Στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, όπου πραγματοποιήθηκε η άτυπη σύνοδος της Ε.Ε., ο ακροδεξιός και ρατσιστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας πρέπει να πήρε μεγάλη ηθική ικανοποίηση. Πριν δέκα μέρες οι πάντες τον κατακεραύνωναν ως «ταραξία» της Ε.Ε. και ως βάναυσο παραβάτη των δημοκρατικών αξιών της. Στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Αυστρίας ήταν απλώς ένας από τη «μισή Ευρώπη» που θέλει με κάθε τρόπο και τίμημα να κλείσει τους μετανάστες έξω από τα σύνορά της. Η «άλλη μισή», που επαίρεται για τον ανθρωπισμό της, απλώς προσπαθεί να κρατήσει τους μετανάστες πολύ μακριά από τα σύνορά της, ώστε να μη χρειαστεί καν να τα κλείσει.
Ας καούν στη Σαχάρα…
Αποφάσεις στη σύνοδο δεν ελήφθησαν –δεν επρόκειτο, άλλωστε– αλλά παραπέμφθηκαν στο εγγύς μέλλον. Το μέτωπο των χωρών του Βίζεγκραντ με πυρήνα την Ουγγαρία του Όρμπαν και συμμάχους τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Ισπανίας και μερικών ακόμη χωρών έχει defacto επιβάλει τη φιλοσοφία του, που συνίσταται στην ενίσχυση της φρούρησης των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., με ή χωρίς τη Frontex που μετεξελίσσεται σε θηριώδη συνοριοφυλακή 10.000 ατόμων, και στην απώθηση των προσφυγικών ροών στη βασικότερη πηγή τους αυτή την περίοδο, στη Βόρεια Αφρική. Εξού και το μόνο απτό αποτέλεσμα της συνόδου ήταν η ενθάρρυνση των συνομιλιών που έχουν ξεκινήσει με την Αίγυπτο και άλλες αραβικές-αφρικανικές χώρες, ώστε να ανακόπτονται στα δικά τους σύνορα οι ροές των προσφύγων. Δηλαδή, αντί να πνίγονται στη marenostrum, στη Μεσόγειο, να καίγονται κάπου στην αχανή Σαχάρα. Κατά κάποιο τρόπο οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να παίρνουν τοις μετρητοίς τη συμβουλή του Τραμπ «να χτίσουν ένα τείχος στη Σαχάρα», όπως έκανε αυτός στα σύνορα με το Μεξικό.
Κατά κάποιο τρόπο οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να παίρνουν τοις μετρητοίς τη συμβουλή του Τραμπ «να χτίσουν ένα τείχος στη Σαχάρα», όπως έκανε αυτός στα σύνορα με το Μεξικό
Η συζήτηση για την αναθεώρηση του Δουβλίνου, για το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και για την κατανομή των μεταναστών σε όλες τις χώρες εξαφανίστηκε, δια της παραπομπής στο μέλλον. «Η Αφρική θα σώσει την Ευρώπη», είναι το νέο σύνθημα. Η Μέρκελ υπήρξε προπομπός της νέας πολιτικής με την αφρικανική περιοδεία της στα τέλη Αυγούστου, ενώ στην ίδια την άτυπη σύνοδο διακήρυξε ότι η σχέση με την Αφρική είναι «η βασική σχέση για την Ε.Ε.» και η ευρωτουρκική συμφωνία είναι το μοντέλο ανάλογων συμφωνιών με τις αφρικανικές χώρες. Επιστέγασμα της νέας στρατηγικής θα είναι η συνάντηση των ηγετών της Ε.Ε. με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής στην Αίγυπτο. Κατά μεταφορά και κατά κυριολεξία, η Ε.Ε. συνδέει τους πρόσφυγες με… Κάιρο, όπου θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση τον Φεβρουάριο.
