του Γιάννη Πανούση
Φεγγίτες χρειαζόμαστε
απέξω κάποιο φως πρέπει να’ρθει μέσα μας να μπει.
Κι απ’το σκοτάδι κάπως,κάπως να μας βγάλει
Γιάννης Μεταξάς, Φεγγίτες
Τις απόψεις μου για τη μορφή,την ουσία και τη λειτουργία της Δημοκρατίας τις έχω καταθέσει σε πολλές ευκαιρίες [1].
Στο σημερινό κείμενο παραθέτω κρίσιμα ερωτήματα που έχουν θέσει δημοσιογράφοι αλλά και διανοούμενοι για το ποιόν,την κατάσταση,τις ρωγμές και το μέλλον της Δημοκρατίας στη χώρα μας [κι όχι μόνο].
Τα ερωτήματα εκτίθενται χωρίς αξιολογικές κρίσεις ή ιεραρχήσεις
– Ποιες είναι οι μορφές της Δημοκρατίας; [2]
– Τι είδους πολιτικούς χρειάζεται η Δημοκρατία; [3]
– Από ποιους κινδυνεύει η Δημοκρατία; [4]
– Πώς νοείται η υπεράσπισή της; [5]
– Συγχωρείται η παρ-άνομη Δημοκρατία; [6]
– Πώς αντιμετωπίζει η Δημοκρατία τον λαϊκισμό; [7]
– ποια είναι η σχέση Αλήθειας και Δημοκρατίας; [8]
– Πού συναντιέται η καχεκτική Δημοκρατία με τον Ολοκληρωτισμό [9] και με την πολιτική Ανυπακοή; [10]
– Έβλαψε η Πανδημία τη Δημοκρατία; [11]
– Γιατί αργοπεθαίνει η Δημοκρατία; [12]
– Φόβος και Δημοκρατία; [13]
– Τάξη και Δημοκρατία;[14]
– Αυτοπροστατεύεται η Δημοκρατία [15],ακόμα κι από την [ενδεχόμενη] απόλυτη εξουσία της; [16]
– Ποια είναι η έννοια της Μετα-Δημοκρατίας; [17]
Είμαι βέβαιος ότι οι δύσκολες ,αλλά ειλικρινείς, απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα θα βοηθήσουν να κατανοήσουν,ιδίως οι νέοι,το πόσο περίπλοκο θέμα είναι η εμπιστοσύνη στο δημοκρατικό Πολίτευμα.
Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι δεν νοείται Δημοκρατία υπό αίρεσιν [18],ούτε κληρονομική Δημοκρατία [19],ούτε αυταπατώμενη Δημοκρατία [20] και βέβαια ούτε Δημοκρατία των κουμπιών [21].
Η Δημοκρατία μας δεν είναι στο απυρόβλητο αλλά οι αντιδημοκρατικές υποκουλτούρες της βίας,της ανελευθερίας και της ανομίας δεν είναι αυτές που θα τη βελτιώσουν. Υπερβαίνοντας τους όποιους μύθους [22] η Δημοκρατία του μέλλοντος [23] θα δια-μορφώσει νέους συμμετοχικούς θεσμούς [24],θα περιορίσει το Κράτος-Λεβιάθαν [25], δεν θα παραβιάσει τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες της και θ’ απο-δείξει στην πράξη την ανωτερότητά της σε σχέση με τα άλλα γνωστά Πολιτεύματα.
Είθε…
Παραπομπές
[1] βλ. άρθρα μου στο Βήμα Κυριακής, στα Νέα,σε διάφορα σάιτ και κυρίως τα άρθρα μου “Μπορεί η Δημοκρατία να προστατευθεί από τον εαυτό της;”, Εγκληματολογία 1/2011, σ.105-111 και “Η Δημοκρατία ή οι πολίτες στο απόσπασμα”; Επιθ.Δημ. και Διοικ.δικαίου 63/19,σ.216-224
[2] Πάσχος Μανδραβέλης,Το μοντέλο της Δημοκρατίας, Καθημερινή Κυριακής, 15/11/20 [υπερμαχητική/υπερανεκτική]
[3] πρβλ. Μιχ.Μητσός,Η δημοκρατία χρειάζεται επαγγελματίες πολιτικούς, Νέα, 18-19/6/22
[4] Συνέντευξη Σάκη Ιωαννίδη, σε Αν Απλμπάουμ “Ποιοι απειλούν τη Δημοκρατία;”, Καθημερινή Κυριακής, 11-12/6/22 [Anne Applebaum,Το λυκόφως της Δημοκρατίας-η σαγήνη του Αυταρχισμού, Αλεξάνδρεια 2022] – Ανδρ.Ανδριανόπουλος,Η δημοκρατία πρέπει να αμύνεται, Νέα, 1-2/6/19 – πρβλ. Γ. Μαρίνος, Όταν τα δύο άκρα απειλούν τη Δημοκρατία, Βήμα Κυριακής, 24/10/21
