Η αδυναμία της Δύσης γενικά και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής ιδιαίτερα να επιβάλουν σε οποιοδήποτε σημαντικό ζήτημα τη θέλησή τους στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του G-20, στη Σεούλ ενίσχυσαν τα διαδεδομένα στερεότυπα που θέλουν την οικονομική ισχύ να μετατοπίζεται από το Βορρά στο Νότο, από τη Δύση στην Ανατολή και από την Αμερική στην Κίνα. Όσο κι αν τα εν λόγω στερεότυπα αντανακαλούν πλευρές της πραγματικότητας, η γενική εικόνα είναι ακρετά διαφορετική, με την παραδοσιακή ιμπεριαλιστική «Τριάδα» (ΗΠΑ- Δ. Ευρώπη- Ιαπωνία) να διατηρεί ή και να ενισχύει την ηγεμονία της και την Κίνα, παρά τη θεαματική της ανάπτυξη, να παραμένει σε μεγάλο βαθμό χώρα του Τρίτου Κόσμου. Αυτή είναι η άποψη των Πίτερ Νόλαν και Ζιν Τσανγκ, καθηγητών του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, σύμφωνα με μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New Left Review.
Οι δύο οικονομολόγοι αμφισβητούν τον νεοφιλελεύθερο μύθο κατά τον οποίο η παγκοσμιοποίηση ευνόησε τις αναπτυσσόμενες χώρες και επιτρέπει σήμερα στην Κίνα «να αγοράσει τον κόσμο», με επιθετικές, υποτίθεται, εξαγωγές κεφαλαίων στο Βορρά. «Τρεις δεκαετίες παγκοσμιποίησης», υποστηρίζουν οι συγγραφείς, «μέχρι την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 οδήγησαν σε μια χωρίς προηγούμενο μονοπωλιακή θωράκιση, συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίων. Ενώ έχουμε μια τεράστια αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής, ο αριθμός των ηγετικών μονοπωλίων στους περισσότερους τομείς της βιομηχανίας, στην πραγματικότητα μειώθηκε». Οι συγγραφείς τονίζουν ότι τα «στρατηγικά υψώματα» της παγκόσμιας οικονομίας μονοπωλούνται σχεδόν απολύτως από την «Τριάδα», αφήνοντας για τις αναπτυσσόμενες χώρες πάρα πολλές, διάσπαρτες βιομηχανίες, που απασχολούν την πλειονότητα του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού, αλλά οι οποίες περιορίζονται κατά βάση σε τομείς χαμηλής τεχνολογίας, χαμηλής προστιθέμενης αξίας, που παράγουν προϊόντα με προορισμό τα πιο φτωχά στρώματα.
Τα στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή τη θέση είναι εντυπωσιακά. Στη βιομηχανία εμπορικών αεροπλάνων, δύο εταιρείες ελέγχουν το 100% της παγκόσμιας αγοράς, στην αυτοκινητοβιομηχανία 10 εταιρείες το 77%, στην κινητή τηλεφωνία τρεις εταιρίες και πάλι το 77%, στις φαρμακευτικές εταιρείες 10 εταιρείες το 69%. Σχεδόν όλες από αυτές προέρχονται από την «Τριάδα».
Το ίδιο ισχύει για τις βιομηχανίες που κατασκευάζουν επί μέρους εξαρτήματα υψηλής προστιθέμενης αξίας και τεχνολογίας: Στους κινητήρες αεροσκαφών, τρεις εταιρείες αντιστοιχούν στο 100% της παγκόσμιας αγοράς, στους λογισμικό υπολογιστών μία εταιρεία στο 90% κ.ο.κ. Στο λεγόμενο G1400, δηλαδή στις 1.400 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου, το 80% προέρχεται από ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία.
Ανάμεσα στο 1980 και το 2008, δηλαδή στις τρεις δεκαετίες της παγκοσμιοποίησης, οι εταιρείες των αναπτυγμένων ιμπεριαλιστικών κέντρων ανέβασαν τις άμεσες εξαγωγές κεφαλαίων από 503 δις δολάρια σε 13.623 δις. Οι αναπτυσσόμενες χώρες αύξησα κι αυτές τις αντίστοιχες εξαγωγές τους, παρόλα αυτά το 2008 αναλογούσαν, συνολικά, σε κάτι λιγότερο από το ένα πέμπτο των εξαγωγών κεφαλαίων από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Το άθροισμα των εξαγωγών κεφαλαίων του λεγόμενου BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) ήταν το 2008 μικρότερο από τα κεφάλαια που εξήγαγε μόνη της η Ολλανδία.
Καταλυτική είναι η απομυθοποίηση και άλλων πλευρών της κινεζικής ισχύος από τους δύο ερευνητές. Σημειώνουν, αίφνης, ότι το δέος που καλλιεργούν τα όντως αστρονομικά αποθέματα συναλλάγματος της Κίνας, ύψους 2.3 τρις δολαρίων το 2009, θα έπρεπε να μετριαστεί αν σκεφτόταν κανείς ότι οι δέκα μεγαλύτερες αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν μόνες τους κεφάλαια ύψους 2.4 τρις. Επίσης, οι εξαγωγές κεφαλαίων της Κίνας παραμένουν μικρότερες από εκείνες της Ρωσίας, της Βραζιλίας ή και της Σιγκαπούρης, χώρια που κατευθύνονται κυρίως στο Χογκ Κογκ και το Μακάο. Διαπιστώσεις, που ρίχνουν σοβαρές σκιές αμφιβολίας αναφορικά με τις διαστάσεις και τη σταθερότητα του «κινεζικού θαύματος».
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Αριστερού Βήματος Διαλόγου και Κοινής Δράσης – https://aristerovima.gr
