Σε στρατηγικό συντονισμό ΔΝΤ και γερμανικό υπουργείο Οικονομικών- Η επιστολή «μετανοίας» για το βοήθημα και η επιχείρηση ανασχεδιασμού της Ευρωζώνης
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Με το τελευταίο μνημονικό θρίλερ της χρονιάς, η κυβέρνηση έσπασε όλα τα ρεκόρ διαψεύσεων της αισιοδοξίας της για κλείσιμο της αξιολόγησης και επιστροφή στην «κανονικότητα». Η γερμανική τορπίλη στον ESM, μ’ αφορμή το έκτακτο βοήθημα στους συνταξιούχους, όχι μόνο παρατείνει τον χρόνο της δεύτερης αξιολόγησης, αλλά ουσιαστικά ανοίγει και μια τρύπα στην ήδη ολοκληρωμένη πρώτη. Κι αυτό γιατί, ενώ τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος ήταν αυστηρά συναρτημένα με το κλείσιμό της, η γερμανική ηγεσία φλερτάρει με την ιδέα να συνδέσει την υλοποίησή τους όχι μόνο με την αναμενόμενη «δήλωση μετανοίας» της κυβέρνησης, αλλά και με τη δεύτερη αξιολόγηση.
Οι «παρατηρήσεις» του ESM
Για το περιεχόμενο της «δήλωσης μετανοίας», δηλαδή της επιστολής με την οποία η κυβέρνηση θα διαβεβαιώνει γραπτώς τους δανειστές ότι το βοήθημα στους συνταξιούχους είναι εφάπαξ και δεν θα επαναληφθεί τα επόμενα δυο χρόνια του Μνημονίου, το υπουργείο Οικονομικών πήρε ήδη συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο- παρατηρήσεις από τον ESM, αν και το ακριβές περιεχόμενό του δεν έχει, μέχρι στιγμής, γίνει γνωστό.
Αυτή η ταπεινωτική τελετουργία, εκτός από ψυχοπαθολογική διάσταση, έχει και πρακτική σημασία. Γιατί ο ESM, εκφράζοντας τις απαιτήσεις του γερμανικού και τεσσάρων ακόμη υπουργείων Οικονομικών της Ευρωζώνης, ενδέχεται να μην περιορίζεται στις εξηγήσεις για την ακριβή δημοσιονομική επίπτωση της δαπάνης 617 εκατ. του βοηθήματος, αλλά να ζητά να συνδεθεί η επανενεργοποίηση των μέτρων για το χρέος με τη δεύτερη αξιολόγηση και να δεσμευτεί η κυβέρνηση για ενεργοποίηση του ήδη νομοθετημένου δημοσιονομικού «κόφτη», τον προσεχή Απρίλιο. Όταν η Eurostat μετρήσει το τελικό ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016 κι εφόσον διαπιστωθεί ότι το βοήθημα στους συνταξιούχους δημιουργεί «κενό», όχι με ισοδύναμα ελληνικής επιλογής, αλλά με περικοπές από το ίδιο πεδίο από το οποίο προκλήθηκε η πρόσθετη δαπάνη, δηλαδή των συντάξεων. Η τιμωρητική διάθεση των δανειστών είναι προφανής.
