίρνω ποτέ τεχνητά υλικά. Είναι νόμος απαράβατος για εμένα.

Έχεις πάει σε σχολή ψηφιδωτού;
Όχι δεν έχω πάει. Τέχνη είναι να κάνεις αυτό που σ’ αρέσει όπως σ’ αρέσει και όχι αυτό που σου επιβάλλουν.

Μας έκανε εντύπωση και η πληθώρα των έργων που έχεις τοποθετήσει στο χωριό σου και γενικότερα στην περιοχή. Υπάρχει κάποια κεντρική ιδέα σχετικά μ’ αυτό;
Μέχρι τώρα δεν έχω πουλήσει κανέναν πίνακα. Είναι επιλογή μου να μην τα πουλώ. Επιλογή μου είναι οι πίνακες να μένουν στον Κρότο, στον τόπο που γεννήθηκα. Αύριο δεν ξέρω αν θα υπάρχω. Είναι ένας τρόπος για να αναπτυχθεί ο τόπος μου. Αν αυτό δεν συμβεί, θα έχω αποτύχει. Συνολικά έχουν τοποθετηθεί 28 μεγάλα έργα. Αν όμως προσθέσω και τις παραστάσεις που έχω σκαλίσει, τότε ξεπερνάνε τα 40 έργα. Σε όλη μου τη διαδρομή δεν έχω πουλήσει κανένα έργο, εκτός από μία προσωπογραφία, παρ’ όλο που αντιμετωπίζω σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Κάνω μεγάλα έργα. Αυτά δεν πουλιούνται εύκολα, γι’ αυτό οι έμποροι τα φτιάχνουν μικρά. Δεν σκέφτονται την τέχνη, αλλά το εμπόριο. Αυτό τα υποβαθμίζει.

Απ’ όλα σου τα ψηφιδωτά, ποιο θεωρείς ότι είναι το καλύτερο;
Αν δεν υπήρχε το πρώτο, δεν θα υπήρχε το τελευταίο. Εγώ δεν μπορώ να πω. Σε κάθε έργο προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος. Κανένα δεν θεωρώ πρώτο.
Μας έκανε εντύπωση
ότι έχεις φτιάξει δύο προσωπογραφίες του Τσε. Σημαίνει κάτι αυτό;
Ο Τσε είναι ένα σύμβολο αγώνων. Έχει θέση στα έργα μου.

Ποιος είναι ο καλύτερος έπαινος που έχεις πάρει μέχρι τώρα;
Ο καλύτερος έπαινος είναι από έναν συγχωριανό μου, βοσκό, που βοσκεύαμε μαζί τα πρόβατα.
Αυτός, λοιπόν, κάποια στιγμή μου είπε: «Ήντα κάνεις Θεού πέψιμο;».

Εσύ πιστεύεις στον Θεό;
Πίστευα, αλλά έχουν συμβεί διάφορα γεγονότα και έτσι το γυαλί ράγισε. Προβληματίστηκα…

Θα ήθελες να προσθέσεις κάτι τελευταίο;
Θα ήθελα να πω πως με τις ψηφίδες μεταφέρω το χρόνο.

Σχόλια

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!