Τι παράδοξο! Η Ε.Ε. αποχαιρετά τη Βρετανία πιθανότατα με σκληρό Brexit και χωρίς συμφωνία, και ανακηρύσσει ως νέα στρατηγική εταιρική σχέση αυτή με την Αφρική. Με βασικό κίνητρο να «καταπιεί» αυτή τις μεταναστευτικές ροές. Δεν είναι ένας υπόρρητος, αλλά πραγματικός θρίαμβος για τον Όρμπαν;
Το επίσης παράδοξο είναι ότι η θεαματική αντιμεταναστευτική στροφή της Ε.Ε., που πραγματοποιείται με πρόσχημα την άνοδο των ακροδεξιών μορφωμάτων και υπό την υποτιθέμενη πίεση ενός εκλογικού σώματος που συντηρητικοποιείται θεαματικά, διαψεύδεται από μερικά πολύ ενδιαφέροντα δεδομένα. Παρά τη συστηματική πλύση εγκεφάλου που έχει υποστεί η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για την «απειλή» που συνιστούν πρόσφυγες και μετανάστες, στη μεγάλη πλειοψηφία της είναι υπέρ της υποδοχής των προσφύγων στην Ε.Ε., αλλά ταυτόχρονα αντιτίθεται στους χειρισμούς της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Έρευνα του διεθνούς ινστιτούτου ερευνών PEW καταγράφει ότι το 77% των πολιτών στην Ε.Ε. είναι υπέρ της υποδοχής προσφύγων, και το ποσοστό υποστήριξης κυμαίνεται από 56% στην Ιταλία έως 86% στην Ισπανία (στην Ελλάδα είναι 69%). Μόνη εξαίρεση είναι η Ουγγαρία, όπου με ποσοστό 54% υπερτερούν όσοι δεν θέλουν πρόσφυγες στη χώρα τους. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου ο Τραμπ επενδύει στην αντιμεταναστευτική καμπάνια, 66% υποστηρίζουν την υποδοχή προσφύγων.
Προκύπτει το ερώτημα: Αν οι ισχύουν οι φιλοπροσφυγικές τάσεις αυτές στην ευρωπαϊκή και διεθνή κοινή γνώμη, ποιος είναι ο λόγος που οι ευρισκόμενες σε διαρκή εκλογικό πανικό ηγεσίες επιλέγουν την ακριβώς αντίστροφη πορεία; Το μεταναστευτικό αναδεικνύεται για τις συντηρητικές και νεοφιλελεύθερες ηγεσίες ως ένα ιδεολογικό εργαλείο ηθικής καταστολής των κοινωνιών. Ξαφνιασμένες από την πολιτική επιτυχία των ακροδεξιών, ρατσιστικών και εθνικιστικών συνθημάτων, επιχειρούν να τα ενσωματώσουν στην πολιτική τους ως ένα αποτελεσματικό αντίβαρο στη γενικευμένη κοινωνική δυσφορία που έχει προκαλέσει όχι η μεταναστευτική πίεση, αλλά η θεσμοθετημένη λιτότητα και η διάλυση του κοινωνικού κράτους. Παρά την επίσημη ανθρωπιστική φλυαρία, η εξοικείωση των φτωχών και μεσαίων στρωμάτων με τα ξενοφοβικά στερεότυπα θεωρείται χρήσιμη. Έτσι, αναλαμβάνουν το ρίσκο της πριμοδότησης της Ακροδεξιάς, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ανοχή –τουλάχιστον– των κοινωνιών στη νεοφιλελεύθερη ευρωπαϊκή «κανονικότητα». Το ρίσκο αυτό, όμως, περιλαμβάνει κι άλλα ακραία ενδεχόμενα που παραπέμπουν σε Ευρώπη του μεσοπολέμου. Η δημοσκοπική προέλαση της AfD στη Γερμανία αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη και της χρησιμότητας, αλλά και της απειλής της Ακροδεξιάς για τους κρυφούς χορηγούς της.