Τόμσεν δικαιώνει Σόιμπλε
Η απαίτηση αυτή, εφόσον επιβεβαιωθεί από το ερωτηματολόγιο που έστειλε ο ESM, φωτογραφίζει τον απόλυτο συντονισμό και συγχρονισμό μεταξύ του Γερμανού υπουργού Οικονομικών και του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ. Λίγο μετά το βέτο Σόιμπλε στα μέτρα για το χρέος, κι ενώ στο EuroWorkingGroup διαμορφωνόταν το νέο αδιέξοδο, με τη συμπαράταξη τεσσάρων ακόμη χωρών στη γερμανική γραμμή (Αυστρία, Σλοβακία, Εσθονία, Φινλανδία – παραδόξως όχι η Ολλανδία), ο Πόλ Τόμσεν με ανάρτησή του στο blog του ΔΝΤ απάντησε στον επίτροπο Μοσκοβισί επαναφέροντας την ανάγκη για νέες μειώσεις στις συντάξεις και για μείωση του αφορολόγητου ορίου. Αυτή καθεαυτή η επιχειρηματολογία και η τεκμηρίωση είναι αδιάφορη- οι αριθμοί υπόκεινται σε λαθροχειρία και χειραγώγηση-. Το εκ νέου, όμως, άνοιγμα του συνταξιοδοτικού, αποτέλεσε έμμεση δικαίωση του Σόιμπλε. Τόμσεν και Σόιμπλε, αφού βρίσκονται σε κοινή γραμμή όχι μόνο στο περιεχόμενο των «μεταρρυθμίσεων», αλλά και στο μέτωπο κατά της Κομισιόν η οποία, για τους δικούς λόγους, έχει ταχθεί υπέρ της θέσης της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ, μαζί με τη γαλλική και ιταλική κυβέρνηση. Έτσι, ο Σόιμπλε εδραιώνει την επιτυχή τακτική του να απαλλαγεί από το «μονοπώλιο» της κόντρας με το ΔΝΤ και να τη φορτώσει στην Κομισιόν. Όπερ και εγένετο, με την ανταπάντηση Κομισιόν στον Τόμσεν.
Εκούσα άκουσα, η κυβέρνηση μεταθέτει τον ορίζοντα της σταθερής – αν και αναιτιολόγητης- αισιοδοξίας της στο νέο έτος και στον πρώτο του σχετικό σταθμό, την 12η Ιανουρίου, οπότε θα συνεδριάσει ξανά το EuroWorkingGroup. Μέχρι τότε, εκτός από την επιστολή «αποχής από μονομερείς ενέργειες» και την ενεργοποίηση των μέτρων για το χρέος, θα πρέπει να έχουν κλείσει κρίσιμα μέτωπα της αξιολόγησης, με κυριότερο το εργασιακό. Στο τελευταίο, η πολυαναμενόμενη απόφαση του Ευρωδικαστηρίου, μάλλον περιπλέκει τα πράγματα στις ομαδικές απολύσεις, αφού απαιτεί η διοικητική προέγκρισή τους, να βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια που, πάντως, δεν θα τις εμποδίζουν. Η ασάφεια της απόφασης ανοίγει πεδίο δόξης λαμπρό στο κουαρτέτο για πιέσεις νομοθετικής ρύθμισης πιο κοντά στις θέσεις του ΔΝΤ. Η ευρωπαϊκή τρόικα συγκλίνει προς το ΔΝΤ και στο θέμα των συλλογικών συμβάσεων. Το όλο πακέτο – ξεκλείδωμα μέτρων για το χρέος, κλείσιμο αξιολόγησης, αποφυγή νομοθετημένων μέτρων για τα πλεονάσματα μετά το 2018- διαμορφώνεται πολιτικά βαρύ για την κυβέρνηση, που προς το παρόν ξορκίζει τα σενάρια εκλογών, αλλά δεν εξαρτάται κι απ’ την ίδια η αποτροπή τους.
