του Ηρόστρατου
Μπορεί η λογοτεχνία να μας αλλάξει τη ζωή;
«…Αυτός ο κόσμος, ο αφυδατωμένος από ιδέες, ο στερημένος από κάθε είδους έμπνευση, με τις εύθραυστες δημοκρατίες των οικονομικών κολοσσών και των χρηματιστηρίων, με τις κοινωνίες των καταναλωτών και των συναισθηματικά αναλφάβητων χρειάζεται όσο τίποτε άλλο την αύρα της λογοτεχνικής δημιουργίας. Στον ίδιο βαθμό ίσως που έχει ανάγκη τα δάση, τις καθαρές θάλασσες και το φυσικό περιβάλλον…».
Σήμερα (Σάββατο) στις 15:30, στον Ιανό, ο Δημήτρης Στεφανάκης παρουσιάζει το νέο του βιβλίο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός. Πρόκειται για το δοκίμιο Πώς η λογοτεχνία μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή. Ένα βιβλίο που ανοίγει πολλά ζητήματα σε σχέση με τη λογοτεχνία και αποδεικνύει πως μπορούμε να μιλήσουμε για δύσκολα και σοβαρά θέματα με συναρπαστικό τρόπο.
«Η δημιουργία είναι μια ευτυχής παρενέργεια της ανάγνωσης», επισημαίνει εύστοχα ο συγγραφέας και μέσα σε αυτή τη δύσκολη εποχή μπαίνω σε πολλές σκέψεις διαβάζοντας. Κυρίως συμφωνώντας και ορισμένες φορές -ειδικά σε ό,τι αφορά στην ποίηση και στο διήγημα- διαφωνώντας.
Το ζήτημα όμως είναι αν πέρα από τον εαυτό μας, η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει και τον κόσμο. Πιστεύω ότι αν όντως μπορεί να μας αλλάξει τη ζωή, τότε οπλισμένοι με το όπλο της γνώσης και της αυτογνωσίας ίσως μπορούμε να βάλουμε κι εμείς το λιθαράκι μας για την αλλαγή του κόσμου.
Έτσι, ναι. Η λογοτεχνία μπορεί να φέρει την ανατροπή!
Αν δεν το ξέρουμε εμείς, το ξέρουν πολύ καλά τα αυταρχικά καθεστώτα. Το ξέρουν πολύ καλά οι λογοκριτές της σημερινής εύθραυστης δημοκρατίας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το κάψιμο των βιβλίων. Μάλιστα, πρόκειται για μια πρακτική που έχει μακραίωνη ιστορία.
Η πιο καταστροφική εισβολή που έχει δεχθεί ποτέ η Αθήνα ήταν αυτή των Έρουλων (γερμανικό φύλο) το 267μ.Χ., όπου ισοπεδώθηκαν πολλά μνημεία της πόλης. Έγιναν ανεπανόρθωτες καταστροφές. Ανάμεσα σε όσα καταστράφηκαν ήταν και η Βιβλιοθήκη του Αδριανού. Οι εισβολείς συγκέντρωσαν όλα τα βιβλία που βρήκαν για να τα κάψουν.
Σήμερα, σε εποχή που ο «καθένας μπορεί να μιλά και κυρίως να γράφει», οι απανταχού λογοκριτές καραδοκούν. Έτοιμοι να ποινικοποιήσουν την αντίθετη άποψη. Έτοιμοι να στείλουν βιβλία στην πυρά – κι ας δηλώνουν φιλελεύθεροι και «Ευρωπαίοι».
Τα όσα συνέβησαν με το Εθνικό Θέατρο δείχνουν ποιες είναι ακριβώς οι απόψεις που έχουν περί δημοκρατίας… Θυμάμαι ένα βιβλίο-μαρτυρία κρατουμένου για το Γκουαντάναμο που επέτρεψαν οι Αρχές των ΗΠΑ να κυκλοφορήσει, αλλά το λογόκριναν αυστηρά. Οι εκδότες αποφάσισαν να το κυκλοφορήσουν, βάζοντας όλο το κείμενο και τα επίμαχα σημεία σβησμένα με μαρκαδόρο.
Οι λογοκριτές εκτέθηκαν και ο κόσμος κατάλαβε. Θα ήταν πολύ ωραίο η παράσταση του Εθνικού να ανέβει σε έναν ανοικτό χώρο κι εκεί που υπήρχε το κείμενο Ξηρού οι ηθοποιοί να παραμένουν βουβοί, κοιτάζοντας απλώς το κοινό.
Γυρνώντας πίσω στο βιβλίο του Στεφανάκη, κλείνω με την δική του τελευταία φράση που νομίζω τα περικλείει όλα:
«Στη ζωή τα πράγματα δεν είναι συνήθως όπως φαίνονται κι η λογοτεχνία θα βρίσκεται πάντα εδώ για να μας το θυμίζει…».
Συγγραφείς στα θρανία
Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης (Τριπόδων 23, Πλάκα) για τέσσερις Δευτέρες του Φεβρουαρίου φέρνει τους συγγραφείς στα… θρανία! Έχω τη χαρά να συντονίζω αυτές τις τέσσερις συζητήσεις.
Στην πρώτη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου στις 7μ.μ., θα συζητήσουμε με αφορμή το άκρως επίκαιρο βιβλίο του Κωνσταντίνου Μπουτόπουλου, Η συμμορία των ξένων (εκδόσεις Φαίδρα).
Για το βιβλίο θα μιλήσει ο συγγραφέας Τάκης Σιδερίδης, ενώ στη συζήτηση παρεμβαίνει και η συγγραφέας Λιλή Γάτη.
Ο συγγραφέας μάς μεταφέρει στην Άγρια Δύση σε μια πόλη -στη μέση του πουθενά- με το χαρακτηριστικό όνομα «Μπακσότ» που λυμαίνεται η εταιρία Silver and Gold, η οποία μάλιστα για να εξασφαλίσει υποταγμένους πολίτες χρησιμοποιεί την… εκπαίδευση.
Αφορμή να κουβεντιάσουμε με ποιον τρόπο μπορεί η παιδική λογοτεχνία να καταπιαστεί με δύσκολα θέματα και πόσο «πολιτικό» μπορεί να είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά…
Εικονοκλαστικές ασκήσεις
Θυμάμαι μια φίλη φωτογράφο που σχεδίαζε να φτιάξει ένα λεύκωμα με όλα αυτά τα μικρά εικονοστάσια που βλέπουμε σε όλη την Ελλάδα σε σημεία που έχουν γίνει δυστυχήματα. Τώρα μια έκθεση έρχεται να κάνει τον δικό της εικονοκλαστικό σχολιασμό, βασισμένη –όπως αναφέρεται– στο απόφθεγμα του Mika Valtari: «Όταν η θρησκεία είναι νεκρή, μένει πίσω μόνο το περίβλημά της».
Ο Γιώργος Κυπρής παρουσιάζει τα δικά του –ανατρεπτικά– εικονοστάσια στην ατομική έκθεσή του με τίτλο «Εικονοκλαστικές Ασκήσεις», στο Σπίτι της Κύπρου, σε επιμέλεια της κριτικού τέχνης Μαρίας Μαραγκού. Μια έκθεση που τα βάζει με την εξουσία και τα στερεότυπα…
Σπίτι της Κύπρου, Ξενοφώντος 2Α, 10557 Αθήνα | Τηλ. 210.3734934 | Fax 210.3734904 | Email [email protected]
