Η σημερινή κατάσταση – Προτάσεις και μέτρα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της
Του Δημήτρη Μούρνου*
Επιδημιολογικά στοιχεία
Η οζώδης δερματίτιδα είναι μια νόσος που μεταδίδεται με εξαιρετική ταχύτητα σε βοοειδή πάχυνσης και αγελάδες γαλακτοπαραγωγής μέσω των κουνουπιών. Όπως συνήθως γίνεται τα τελευταία χρόνια, η εισαγωγή των ασθενειών στην Ελλάδα γίνεται από την Τουρκία και την Βουλγαρία, χώρες στις οποίες οι συνθήκες υγιεινής, οι συνθήκες σταβλισμού και η διαχείριση των ζώων βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο.
Το πρώτο κρούσμα οζώδους δερματίτιδας στην Ελλάδα εντοπίστηκε στην Π.Ε. Έβρου τον Αύγουστο του 2015, και μέσα σε λίγους μήνες η νόσος εξαπλώθηκε σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Αρχικά σε γειτονικές περιοχές της Θράκης, ενώ σε σύντομο διάστημα η νόσος άρχισε να εμφανίζεται στην Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Την τελευταία εβδομάδα (Ιούλιος 2016), η νόσος εμφανίστηκε και σε μονάδα της Π.Ε. Αχαΐας, ενώ έχει ήδη περάσει από την Ήπειρο και Στερεά Ελλάδα.
Στην Π.Ε. Ημαθίας ήδη έχουν επιβεβαιωθεί κρούσματα σε 6 μονάδες προκαλώντας μεγάλες οικονομικές επιπτώσεις και τεράστια προβλήματα στον κλάδο της κτηνοτροφίας και την τοπική οικονομία.
Ο αριθμός κρουσμάτων (κτηνοτροφική μονάδα) ανά Περιφερειακή Ενότητα το τελευταίο εξάμηνο από στοιχεία του ΥΠΠΑΤ που ενημερώθηκαν στις 1/7/2016 έχει ως εξής:
Π.Ε. Σερρών 44
Π.Ε. Θεσσαλονίκης 1
Π.Ε. Καβάλας 3
Π.Ε. Δράμας 3
Π.Ε. Κιλκίς 1
Π.Ε. Πέλλας 9
Π.Ε. Φλώρινας 1
Π.Ε. Ημαθίας 6
Χιλιάδες ζώα θανατώθηκαν προληπτικά, με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία, σε όλη τη χώρα. Μόνο στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας 5.400.
Η αντιμετώπιση της νόσου
Η πρώτη εκτελεστική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης βγήκε τον Νοέμβριο του 2015, δηλαδή 4 μήνες μετά το πρώτο κρούσμα και ενώ όλο αυτό το διάστημα, οι κτηνοτρόφοι και το ζωικό τους κεφάλαιο είχε αφεθεί στο έλεος της νόσου.
Σύμφωνα με αυτή την απόφαση επιτρέπονταν ο εμβολιασμός των ζώων τις Π.Ε. της Θράκης και στην Καβάλα, ενώ σε όλες τις άλλες Π.Ε. της χώρας ο εμβολιασμός θα έπρεπε να γίνει μετά την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος.
Όταν, όμως, έχουμε μια νόσο που δεν μεταδίδεται απλά από την επαφή των ζώων, αλλά μεταφέρεται χιλιόμετρα μακριά με τα κουνούπια, δε μπορούμε να περιμένουμε να εμφανιστεί το πρώτο κρούσμα σε κάποια περιοχή ώστε μετά να γίνει προσπάθεια εμβολιασμού των υπολοίπων κοπαδιών. Διότι μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια της νόσου, ένα ζώο μπορεί να έχει μολυνθεί έως και ένα μήνα νωρίτερα, πράγμα που σημαίνει ότι επί ένα μήνα θα μπορούσε να έχει μολυνθεί σχεδόν όλη η Π.Ε.