Η «κόπωση» της ολοκλήρωσης
Μήπως θέλει ο Β. Σόιμπλε να προκαλέσει πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα; Αν εξυπηρετούσε το κόμμα του στις γερμανικές εκλογές δεν θα ‘λεγε όχι. Το να αποκωδικοποιήσει κανείς τη στρατηγική του Γερμανού υπουργού Οικονομικών και της ελίτ που αυτός εκφράζει, είναι αρκετά περίπλοκο. Μετά το μακελειό στο Βερολίνο είναι βέβαιο ότι η πολιτική της Μέρκελ στο προσφυγικό, θα σκληρύνει και οι παρενέργειες της σκλήρυνσης θα είναι με βεβαιότητα αρνητικές για την Ελλάδα, βολικό εξιλαστήριο θύμα για τον εξευμενισμό της γερμανικής κοινής γνώμης. Έπειτα, με το πάγωμα των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, ο Σόιμπλε και ο, υπό γερμανικό έλεγχο, ESM προσπαθεί να αποφύγει μιαν άμεση αρνητική αξιολόγησή τους από το ΔΝΤ, στο πλαίσιο της αναμενόμενης (κανονικά μέχρι τέλους του χρόνου, αλλά αυτό μάλλον αποκλείεται) έκθεσης για τη βιωσιμότητα του χρέους. Τέλος, στη στρατηγική της γερμανικής ηγεσίας η Ελλάδα από το 2010 υπήρξε σταθερό εργαλείο θεσμικού ανασχεδιασμού της Ευρωζώνης, αλλά αυτός δεν έχει ολοκληρωθεί. Διόλου τυχαία, ο Β. Σόιμπλε στην τελευταία του συνέντευξη στη DIE ZEIT, επαναλαμβάνει, ως απάντηση στην ελληνική κυβέρνηση, το αγαπημένο του μότο ότι «εάν δεν τηρήσουμε τους κανόνες η Ευρωζώνη θα διαλυθεί». Ταυτόχρονα προαναγγέλλει αλλαγή των «κανόνων»: «Μπορεί να υπάρξουν βαθιές αλλαγές και εκεί υπάρχουν ευκαιρίες… Με το σημερινό μοντέλο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης υπάρχει κάποια κόπωση…», είπε ο Β. Σόιμπλε, και προφανώς δεν εννοεί αλλαγές επί… το χαλαρότερον. Μια απ’ τις αλλαγές για τις οποίες μας έχει ήδη προϊδεάσει είναι η πρόταση να αναλάβει ο ESM, αντί της «πολιτικής» Κομισιόν, τον έλεγχο τήρησης του Συμφώνου Σταθερότητας και των άλλων κανόνων επιτροπείας. Η εμπειρία με το «καψώνι» του ESM στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ αποκαλύπτει τι μπορεί να σημαίνει για όλη την Ευρωζώνη αυτή η αλλαγή ρόλων.
Χριστουγεννιάτικη ψυχοθεραπεία
Παρ’ ότι συνήθως η γερμανική ηγεσία επικρίνεται για ηθικολογικό ψυχαναγκασμό στη στάση έναντι της Ελλάδας κι άλλων υπό επιτροπεία χωρών, στα παραπάνω δεν υπάρχει ίχνος ηθικολογίας. Υπάρχει καθαρή στρατηγική που κατατείνει στο παλιό γερμανικό σχέδιο μας Ευρωζώνης του σκληρού πυρήνα. Παραδόξως, όντας σε διαρκή αμηχανία και δυσκολία ερμηνείας του περιβάλλοντος, είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ που προσχωρεί στην ηθικολογική ρητορική Σόιμπλε, εικάζοντας ότι αυτό αρκεί για τον αποκρούσει. Σε μια χαρακτηριστική δήλωσή του σε χριστουγεννιάτικη γιορτή, ο πρωθυπουργός ευχήθηκε σε «όσους μας κουνούν το δάχτυλο με ιταμό τρόπο… “Καλά Χριστούγεννα και καλή καρδιά”. Εν ολίγοις, ευχήθηκε στον Β. Σόιμπλε, χωρίς να τον κατονομάζει, να είναι ευτυχισμένος στην ψυχή του και εξήρε «το πλεόνασμα ψυχής των Ελλήνων». Δυστυχώς, αν το πρόβλημα της γερμανικής και ευρωπαϊκής ελίτ ήταν «ψυχικό» η λύση θα ήταν σχετικά απλή: οι ψυχοθεραπευτές ή οι εξομολόγοι.