[5] βλ. Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας, συλλογή υπογραφών, Αυγή Κυριακής, 19/2/12 – πρβλ. Τάκης Θεοδωρόπουλος,Υπάρχει ελληνικός λαός;, Καθημερινή, 23/2/20
[6] πρβλ. Ηρακλής Μήλλας, Δημοκρατία:υπακοή ή υποταγή στους νόμους;, Νέα, 5/11/21
[7] Δ. Σωτηρόπουλος, Αναποτελεσματική Δημοκρατία και λαϊκισμός, Καθημερινή, 29/2-1/3/20 – πρβλ. Ι.Κ.Πρετεντέρης, Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;, Νέα, 22-23/2/20
[8] Στάθης Καλύβας, Αλήθεια και Δημοκρατία, Καθημερινή, 12/1/20 [περί δημαγωγίας λόγος]
[9] Θ. Γιαλκέτσης, Χάνα Άρεντ “Οι απαρχές του Ολοκληρωτισμού”, ΕφΣυν 3-4/8/19 – πρβλ. Π.Τατσόπουλος, Ο φασισμός της διπλανής πόρτας, Νέα, 23-24/1/21
[10] πρβλ. Χ. Ντ. Θορώ, Πολιτική ανυπακοή, μτφ. Κωνσταντίνα Παπαπετροπούλου, Ερατώ, 2008
[11] Παντ.Μπουκάλας, Η Πανδημία βλάπτει σοβαρά τη Δημοκρατία. Καθημερινή Κυριακής, 22/11/20
[12] βλ. ομότιτλο άρθρο Δ. Μακροδημόπουλος, Παρατηρητής της Θράκης 6/12/19-επίσης Ν. Μαραντζίδης, Πώς πεθαίνουν οι Δημοκρατίες, Καθημερινή Κυριακής, 15/1/23-πρβλ. Δ. Σωτηρόπουλος, Από τι πάσχει, πράγματι, η δημοκρατία, Καθημερινή Κυριακής, 17/10/21 – βλ. επίσης Steven Levitsky, Daniel Ziblatt, Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες, μτφ.Ανδρ. Παππάς, Μεταίχμιο, 2018
[13] Μενέλαος Τασιόπουλος, Η φοβική Δημοκρατία και η κουλτούρα του… ταγαριού, Παραπολιτικά, 14/1/23 – πρβλ. Π. Μπουκάλας, Το κινητό και η νίκη του φόβου, Καθημερινή, 25-26/2/23
[14] Τ. Θεοδωρόπουλος, Η συμπλεγματική Δημοκρατία, Καθημερινή Κυριακής, 29/11/20 – του ίδιου, Φοράει κίτρινο γιλέκο η Δημοκρατία;, Καθημερινή Κυριακής, 16/12/18
[15] Π. Παπασαραντόπουλος, Η αυτοπροστασία της Δημοκρατίας, Νέα 28-29/11/20
[16] Π. Μπουκάλας,Ο Σόλων και η άρνηση της απόλυτης εξουσίας, Καθημερινή, 12/2/23
[17] Θ. Γιαλκέτσης, για το βιβλίο Κόλιν Κράουτς “Στον αστερισμό της Μεταδημοκρατίας”, ΕφΣυν, 8-9/2/20 [Combattere la postdemocrazia, Laterza 2020] [οι πολίτες ως μαριονέτες]
[18] Κ. Μποτόπουλος,ομότιτλο άρθρο, Νέα, 14-15/1/23
[19] Ηλ. Κανέλλης,ομότιτλο άρθρο, Νέα, 21/10/21
[20] πρβλ. Γ. Π. Μαλούχος,Η δημοκρατία ως αυταπάτη, Νέα, 20-21/4/19
[21] Γ. Πανούσης, Η Δημοκρατία των κουμπιών, Newshub.gr, 28/6/29
[22] Θ. Γιαλκέτσης,για Τζόρτζ Όργουελ “Η απομυθοποίηση της δημοκρατίας”, ΕφΣυν 29/2-2/3/20 [πολιτικές διώξεις κ.λπ.]
[23] Μ. Ανδριωτάκης,συνέντευξη Γ. Ζαρκαδάκη “Οδηγός για τη δημοκρατία του μέλλοντος”, Καθημερινή, 24-26/12/21 [George Zarkadakis, Cyber Republic, MIT Press 2020] – πρβλ. Ν. Κωνσταντάρας, Η δημοκρατία στη μάχη για το μέλλον, Καθημερινή Κυριακής, 7/11/21
[24] Μάρνυ Παπαματθαίου,συνέντευξη Τζένι Μάνσμπριτζ “Να επαναπροσδιορίσουμε τους δημοκρατικούς θεσμούς”,Νέα 14-15/11/20
[25] Κ. Τσουκαλάς, “Το σημερινό Κράτος-Λεβιάθαν είναι ένα είδος καφκικού απρόσωπου μηχανισμού”, ΕφΣυν, 15-16/2/20 – πρβλ. Νικόλας Σεβαστάκης, Ο μεγάλος κλυδωνισμός, Βήμα Κυριακής, 24/11/19
[26] Κ. Μποτόπουλος, Δημήτρης Τσάτσος – οι βασικές έννοιες της Δημοκρατίας, Νέα, 10-12/6/22 – πρβλ. Giovanni Sartori, Η Δημοκρατία σε 30 μαθήματα, μτφ. Σ. Τριανταφύλλου, Μελάνι, 2015