Επίσης, όπως επίσημα αναφέρει και η εταιρία Intervet η οποία παρασκευάζει το εμβόλιο, θα πρέπει να παρέλθει ένα μεταβατικό διάστημα 3 εβδομάδων ώστε να ενεργοποιηθεί πλήρως η ανοσία του οργανισμού. Αυτό σημαίνει πως χάνουμε σχεδόν άλλον ένα μήνα από την προσπάθεια για έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου.
Αστοχίες στη διαχείριση της νόσου
– Πλήρης σύγχυση υπάρχει σχετικά με τον εμβολιασμό. Το αυτονόητο μέτρο του προληπτικού εμβολιασμού ήταν για καιρό, και εξακολουθεί κατά τόπους να είναι, υπό αίρεση ή και απαγόρευση. Η ακατανόητη Ευρωπαϊκή οδηγία να εμφανίζονται πρώτα κρούσματα, να θανατώνεται ύστερα όλο το κοπάδι και στη συνέχεια, και με μεγάλη καθυστέρηση λόγω γραφειοκρατίας και έλλειψης εμβολίων, να εφαρμόζεται ο εμβολιασμός, δεν υπακούει σε καμία λογική αντιμετώπισης λοιμωδών νόσων, τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο.
– Το πρώτο κρούσμα στη χώρα μας όπως αναφέρθηκε εμφανίστηκε τον Αύγουστο του 2015. Παρ’ όλα αυτά δεν εφαρμόστηκαν αποτελεσματικά απεντομώσεις και αεροψεκασμοί ώστε να κρατήσουμε τον πληθυσμό των κουνουπιών σε χαμηλό αριθμό, και παράλληλα να εκμεταλλευτούμε τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα. Αντίθετα, σε συνδυασμό και με τον ελλιπή εμβολιασμό, αφήσαμε τη νόσο να διατηρείται στη χώρα και να ξεχειμωνιάσει, επιτρέποντας από την άνοιξη και μέχρι τώρα να γίνει ανεπηρέαστα η εξάπλωση της από τα κουνούπια που πολλαπλασιάστηκαν.
Αποτελέσματα
– Η οδηγία της Ε.Ε. αφήνει το περιθώριο να σκεφτεί κανείς πως σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μην καταφέρουμε να προφυλαχτούμε από τη νόσο και να αναγκαστούμε να χάσουμε ένα τεράστιο μέρος ζωικού κεφαλαίου. Μια νόσος που μεταδίδεται με τόσο γρήγορη ταχύτητα δε μπορεί να σταματήσει περιμένοντας να βρούμε τα πρώτα κρούσματα γιατί ήδη έχει εξαπλωθεί. Παρ’ όλο που δεν συμπαθούμε τις θεωρίες συνομωσίας, δεν δεχόμαστε ανεπιφύλακτα οτιδήποτε προέρχεται από την Ε.Ε. Ίσως να μην είναι και πάντα «για το καλό μας».
– Το χειρότερο όλων είναι πως οι κτηνοτρόφοι που οι μονάδες τους έχουν χτυπηθεί από την οζώδη δερματίτιδα είναι πολύ πιθανό να χάσουν και την επιδότηση, επομένως μιλάμε για την καθολική καταστροφή τους. Δυστυχώς, η κατάσταση στην Ελλάδα με το αυξημένο κόστος παραγωγής και το μειωμένο κέρδος από την πώληση των προϊόντων έχει σχεδόν εκμηδενίσει το εισόδημα. Στην ουσία το κέρδος του παραγωγού είναι η επιδότηση ανά κεφαλή.
– Τέλος, οι αποζημιώσεις κατά πληροφορίες θα είναι γύρω στα 600 ευρώ ανά ζώο και θα αυξομειώνεται ανάλογα με τα κιλά του ζώου, το φύλο και τη φυλή. Το ποσό αυτό δεν καλύπτει σε καμία περίπτωση την πραγματική αξία της υπεραξίας μιας αγελάδας γαλακτοπαραγωγής.
