Πρώτη βασική επισήμανση για τον Α΄ γύρο των γαλλικών βουλευτικών εκλογών, και κεντρικό ερώτημα για τον αυριανό Β΄ γύρο: η αποχή. Την περασμένη Κυριακή έφτασε το 52,5%. Δηλαδή είναι ένα φαινόμενο που καμία από τις μεγάλες πολιτικές «οικογένειες» δεν δείχνει ικανή να ανακόψει. Βασική αιτία φαίνεται να είναι η πεποίθηση ότι «η ψήφος μου δεν θα αλλάξει τίποτα». Η πεποίθηση αυτή, την οποία μοιράζεται ένας στους δύο Γάλλους, δεν είναι αδικαιολόγητη. Πρώτον επειδή, ανεξαρτήτως χρώματος και δευτερευουσών διαφοροποιήσεων (στη φρασεολογία), ως τώρα όλοι οι πρόεδροι και οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών εφαρμόζουν ουσιαστικά όμοιες πολιτικές «μεταρρυθμίσεων» που έχουν αποσαθρώσει και διχάσει τη γαλλική κοινωνία. Και δεύτερον, επειδή το εκτρωματικό εκλογικό σύστημα έχει φτιαχτεί έτσι ώστε να δίνει μια ισχυρή πλειοψηφία στον εκάστοτε νεοεκλεγέντα Γάλλο πρόεδρο, όσο χαμηλό ποσοστό κι αν αποσπάσει το κόμμα του.
Ο απρόβλεπτος παράγοντας
Φέτος όμως ο Μελανσόν ράγισε τη συνήθη εικόνα. Το βράδυ κιόλας του Α΄ γύρου των προεδρικών εκλογών, αντί να δηλώσει ικανοποιημένος με το «απρόσμενο» 22% που απέσπασε και να επικεντρωθεί στο τι στάση θα κρατήσουν οι ψηφοφόροι του στον Β΄ γύρο, αιφνιδίασε τους πάντες: κάλεσε στη μετατροπή των βουλευτικών εκλογών σε Γ΄ γύρο! Ζήτησε επίσης από τα λοιπά «προοδευτικά κόμματα», που εξευτελίστηκαν στις προεδρικές κάλπες, να συσπειρωθούν γύρω από το πρόγραμμά του, έτσι ώστε να αποσπάσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να διεκδικήσει την πρωθυπουργία.
Αρχικά πολλοί μειδίασαν. Σιγά μην σέρνονταν ιστορικά κόμματα πίσω από τον «ανεύθυνο λαϊκιστή» ή/και «επικίνδυνο ακροαριστερό»! Όμως ο κίνδυνος κοινοβουλευτικής εξαφάνισης έσπρωξε τις ηγεσίες των Πράσινων, των Σοσιαλιστών και του Γαλλικού Κ.Κ. στη Νέα Λαϊκή Ένωση. Τα επιτελεία του Μακρόν και των ελίτ που τον στηρίζουν άρχισαν να ανησυχούν. Ο ανεύθυνος, για τον οποίο ως τότε οι περισσότεροι αναλυτές προέβλεπαν ότι βαίνει προς συνταξιοδότηση, δεν είχε πει την τελευταία του λέξη.
Ισοψηφία των δύο αντιμαχόμενων μπλοκ
Οι ελίτ έβαλαν μπροστά τα μεγάλα μέσα. Επιφανείς ιστορικοί ηγέτες των Πράσινων και των Σοσιαλιστών εκδήλωσαν τον αποτροπιασμό τους για την «υποταγή στον εθνολαϊκιστή». Οι Γάλλοι βομβαρδίστηκαν από τα ΜΜΕ με καταστροφολογικά σενάρια στην περίπτωση νίκης του Μελανσόν, αφού υπόσχεται αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, καταπολέμηση της ακρίβειας και (το χειρότερο όλων;) απόσπαση της Γαλλίας από τον ευρωατλαντισμό και ένταξή της στο Κίνημα των Αδεσμεύτων: «Αυτό δεν θα μπορέσει να το κάνει ποτέ, δεν είναι αρμοδιότητα του πρωθυπουργού», λένε οι ειδικοί – κι έχουν δίκιο. Αλλά και μόνο που το ξεστομίζει, του αξίζει κάθε απαξιωτικό ή προσβλητικό επίθετο…
Κάπως έτσι φτάσαμε στον Α΄ γύρο της προηγούμενης Κυριακής*, και στην ισοψηφία: το Υπουργείο Εσωτερικών δίνει 25,75% στον μακρονικό συνασπισμό «Μαζί!» και 25,66% στη Νέα Λαϊκή Ένωση. Ιδού η αντίδραση του Μελανσόν: «Αφήνω τις απολαύσεις της μαγειρικής των αποτελεσμάτων στον κ. υπουργό Εσωτερικών, που προσπαθεί να κρύψει τη βαριά ήττα των μακρονιστών. Θυμίζει λίγο μπανανία, βέβαια…». Γεγονός είναι ότι ο επτακομματικός συνασπισμός του Μακρόν «πέτυχε» το χειρότερο αποτέλεσμα προεδρικού μπλοκ εδώ και δεκαετίες. Ο υπεράνω υποψίας αναλυτής Ζερόμ Ζαφρέ τονίζει χαρακτηριστικά: «Μοιάζει με τιμωρητική ψήφο. Σαν να ήμασταν στη μέση της θητείας του Μακρόν κι όχι μόλις δυο μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές».