Πολιτικές της Ε.Ε.
– Οι χώρες με ισχυρή φωνή μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια προσπαθούν να πουλήσουν τα αγροτικά και κτηνοτροφικά τους προϊόντα στις υπόλοιπες χώρες, και οι νομοθεσίες από την Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να κινούνται σε αυτό το πλαίσιο.
Ορισμένα παραδείγματα:
– Η Γαλλία πίεσε για το μοσχαρίσιο κρέας, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί τη μείωση της παραγωγής μοσχαρίσιου κρέατος στην Ελλάδα.
– Η Γαλλία πάλι όταν προτάθηκε να γίνει αύξηση του ΦΠΑ στο εισαγόμενο μοσχαρίσιο κρέας, κατάφερε να μείνει στο 13% για να ευνοούνται οι εισαγωγές γαλλικού κρέατος.
– Καμία από τις ελληνικές κυβερνήσεις, εδώ και πολλά χρόνια, δεν κατάφερε να εφαρμόσει μια πολιτική που να βελτιώσει την κατάσταση σε οποιοδήποτε κλάδο της ζωικής παραγωγής, αφού όλοι οι σχετικοί δείκτες βρίσκονται σε πτώση. Η εφαρμογή της ΚΑΠ έφερε πολλές ανακατατάξεις στην παγκόσμια παραγωγή και διακίνηση αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, τις οποίες η χώρα μας δεν ήταν έτοιμη να παρακολουθήσει.
*Ο Δημήτρης Μούρνος είναι περιφερειακός σύμβουλος στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Προτάσεις
– Άρση ή τροποποίηση της ευρωπαϊκής οδηγίας και άμεση εφαρμογή εμβολιασμών σε ολόκληρη τη χώρα για τον επιπλέον λόγο ότι είναι μια οδηγία που στην πράξη δεν βοήθησε προς την αντιμετώπιση της νόσου άρα δεν υπάρχει λόγος να είμαστε προσκολλημένοι σε αυτήν.
– Ένταση των αεροψεκασμών της Περιφέρειας και συστηματικά προγράμματα απεντόμωσης, καθώς όπως φαίνεται σχεδόν κάθε χρόνο έχουμε την εισαγωγή μιας ασθένειας από τις γειτονικές χώρες μέσω των κουνουπιών.
– Παρεμβάσεις στην Ε.Ε. για να ασκήσει πιέσεις στις γειτονικές χώρες (Τουρκία, Βουλγαρία) ώστε να εφαρμόσουν προγράμματα εμβολιασμών και βελτίωσης των πρακτικών διαχείρισης του ζωικού τους κεφαλαίου, ώστε να περιορίσουν την εξάπλωση ασθενειών προς τρίτες χώρες, μεταξύ άλλων και της Ελλάδας.
– Μέριμνα για έγκαιρη και επαρκή προμήθεια εμβολίων λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι χρειάζεται ετήσια επανάληψη του εμβολιασμού για την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου.
– Παρεμβάσεις στην Ε.Ε. για αύξηση του ποσού επιδότησης ιδιαίτερα για τις γαλακτοπαραγωγικές αγελάδες και κατοχύρωση της συνδεδεμένης επιδότησης στα μοσχάρια κρεοπαραγωγής.
– Ενίσχυση των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών της Περιφέρειας.
– Αντιμετώπιση, από την Περιφέρεια και τους κατά τόπους δήμους, του προβλήματος του ενταφιασμού των ζώων με βάση τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας.
– Λειτουργία Διακρατικού Κέντρου (Ελλάδα-Βουλγαρία-Τουρκία) παρακολούθησης και αντιμετώπισης μεταδοτικών ζωονόσων. Υπάρχει ήδη σχετική υποδομή εγκατάστασης και λειτουργίας του κέντρου στην Ελλάδα. Απαιτείται η στελέχωση με κτηνίατρο.