Άσφαιρη επιτυχία της Λεπέν – Η Κεντροδεξιά ελπίζει σε ρυθμιστικό ρόλο
Τρίτη και ιδιαίτερα ενισχυμένη δύναμη αναδείχθηκε στον Α΄ γύρο η Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν με 18,7% (το 2017 είχε πάρει 13,2%). Όμως η μετάφραση αυτού του υψηλού ποσοστού σε έδρες θα παραμείνει ισχνή, λόγω του εκτρωματικού εκλογικού νόμου. Χειρότερη κατάσταση σε ποσοστά, αλλά καλύτερη σε πιθανότητα εκλογής βουλευτών, παρουσιάζει η τέταρτη, πια, πολιτική δύναμη, δηλαδή η παραδοσιακή Κεντροδεξιά (Ρεπουμπλικάνοι και UDI): στον Α΄ γύρο απέσπασε 11,3% (από 18,8% το 2017), δηλαδή σημείωσε μεγάλη πτώση, αλλά δεν εξαϋλώθηκε όπως στις προεδρικές εκλογές.
Επιβεβαιώθηκε έτσι ότι, σε τοπικό-περιφερειακό επίπεδο, οι μηχανισμοί και η πελατεία των παραδοσιακών κομμάτων εξακολουθούν να επιβιώνουν. Οι Ρεπουμπλικάνοι ελπίζουν λοιπόν ότι ο προεδρικός συνασπισμός δεν θα αποσπάσει απόλυτη πλειοψηφία εδρών, κι έτσι θα βρεθεί στην ανάγκη των 40-50 βουλευτών που υπολογίζουν να εκλέξουν… Από τα υπόλοιπα κόμματα το μόνο ορατό είναι αυτό του ακροδεξιού Ζεμούρ, που όμως «απογοήτευσε» παίρνοντας μόλις 4,2%. Οι μοναδικοί ευχαριστημένοι από τους «μικρούς» είναι οι διάφοροι αυτονομιστές (Κορσικανοί κ.ά.), που αύξησαν αισθητά τα ποσοστά τους.
Τι παίζεται στον αυριανό Β΄ γύρο
Το 2017 το μπλοκ του Μακρόν, με μοναδικό σύμμαχο τότε το MODEM του Μπαϊρού, είχε πάρει 32,33%. Τώρα, με 5 ακόμη κόμματα να έχουν ενταχθεί στον προεδρικό συνασπισμό, έχασε 6,6%. Βέβαια και η διευρυμένη Νέα Λαϊκή Ένωση πήρε ουσιαστικά το άθροισμα που είχαν αποσπάσει οι σημερινές συνιστώσες της το 2017. Η διαφορά είναι ότι τώρα πρόκειται για ένα ενιαίο σχήμα, που ηγεμονεύεται από τους Ανυπότακτους του Μελανσόν (2017: 11%) και απειλεί να στερήσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία από τον Μακρόν.
Ποιοι κονταροχτυπιούνται αύριο στις 572 από τις 577 συνολικά μονοεδρικές περιφέρειες, καθώς μόνο 5 βουλευτές (4 του Μελανσόν και μόλις 1 σύμμαχος των μακρονιστών) εκλέχθηκαν από τον Α΄ γύρο; Αν πιστέψουμε την Ελιζαμπέτ Μπορν, σοσιαλίστρια(…) και πρωθυπουργό του Μακρόν εδώ κι ένα μήνα, ο προεδρικός συνασπισμός δίνει τη μάχη σε 416 από τις 572 μονοεδρικές περιφέρειες, ενώ η Νέα Λαϊκή Ένωση σε «μόνο» 376. Αυτό που η πρωθυπουργός ξεχνά είναι ότι το 2017 οι μακρονιστές ήταν παρόντες στον Β΄ γύρο σε 516 μονοεδρικές περιφέρειες. Τότε ήταν πρώτοι στις 449 από τις 516 περιφέρειες. Σήμερα είναι πρώτοι σε 200 από τις 416. Ο Γκαέλ Σλιμάν, πρόεδρος του δημοσκοπικού ινστιτούτου Odoxa, δεν μασάει τα λόγια του: «Ακόμη κι αν ο πρόεδρος αποσπάσει απόλυτη πλειοψηφία σε έδρες, θα είναι ο μεγάλος χαμένος αυτής της εκλογικής μάχης».
Τελικά, πολλά θα εξαρτηθούν από το ποσοστό της αποχής: αν μειωθεί, ιδίως στις νεαρές ηλικίες, θα ευνοηθεί ο Μελανσόν. Ας σημειωθεί ότι, από τη στιγμή που ο Μελανσόν «απειλεί» πραγματικά, ο λεγόμενος ρεπουμπλικανικός κανόνας (όταν την έδρα διεκδικεί το κόμμα της Λεπέν, ψηφίζουμε τον αντίπαλό της, σε όποιο κόμμα κι αν ανήκει) έχει πάει περίπατο. Χαρακτηριστικά, ο εκπρόσωπος του μακρονικού μπλοκ «Μαζί!» διευκρίνισε ότι, σε περίπτωση μάχης μεταξύ υποψηφίων του Μελανσόν και της Λεπέν, «θα κρίνουμε κατά περίπτωση». Μετάφραση: αν ο αντίπαλος της Λεπέν προέρχεται από Σοσιαλιστές ή Οικολόγους, θα τον στηρίζουμε. Αν είναι της Ανυπότακτης Γαλλίας, όχι…
* «Γαλλική κουζίνα» (φύλλο 594).
